Πληθωρισμός και ενεργειακή κρίση: Οι καταναλωτές «ψηφίζουν» ελληνικά και δείχνουν πολυεθνικές για ακρίβεια

Ξεκάθαρη προτίμηση στα ελληνικά προϊόντα από τα εισαγόμενα δείχνουν οι καταναλωτές ενώ την ίδια ώρα θεωρούν ότι οι πολυεθνικές ευθύνονται περισσότερο για τις υπερβολικές ανατιμήσεις που έλαβαν χώρα τα τελευταία χρόνια.

Την ίδια ώρα, με την πίεση στο διαθέσιμο εισόδημα να αυξάνεται οι καταναλωτές περιορίζουν αισθητά τις δαπάνες τους σε εστίαση και delivery φαγητού ενώ συνεχίζουν να μειώνουν τις αγορές ακόμη και σε βασικά είδη τροφίμων, όπως το κρέας, το γάλα και λιγότερο το ψωμί.

Τα συμπεράσματα αυτά προκύπτουν από την έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών υπό τον συντονισμό του καθηγητή Γεωργίου Μπάλτα για την καταναλωτική συμπεριφορά στα σούπερ μάρκετ.

Πληθωρισμός και ενέργεια πιέζουν τα νοικοκυριά  

Σύμφωνα με τους συντάκτες της έρευνας, τα δεδομένα της έρευνας δείχνουν ότι οι ανατιμήσεις των προϊόντων καθημερινής χρήσης έχουν μεγάλες επιπτώσεις στην αγοραστική συμπεριφορά των καταναλωτών.

«Διακρίνουμε στα δεδομένα τις σοβαρές συνέπειες της πληθωριστικής και ενεργειακής κρίσης στους καταναλωτές αλλά και το ενδιαφέρον πολύ σημαντικού μέρους του αγοραστικού κοινού για συγκροτημένα μέτρα παρέμβασης», επισημαίνουν οι συντάκτες της έρευνα.

Είναι ενδεικτικό ότι το 93% δηλώνει ότι δυσκολεύεται οικονομικά εξαιτίας των αυξημένων τιμών στο σούπερ μάρκετ, 4 στους 10 δηλώνουν ότι περιορίζονται στα απολύτως απαραίτητα προϊόντα ενώ σχεδόν 1 στους 10 καταναλωτές δηλώνει ότι δεν μπορεί να αγοράσει ούτε τα στοιχειώδη.

Στις πολυεθνικές η μεγαλύτερη ευθύνη για την ακρίβεια

Αποκαλυπτικά είναι τα ευρήματα της έρευνας για το ποιον θωρούν ότι ευθύνεται περισσότερο για υπερβολικές ανατιμήσεις στα καταναλωτικά προϊόντα ανάμεσα σε πολυεθνικές βιομηχανίες, ελληνικές βιομηχανίες, μεγάλες εμπορικές αλυσίδες και μικρά τοπικά καταστήματα.

Συγκεκριμένα, σχεδόν 7 στους 10 καταναλωτές αποδίδουν τη ευθύνη για τις υπερβολικές ανατιμήσεις σε μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες.

Γεγονός που σύμφωνα με τους συντάκτες της έρευνας, «αποκαλύπτει την κατανόηση του ρόλου των ολιγοπωλίων με τα συμφυή χαρακτηριστικά τους, όπως ο περιορισμένος ανταγωνισμός, τα εμπόδια εισόδου, η ακαμψία τιμών και η «στρατηγική» συμπεριφορά που εκδηλώνεται από τα μέλη τους με σκοπό τη διατήρηση υψηλότερων τιμών και κερδών».

Κυριαρχεί το Made in Greece

Ψηλά στην προτίμηση των καταναλωτών βρίσκονται τα ελληνικά προϊόντα έναντι των εισαγόμενων. Είναι ενδεικτικό ότι το 81,5% των ερωτηθέντων απάντησε ότι όταν βρίσκει στο σούπερ μάρκετ Ελληνικά προϊόντα τα προτιμά από τα εισαγωγής.

Η ερώτηση αυτή, διευκρινίζουν οι συντάκτες της έρευνας, αφορά στην πρόθεση του καταναλωτή και δεν ταυτίζεται με την τελική επιλογή του που επηρεάζεται από πολλαπλούς παράγοντες (διαθεσιμότητα, προσφορές, κτλ).

Σε κάθε περίπτωση, το 63% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι υπάρχει στροφή των καταναλωτών στα προϊόντα ελληνικής παραγωγής ενώ το 91,7% δηλώνει ότι θέλουν να αναγράφεται στη συσκευασία ότι ένα προϊόν είναι ελληνικής παραγωγής.

Το 63% πιστεύει ότι τα ελληνικά προϊόντα έχουν καλύτερη ασφάλεια και ποιότητα ενώ το 92,2% πιστεύει ότι προτιμώντας ελληνικά προϊόντα στηρίζει την παραγωγή της χώρας και το 80% πιστεύει ότι προτιμώντας ελληνικά προϊόντα βοηθά στη μείωση της ανεργίας.

Οι συντάκτες της έρευνας υπογραμμίζουν την ιδιαίτερη σημασία που έχει η ορθολογική αντιμετώπιση του θέματος και η κατανόηση της σημασίας που έχει η προτίμηση στα εγχώρια προϊόντα για τη στήριξη της παραγωγής και των εργαζομένων. «Πρόκειται», όπως λένε, «για στάσεις ωριμότητας και συμπεριφορές αλληλεγγύης που έχουν πλέον εδραιωθεί στην ελληνική κοινωνία».

Μαχαίρι σε εστιατόρια, delivery και… θέρμανση

Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία και για τις περικοπές στις οποίες προχωρούν οι καταναλωτές. Η πλειονότητα βάζει… μαχαίρι στις εξόδους σε εστιατόρια, καφέ και κέντρα διασκέδασης, παράδοση έτοιμου φαγητού κατ’ οίκον (delivery), σε κρασί και μπίρες, στο κρέας και στη θέρμανση της κατοικίας τους. Ακολουθούν τα αναψυκτικά, οι χυμοί, τα συσκευασμένα τρόφιμα, σε απορρυπαντικά και καθαριστικά, τα γαλακτοκομικά και το ψωμί…

Την ίδια στιγμή, τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας εξακολουθούν να αποτελούν επιλογή για ένα σημαντικό κομμάτι των καταναλωτών. Συγκεκριμένα, το μερίδιο της ιδιωτικής ετικέτας στο καλάθι αγορών βρίσκεται πολύ άνω του 30% των κωδικών που μπαίνουν μέσα στο καλάθι του καταναλωτή, δηλαδή πάνω από τα 3 στα 10 προϊόντα που αγοράζονται είναι κωδικοί ιδιωτικής ετικέτας.

Οι προσδοκίες των καταναλωτών

Από οικονομικής πλευράς, οι αποτιμήσεις του έτους 2024 και οι προσδοκίες των καταναλωτών για το έτος 2025 είναι κατά κύριο λόγο αρνητικές. Τα ευρήματα αυτά είναι εύλογα, επισημαίνουν οι συντάκτες της έρευνας καθώς η ακρίβεια επηρεάζει πολύ την αξιολόγηση του έτους 2024 και τις προβλέψεις του έτους 2025.

Έως 400 ευρώ το μήνα στο σούπερ μάρκετ

Σύμφωνα με την έρευνα, η μέση δαπάνη στο σούπερ μάρκετ εκτιμάται πως ανήλθε στα 64 ευρώ ενώ η μέση μηνιαία δαπάνη εκτιμάται στα 334 ευρώ. Συνολικά, το 75% των καταναλωτών δαπανά ως 400 ευρώ τον μήνα.

Στην συντριπτική πλειονότητά τους (92,4%), οι καταναλωτές έχουν προαποφασίσει τι είδη θα αγοράσουν πριν πάνε στο φυσικό ή ηλεκτρονικό σούπερ μάρκετ.

Το 56,5% επιλέγει μάρκα μέσα στο κατάστημα την ώρα που ψωνίζει με επιτόπου ενεργή σύγκριση των εναλλακτικών λύσεων

Κάτι που σύμφωνα με τους συντάκτες της έρευνας σημαίνει ότι υπάρχει αυξημένη προσπάθεια κατάργησης των παρορμητικών αγορών και προγραμματισμός των αγοραστικών αποφάσεων, σε μία προσπάθεια καλύτερης διαχείρισης του διαθέσιμου εισοδήματος υπό πληθωριστικές συνθήκες.

Η τιμή βασικό κριτήριο για τις αγορές

Η στρατηγική μείωσης του κόστους των αγορών που έχουν υιοθετήσει οι Έλληνες διαφαίνεται και στον τρόπο επιλογής της μάρκας. Συγκεκριμένα, προαποφασισμένο εμφανίζεται μόνο το 43,5% των καταναλωτών, ενώ το 56,5% επιλέγει μάρκα μέσα στο κατάστημα την ώρα που ψωνίζει με επιτόπου ενεργή σύγκριση των εναλλακτικών λύσεων.

To 35% πιστεύει ότι το καλάθι του νοικοκυριού είναι ένα χρήσιμο μέτρο

Χρήσιμο μέτρο το καλάθι του νοικοκυριού

Όσον αφορά στο καλάθι του νοικοκυριού, οι καταναλωτές θεωρούν ότι δεν είναι ένα ασήμαντο μέτρο ενώ η εφαρμογή του συνεχίζει να ενδιαφέρει μεγάλο τμήμα του αγοραστικού κοινού. Συγκεκριμένα, τo 35% πιστεύει ότι το καλάθι του νοικοκυριού είναι ένα χρήσιμο μέτρο ενώ το 43% ψωνίζει προϊόντα που βρίσκονται στο καλάθι του νοικοκυριού.

Η ταυτότητα της έρευνας

Τύπος: Ποσοτική επιστημονική έρευνα με τηλεφωνική δημοσκόπηση σε επιστημονικά τυχαίο δείγμα 1355 νοικοκυριών, Ιανουάριος 2025.

Συντονιστής έρευνας: Καθηγητής Γεώργιος Μπάλτας, Διευθυντής Ερευνητικού Εργαστηρίου Μάρκετινγκ.

Φορέας έρευνας: Ερευνητικό Εργαστήριο Μάρκετινγκ, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.