Τζέιμς Μποντ: Η Amazon και ο «ελέφαντας» του κοινού κτήματος

Μπορεί η Amazon να έκλεισε τη μεγάλη συμφωνία για την απόκτηση των δικαιωμάτων του θρυλικού χαρακτήρα Τζέιμς Μποντ πληρώνοντας δισεκατομμύρια, αλλά ο χρόνος πιέζει και αυτό σημαίνει ότι ο 007 – ή τουλάχιστον μια εκδοχή του – θα μπορούσε να «δραπετεύσει» μέσα σε μία δεκαετία από τον πλήρη έλεγχο της Amazon.

Ο χαρακτήρας και η πλοκή των πρωτότυπων λογοτεχνικών έργων του δημιουργού Ίαν Φλέμινγκ καθίστανται ανοικτά προς δημόσια χρήση στις περισσότερες χώρες το 2035, αυξάνοντας την προοπτική ο Μποντ να πρωταγωνιστήσει σε αντίπαλες κινηματογραφικές και τηλεοπτικές ιστορίες κατασκοπείας, κωμωδίας ή ακόμη και τρόμου από όποιον επιθυμεί να τις δημιουργήσει, όπως σημειώνει ο Guardian.

Ο Μποντ είναι ένας από τους πολλούς ήρωες του Χόλιγουντ με επικείμενες ημερομηνίες λήξης πνευματικών δικαιωμάτων ή ημερομηνίες που πέρασαν, όπως ο Γουίνι το Αρκουδάκι και ο Μίκυ Μάους, που προκαλούν έναν ανταγωνισμό ιδεών μεταξύ εκείνων που θέλουν να εξαργυρώσουν τα νέα διαθέσιμα παγκόσμια εμπορικά σήματα και των κατόχων δικαιωμάτων που δημιουργούν παράγωγα πνευματικής ιδιοκτησίας που παραμένουν προστατευμένα.

Την περασμένη εβδομάδα, η Amazon διέθεσε επιπλέον 1 δισ. δολάρια και πλέον για να αποσπάσει τον πλήρη έλεγχο από την Eon, σε μια προσπάθεια να επαναφέρει τον 007 στη μεγάλη οθόνη.

Η Amazon και ο Τζέιμς Μποντ του κοινού κτήματος

Θα πρέπει να κινηθεί γρήγορα πριν ο Μποντ αντιμετωπίσει ενδεχομένως τον πιο σκληρό ανταγωνισμό που θα είναι ο ίδιος του ο εαυτός. Σύμφωνα με τη βρετανική και την ευρωπαϊκή νομοθεσία, τα πνευματικά δικαιώματα σε λογοτεχνικές δημιουργίες λήγουν 70 χρόνια μετά το θάνατο του συγγραφέα, στην αρχή του επόμενου έτους. Δεδομένου ότι ο Φλέμινγκ πέθανε το 1964, έχοντας γράψει 12 μυθιστορήματα Τζέιμς Μποντ και δύο ανθολογίες, η Amazon έχει ένα μικρό χρονικό περιθώριο αποκλειστικότητας.

Ωστόσο, οποιεσδήποτε προσθήκες της μεγάλης οθόνης στα πρωτότυπα βιβλία παραμένουν νομικά προστατευμένες, όπως το περίφημο λογότυπο με την κάννη του όπλου του 007, χαρακτήρες όπως ο «Σαγόνιας», το φλερτ την Μάνιπενι και διάφορα έξυπνα σχόλια όταν ο σούπερ κατάσκοπος καταφέρνει να ξεφύγει ή να ξεφορτωθεί έναν μπράβο.

Από την 1η Ιανουαρίου 2035, όσοι έχουν την τόλμη να εκμεταλλευτούν το «βιβλίο του Μποντ» θα εξακολουθούν να μπορούν να χρησιμοποιούν τον χαρακτήρα και τα διάσημα χαρακτηριστικά του, όπως το σύνθημά του «το όνομά μου είναι Μποντ, Τζέιμς Μποντ» (The name’s Bond, James Bond), να οδηγεί Aston Martin και να παραγγέλνει τα μαρτίνι του «χτυπημένο, όχι ανακατεμένο» (shaken, not stirred). Αλλά θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε ο Μποντ να μην πίνει Bollinger, τη σαμπάνια που προτιμά ο 007 στις ταινίες, καθώς ο κατάσκοπος των βιβλίων προτιμούσε την Taittinger.

Ενώ το αφεντικό του Μποντ, με την κωδική ονομασία Μ, είναι επίσης ένα βασικό στοιχείο των βιβλίων, είναι αμφισβητήσιμο κατά πόσον οποιαδήποτε επίδοξη δημιουργία αντιγραφής του 007 θα μπορούσε να παρουσιάσει τον Q ως έναν ειδικό στα γκάτζετ. Και οποιαδήποτε απεικόνιση του αναμφισβήτητα πιο διάσημου αντιπάλου του Μποντ στην κινηματογραφική σειρά, του Μπλόφελντ, θα πρέπει να εμφανίσει τον υπερκακοποιόμε μαλλιά και χωρίς την χαρακτηριστική λευκή γάτα, όπως παρουσιάστηκε αρχικά στα μυθιστορήματα.

«Οι εταιρείες θα πρέπει να είναι προσεκτικές στον τρόπο με τον οποίο θα προχωρήσουν στην εκμετάλλευση του Μποντ», λέει ο Chris Froud, εταίρος και δικηγόρος διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας στην ευρωπαϊκή εταιρεία πνευματικής ιδιοκτησίας Withers and Rogers, μιλώντας στον Guardian. «Οι ταινίες Τζέιμς Μποντ είναι τόσο γνωστές που θα ήταν δύσκολο να διαχωριστεί αυτή η γνώση από τυχόν νέα έργα που θα ήθελαν να αναπτύξουν οι δημιουργικές εταιρείες με βάση το περιεχόμενο των βιβλίων και μόνο. Τυχόν λάθη θα μπορούσαν να προσελκύσουν αξιώσεις για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων από τους ιδιοκτήτες των ταινιών».

Όταν το κοινό κτήμα μετατρέπει αγαπημένους ήρωες σε ταινίες τρόμου

Πρόσφατα παραδείγματα εκμετάλλευσης των πνευματικών δικαιωμάτων παγκοσμίως γνωστών χαρακτήρων υποδηλώνουν ότι υπάρχουν κάποιοι που είναι πρόθυμοι να αναλάβουν τέτοιους κινδύνους. Όταν την 1η Ιανουαρίου 2022 τα ελεγχόμενα από τη Disney δικαιώματα του πολυαγαπημένου Winnie the Pooh του AA Milne πέρασαν στο δημόσιο τομέα, ο αστέρας του Χόλιγουντ Ράιεν Ρέινολντς εμφανίστηκε μια μέρα αργότερα σε μια διαφήμιση-παρωδία στις ΗΠΑ με τον «Winnie-the-Screwed», έναν αρκούδο που ανακαλύπτει ότι έχει πληρώσει υπερβολικά το λογαριασμό του τηλεφώνου του.

Τον Μάρτιο του 2023 μια εταιρεία παραγωγής με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, η Jagged Edge, κυκλοφόρησε την αμφιλεγόμενη ταινία τρόμου Winnie The Pooh: Blood and Honey. Η ιστορία που γυρίστηκε μέσα σε μόλις πέντε ημέρες, παρουσιάζει τον Pooh και τον Piglet σε ένα μπαράζ δολοφονιών αφού εγκαταλείπονται από τον Κρίστοφερ Ρόμπιν.

Η επιτυχημένη κυκλοφορία, η οποία έβγαλε σχεδόν 8 εκατομμύρια δολάρια με προϋπολογισμό 20.000 λίρες, δημιούργησε το λεγόμενο Twisted Childhood Universe, γνωστό και ως Poohniverse, για τη δημιουργία ταινιών τρόμου slasher βασισμένων σε γνωστούς χαρακτήρες των οποίων τα πνευματικά δικαιώματα έχουν λήξει. Η λίστα των κυκλοφοριών και των επερχόμενων ταινιών περιλαμβάνει συνέχειες του Blood and Honey, το Peter Pan’s Neverland Nightmare, το Bambi: The Reckoning και Pinocchio: Unstrung, και θα κορυφωθεί με μία ταινία τύπου Avengers με τίτλο Poohniverse: Monsters Assemble, που θα κυκλοφορήσει το επόμενο έτος.

Ακόμη και το πιο διάσημο δημιούργημα του Walt Disney, ο Μίκυ Μάους έχει πέσει «θύμα» του κοινού κτήματος . Την 1η Ιανουαρίου του περασμένου έτους έληξαν τα πνευματικά δικαιώματα του Steamboat Willie, της πρώτης περσόνας του Μίκυ από την ομώνυμη ταινία του 1928.

Λίγους μήνες αργότερα κυκλοφόρησε η ταινία τρόμου The Mouse Trap, ενώ τον Απρίλιο θα κυκλοφορήσει το Screamboat, μια ταινία όπου το εικονικό σκάφος του γίνεται χώρος ενός αγώνα επιβίωσης με ένα «φαινομενικά ακίνδυνο ποντίκι μεταμορφώνεται σε επικίνδυνο τέρας».