Κεντρικές Τράπεζες: Το επιτοκιακό παζλ

Ενώ το 2024 η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού οδήγησε στον μεγαλύτερο συντονισμένο παγκόσμιο γύρο μείωσης των επιτοκίων τα τελευταία 15 χρόνια, το 2025 αυτό που χαρακτηρίζει τη νομισματική πολιτική των ισχυρών τραπεζών είναι η απόκλιση.

Την ερχόμενη Πέμπτη π.χ. η ΕΚΤ αναμένεται να προχωρήσει στην έκτη μείωση κατά 0,25%, από το 2,75% στο 2,50%, των επιτοκίων από τον περασμένο Ιούνιο, ενώ η Fed στις ΗΠΑ, που καθόριζε ιστορικά την τάση των επιτοκίων σε παγκόσμιο επίπεδο, τηρεί στάση αναμονής, καθώς η ατζέντα Τραμπ ενισχύει τις πληθωριστικές πιέσεις στη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου.

Παράλληλα, ενώ οι κεντρικές τράπεζες θα συνεχίσουν τα μέτρα νομισματικής χαλάρωσης, είναι σχεδόν βέβαιο, λένε οι αναλυτές, ότι θα χρειαστεί να αναπροσαρμόσουν την πολιτική τους, δεδομένης της αστάθειας του πληθωρισμού.

Αποσυντονισμός

Ως αποτέλεσμα, η παγκόσμια νομισματική πολιτική θα αποσυντονιστεί, καθώς οι κεντρικοί τραπεζίτες θα ανταποκρίνονται σε διαφορετικές εγχώριες και διεθνείς συνθήκες, και ενδέχεται ακόμη και να αναγκαστούν να αυστηροποιήσουν εκ νέου τη νομισματική πολιτική, εν μέσω αναδυόμενων πληθωριστικών πιέσεων και αστάθειας στις συναλλαγματικές ισοτιμίες.

Ο εμπορικός προστατευτισμός και ο κατακερματισμός του παγκόσμιου εμπορικού συστήματος, καθώς και η άνοδος διάφορων γεωοικονομικών πολιτικών μπλοκ θα συνεχίσουν να επαναπροσδιορίζουν τις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες.

Οικονομολόγοι της Capital Economics αναμένουν πως θα διευρυνθεί η απόκλιση μεταξύ των κύκλων χαλάρωσης της Fed και της ΕΚΤ, ενώ στην αγορά – από κερδοσκόπους μέχρι εταιρείες που χρειάζονται αντιστάθμιση – αναμένουν ότι οι προγραμματισμένοι δασμοί Τραμπ θα αυξήσουν τον πληθωρισμό στις Ηνωμένες Πολιτείες (αν και το ισχυρό δολάριο αναιρεί ορισμένες από τις επιπτώσεις των δασμών) και θα πλήξουν την ευρωπαϊκή ανάπτυξη, περιορίζοντας τις πληθωριστικές πιέσεις.

«Περιστέρια» και «γεράκια»

Ωστόσο, οι μειώσεις επιτοκίων στις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες αναμένεται να συνεχιστούν εκτός της Ιαπωνίας που θα συνεχίζει να εφαρμόζει αυστηρότερα μέτρα για την αντιμετώπιση των πληθωριστικών πιέσεων στο κόστος αμοιβών. Στο άλλο άκρο, η Κίνα θα συνεχίσει να χαλαρώνει τη νομισματική πολιτική της ως αντίμετρο στον επίμονο αποπληθωρισμό.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της ING, υπάρχουν ελάχιστες πιθανότητες να μειώσει η Fed τα επιτόκια πριν από τα τέλη του καλοκαιριού. Ωστόσο, δεν αποκλείει δύο μειώσεις επιτοκίων τον Σεπτέμβριο και τον Δεκέμβριο και πιθανώς μία ακόμη τον Μάρτιο του επόμενου έτους, με αποτέλεσμα το επιτόκιο αναφοράς να μειωθεί στο 3,5%-3,75% (από το 4,5% σήμερα), πολύ πάνω δηλαδή από το επίπεδο του 3% που διατηρεί η Fed ως μακροπρόθεσμη πρόβλεψη.

Από την άλλη πλευρά, αναφέρει, ενώ τα «περιστέρια» της ΕΚΤ αναμένουν επιτόκια στο 2% ως το καλοκαίρι, τα «γεράκια» έκαναν και πάλι την εμφάνισή τους αμφισβητώντας την ανάγκη μείωσης των επιτοκίων κάτω από το 2,5%. Για την ING πάντως, με τις προβλέψεις της ΕΚΤ για την ανάπτυξη να είναι μάλλον αισιόδοξες, τα επιτόκια του ευρώ θα υποχωρήσουν τουλάχιστον στο 2% μέχρι το καλοκαίρι.

Εκτιμήσεις

Οι οικονομολόγοι έχουν πολύ διαφορετικές εκτιμήσεις για το ουδέτερο επιτόκιο, αλλά ένα πρόσφατο έγγραφο της ΕΚΤ το τοποθετεί στο εύρος τού 1,75%-2,25%, με τις εκτιμήσεις αρκετών αναλυτών της αγοράς να αναμένουν πως θα κυμανθεί τελικά μεταξύ 1,5%-2%.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προανήγγειλε πάντως ότι θα αντιδράσει «σθεναρά» στους «αδικαιολόγητους φραγμούς στο ελεύθερο και δίκαιο εμπόριο» αφότου ο Τραμπ δήλωσε ότι θα ανακοινώσει σύντομα την επιβολή δασμών 25% στις εισαγωγές από την ΕΕ.

Για τον Carsten Brzeski, επικεφαλής οικονομολόγο της ING, η Ευρώπη, αντί να ενισχύσει την οικονομία της, εξακολουθεί να φαίνεται παγωμένη και τρομοκρατημένη από την επικείμενη δασμολογική απειλή και ακόμη πιο φοβισμένη από την ταχέως μεταβαλλόμενη γεωπολιτική πραγματικότητα. Εάν η Ευρώπη θέλει πραγματικά να αμυνθεί, πρέπει να αυξήσει γρήγορα τις στρατιωτικές δαπάνες στο 4% του ΑΕΠ, εκτιμά ο ίδιος.

Η ανάπτυξη

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Citigroup, οι οικονομολόγοι της ΕΚΤ θα μειώσουν τις προβλέψεις τους για την ανάπτυξη στην ευρωζώνη στο 0,9% εφέτος. Ενώ οι πιθανότητες επίτευξης ειρήνης στην Ουκρανία θα μπορούσαν να ενισχύσουν, σύμφωνα με την Goldman Sachs, κατά 0,5% το ΑΕΠ της ευρωζώνης.

Το κεντρικό σενάριο της ΒΝΡ Paribas θέλει μια συμφωνία εκεχειρίας να σταματά τις συγκρούσεις στη σημερινή πρώτη γραμμή του μετώπου (με το 19% των εδαφών της Ουκρανίας να βρίσκονται υπό κατοχή), ενώ η πραγματική ειρήνευση, με διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα και την πλήρη επανένταξη της Ρωσίας στην παγκόσμια οικονομία, μετατίθεται για το μέλλον.

Παράλληλα, η ευρωπαϊκή οικονομία, όπως λέγεται, θα στηριχθεί κυρίως στον πόλεμο και όχι στην ειρήνη, δηλαδή στην αύξηση των αμυντικών δαπανών, καθώς απαιτούνται πρόσθετα 250-300 δισ. δολ. ετησίως για τον σκοπό αυτόν. Μια αύξηση των αμυντικών δαπανών κατά 1,5% του ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα μπορούσε να ενισχύσει την ανάπτυξη κατά 0,9%-1,5%.

Αμυντικές δαπάνες

Εξάλλου, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Αμυνας, η ΕΕ δαπάνησε 326 δισεκατομμύρια ευρώ για την άμυνα το 2024, που ισοδυναμεί με 1,9% του ΑΕΠ, ενώ μια πρόσφατη μελέτη δείχνει ότι για να έχει επαρκή αποτρεπτική στρατιωτική ικανότητα θα χρειαστεί να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες κατά ένα επιπλέον 1,4% του ΑΕΠ ετησίως (στο 1,9% του ΑΕΠ που δαπανάται σήμερα), το οποίο είναι άμεσα συγκρίσιμο με αυτό που δαπανούν οι ΗΠΑ (3,4% του ΑΕΠ σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα).

Αναλυτές υπολογίζουν πάντως πως χωρίς τη βοήθεια των ΗΠΑ η Ευρώπη, για να είναι σε θέση να αμυνθεί, θα πρέπει να διπλασιάσει τις αμυντικές της δαπάνες στο 4% του ΑΕΠ ή κατά επιπλέον 420 δισ. δολάρια ετησίως. Σε επίπεδο ΕΕ θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν κεφάλαια είτε μέσω έκδοσης ομολόγων είτε μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), που έχει αναξιοποίητα 422 δισ. ευρώ, μέρος των οποίων βέβαια θα πρέπει να κρατήσει για τον αρχικό του σκοπό.
Η Ελλάδα

Στο πλαίσιο αυτό, η ελληνική οικονομία θα συνεχίσει να υπεραποδίδει της ευρωζώνης φέτος, καθώς η ανάκαμψη υποστηρίζεται από εισροές κοινοτικών κεφαλαίων, παράλληλα με την ιδιωτική κατανάλωση και τον ενισχυμένο τραπεζικό τομέα, αν και οι αναδυόμενες προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων των γεωπολιτικών κινδύνων, θα δοκιμάσουν την ανθεκτικότητά της.

Παρά το γεγονός ότι οι εξαγωγές έχουν αυξηθεί στο 44% του ΑΕΠ από 22% το 2010, προσεγγίζοντας τον μέσο όρο της ΕΕ (52%) και οι επενδύσεις αυξήθηκαν από το 12,3% το 2020 στο 15,2% το 2023, έναντι όμως του 23% στην ΕΕ, η DBRS θεωρεί πως η επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων με στόχο την τόνωση των επενδύσεων, της παραγωγικότητας και της αξιοποίησης των ξένων κεφαλαίων θα μπορούσε να στηρίξει τις προσπάθειες της χώρας να αντιμετωπίσει την κληρονομιά της κρίσης.

Αναβαθμίσεις

Την ίδια ώρα, η Citigroup αναμένει πως τους επόμενους εννέα μήνες οι τοπ δύο μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης, η S&Ρ και η Moody’s, που ελέγχουν το 80% της αγοράς, θα αναβαθμίσουν την ελληνική οικονομία κατά μία βαθμίδα με αποτέλεσμα και η δεύτερη να μας δώσει τελικά την επενδυτική βαθμίδα.

Παράλληλα, η DZ Bank θεωρεί ότι και οι πέντε οίκοι αξιολόγησης που γίνονται δεκτοί από το ευρωσύστημα θα αναβαθμίσουν μεσοπρόθεσμα την Ελλάδα στα επίπεδα της πιστοληπτικής αξιολόγησης της Ιταλίας.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (ΟΤ) – ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ