Πολεμικά ομόλογα: Η ΕΕ βγαίνει στις αγορές για 150 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση της άμυνάς της

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ετοιμάζεται να αξιοποιήσει τις αγορές εκδίδοντας «πολεμικά ομόλογα» προκειμένου να αντλήσει έως και 150 δισεκατομμύρια ευρώ με στόχο να βοηθήσει στη χρηματοδότηση των στρατιωτικών δαπανών του μπλοκ. Εάν όντως προβεί σε μια τέτοια ενέργεια, δεν θα πρέπει να έχει κανένα πρόβλημα να βρει αγοραστές, εκτιμά το Politico.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε την Τρίτη σχέδιο της ΕΕ με στόχο να συγκεντρώσει νέα κεφάλαια από τα οποία θα μπορούσαν να αντληθούν κονδύλια για την ενίσχυση της άμυνάς της, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες αποσύρονται από τις μακροχρόνιες εγγυήσεις ασφαλείας τους.

Εάν υπάρξει πολιτική συμφωνία για να προχωρήσει το σχέδιο των πολεμικών ομολόγων, θα υπάρξει μια λειτουργική αγορά για τη χρηματοδότηση αυτών των πρωτοβουλιών

Το σχέδιο εξακολουθεί να χρειάζεται έγκριση από τις πρωτεύουσες της ΕΕ — αλλά αν προχωρήσει, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συγκεντρώσει χρήματα μέσω δημοπρασιών ομολόγων και θα τα διοχετεύσει κατόπιν στα κράτη μέλη για αμυντικές δαπάνες. Στη συνέχεια, τα κράτη θα πρέπει να επιστρέψουν στην Κομισιόν τη χρηματοδότηση που έλαβαν.

Η Ulrika Torell, ανώτερη διευθύντρια χαρτοφυλακίου στο Alecta, ένα σουηδικό συνταξιοδοτικό ταμείο που διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία 1,3 τρισεκατομμυρίων κορωνών (118 δισεκατομμυρίων ευρώ), είπε ότι το ταμείο θα εξετάσει προσεκτικά οποιοδήποτε νέο ομόλογο εκδώσει η ΕΕ, έχοντας ήδη προβεί σε αντίστοιχες αγορές στο παρελθόν. Ο Tony Persson, επικεφαλής σταθερού εισοδήματος του ταμείου, δήλωσε: «Εάν υπάρξει πολιτική συμφωνία για να προχωρήσει, θα υπάρξει μια λειτουργική αγορά για τη χρηματοδότηση αυτών των πρωτοβουλιών. Είμαι πολύ σίγουρος γι’ αυτό».

Αξιολόγηση ΑΑΑ

Το πιο ισχυρό σημείο της ΕΕ ως δανειολήπτη είναι η πιστοληπτική της αξιολόγηση: εκτός από την Standard & Poor’s, όλες οι μεγάλες εταιρείες αξιολόγησης της δίνουν αξιολόγηση AAA, θεωρώντας την ουσιαστικά ακίνδυνη. Από τις μεγάλες οικονομίες της ΕΕ, μόνο η Γερμανία μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτό.

«Η παγκόσμια προσφορά ομολόγων υψηλής αξιολόγησης μειώθηκε μετά τις υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας», δήλωσε η Elizabeth Palandeng, εκπρόσωπος της APG, του επενδυτικού βραχίονα του μεγαλύτερου συνταξιοδοτικού ταμείου της Ολλανδίας ABP. «Αν και υπάρχουν ακόμη πολλοί δημοσιονομικά ισχυροί εκδότες στην Ευρώπη, η έκδοση ευρωομολόγων θα μπορούσε να είναι μια χρήσιμη προσθήκη», πρόσθεσε.

Ο κοινός δανεισμός της ΕΕ δεν είναι κάτι καινούργιο — αλλά η πανδημία σηματοδότησε ένα σημείο καμπής στη χρήση του, επειδή η ΕΕ μπόρεσε να δανειστεί όταν ορισμένα κράτη μέλη της, ιδιαίτερα τα υπερχρεωμένα, δεν θα μπορούσαν από μόνα τους. Μέχρι το τέλος του περασμένου έτους, η Eυρωπαϊκή Επιτροπή είχε συγκεντρώσει κεφάλαια ύψους 330 δισεκατομμυρίων ευρώ για να βοηθήσει στην ανάκαμψη του μπλοκ, συν άλλα 100 δισεκατομμύρια ευρώ για το πρόγραμμα SURE βραχυπρόθεσμης απώλειας θέσεων εργασίας.

Για να έχουμε μια εικόνα της κατάστασης αρκεί να σημειωθεί ότι πριν από αυτό το χρονικό σημείο, η Επιτροπή συγκέντρωνε περίπου 500 εκατομμύρια ευρώ ετησίως από τις αγορές. Αλλά από τότε, ο εκτελεστικός βραχίονας της ΕΕ επέστρεψε στις αγορές για να αξιοποιήσει άλλα 50 δισεκατομμύρια ευρώ για να στηρίξει την Ουκρανία και 4 δισεκατομμύρια ευρώ για να βοηθήσει στη χρηματοδότηση επενδύσεων στα Δυτικά Βαλκάνια.

Πριν από την ανακοίνωση της φον ντερ Λάιεν, η Επιτροπή είχε δηλώσει ότι σχεδίαζε να δανειστεί περίπου 160 δισεκατομμύρια ευρώ από τις αγορές το 2025. Αυτό την καθιστά τον πέμπτο μεγαλύτερο εκδότη σε εμπορεύσιμο χρέος σε ευρώ φέτος. Να σημειωθεί πάντως ότι τόσο η Γαλλία όσο και η Ιταλία σχεδιάζουν να εκδώσουν ομόλογα προκειμένου να αντλήσουν περισσότερα από 300 δισεκατομμύρια ευρώ φέτος.

Πιο συντηρητικές δημοσιονομικά χώρες, όπως η Γερμανία ή η Δανία πάντα ήθελαν ο δανεισμός της ΕΕ να είναι περιορισμένος σε όγκο και εύρος. Ωστόσο, εάν πραγματοποιηθεί ένας άλλος, ισχυρός γύρος κοινού δανεισμού, αυτό θα ήταν ένα μεγάλο βήμα προς την κατεύθυνση της μετατροπής της ΕΕ σε τακτικό συμμετέχοντα στην αγορά ομολόγων παρόμοια με τις εθνικές κυβερνήσεις.

Κοινή απάντηση

Η πρόταση της φον ντερ Λάιεν είναι συνεπής με τις συστάσεις του πρώην προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι, ο οποίος σε μια ειδική έκθεση ανταγωνιστικότητας του 2024 προώθησε τη χρηματοδότηση των κοινών ευρωπαϊκών προκλήσεων από κοινό δανεισμό.

«Η ασφάλεια και η άμυνα είναι ένα ευρωπαϊκό «δημόσιο αγαθό»», δήλωσε ο Alvise Lennkh-Yunus, επικεφαλής του δημόσιου χρέους και του δημόσιου τομέα στην Scope Ratings, αναφερόμενος στη διατύπωση της έκθεσης του Ντράγκι. Είπε ότι ο νέος κοινός δανεισμός θα παράσχει «σαφή εμπιστοσύνη» και «ένα αποτέλεσμα σηματοδότησης».

«Πιστεύω ότι θα ήταν παρόμοιο με την περίοδο που η Ευρώπη αντιμετώπισε το σοκ της Covid-19», είπε. «Μπορείτε να υποστηρίξετε ατελείωτα ποιος ήταν ο αντίκτυπος του NextGenerationEU στην ανάπτυξη», πρόσθεσε, αναφερόμενος στο μέσο οικονομικής ανάκαμψης του κορωνοϊού. «Αλλά υπήρχε ένας αντίκτυπος εμπιστοσύνης, που καθησύχαζε την αγορά».

Προς το παρόν, ωστόσο, η ΕΕ ως δανειολήπτης εξακολουθεί να αντιμετωπίζει εμπόδια για να πάρει την καλύτερη τιμή για το χρέος της. Δεν υπάρχει θέση —τουλάχιστον όχι ακόμη— για τα ομόλογά της στους δείκτες κρατικού χρέους που παρακολουθούνται από κεφάλαια που διαθέτουν περιουσιακά στοιχεία τρισεκατομμυρίων ευρώ. Η συμπερίληψη σε τέτοιους δείκτες θα ανάγκαζε ουσιαστικά αυτά τα κεφάλαια να διαθέσουν ένα μέρος των χρημάτων τους σε χρέη με το σήμα της ΕΕ, καθιστώντας φθηνότερο τον δανεισμό.

Επιπλέον, υπάρχουν λίγες ευκαιρίες για τους επενδυτές να αντισταθμίσουν τον κίνδυνο μέσω συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης και δικαιωμάτων προαίρεσης — σε αντίθεση με τις εθνικές αγορές κρατικών ομολόγων όπως τα γερμανικά ομόλογα και τα γαλλικά OAT.

Η κορυφαία αξιωματούχος του προϋπολογισμού της Επιτροπής, Στεφανί Ρισό, δεν έχει κρύψει ότι θα ήθελε τα κοινά ευρωπαϊκά ομόλογα να είναι καλύτερα εδραιωμένα χρηματοοικονομικά προϊόντα. Σε μια εμφάνιση podcast νωρίτερα φέτος, η Ρισό είπε ότι στο παρελθόν, οι επενδυτές αντιμετώπιζαν τον κοινό δανεισμό της ΕΕ περισσότερο σαν χρέος που εκδόθηκε από κρατικούς φορείς, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ή η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, παρά ως κανονικό δημόσιο χρέος.

«Η κατάσταση έχει αλλάξει», είπε η Ρισό. «Αυτό προσπαθούμε να εξηγήσουμε στην αγορά».

Αλλά οι καιροί γίνονται δύσκολοι για τους δανειολήπτες σε όλο τον κόσμο που ήδη βρίσκονται υπό πίεση από μια πλημμύρα νέου κρατικού χρέους — όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά από τις ΗΠΑ στην Κίνα. Το κοινό χρέος θα ήταν σχεδόν σίγουρα φθηνότερο για ορισμένες μεμονωμένες χώρες από το εθνικό του ισοδύναμο. Ωστόσο, μια μεγαλύτερη προσφορά ομολόγων θα ωθήσει τελικά το κόστος δανεισμού υψηλότερα, όποιος κι αν είναι ο εκδότης.