Politico: Ο Τραμπ θέλει να διαλύσει την ΕΕ — και να την ξαναφτιάξει όπως αυτός επιθυμεί

Ο Ντόναλντ Τραμπ προσπάθησε και απέτυχε να βρει μια χαραμάδα στη θωράκιση της ΕΕ όταν εξαπέλυσε έναν εμπορικό πόλεμο στην πρώτη του θητεία. Αλλά τώρα βρήκε ένα πιο ευάλωτο σημείο: Η τεράστια κρίση ασφάλειας που έχει δημιουργήσει με την απόσυρση της υποστήριξης των ΗΠΑ προς την Ουκρανία αποκαλύπτει δυνητικά θανατηφόρες ρωγμές στο μπλοκ των 27 κρατών. Τίποτα δεν θα μπορούσε να τον ευχαριστήσει περισσότερο, αναφέρει σκωπτικά σε ανάλυσή του το Politico με τίτλο «Ο Τραμπ θέλει να διαλύσει την ΕΕ — και να την ξαναφτιάξει καθ’ εικόνα και ομοίωσή του».

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου οι 27 εθνικοί ηγέτες υποτίθεται ότι λαμβάνουν μεγάλες αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής με συναίνεση, εκτίθεται αγωνιωδώς ως πολύ διχασμένο και δυσκίνητο όργανο για να ανταποκριθεί στο μέγεθος της καταιγίδας που πυροδοτεί ο Τραμπ για την Ουκρανία

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει από καιρό εκφράσει μια απροκάλυπτη περιφρόνηση για την ΕΕ, την οποία περιέγραψε ότι δημιουργήθηκε «για να εκμεταλλευτεί τις Ηνωμένες Πολιτείες». Σύμφωνα με τον Τραμπ, η ΕΕ στηρίζει άλλους υπερεθνικούς οργανισμούς όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, οι οποίοι πρέπει να χτυπηθούν επειδή “γδέρνουν” την Αμερική.

Από τις πρώτες  ξέφρενες εβδομάδες της δεύτερης θητείας του, η κυβέρνηση Τραμπ έδειξε ότι θα μεταφέρει σύντομα την αντιπαράθεση στις Βρυξέλλες. Ο επικεφαλής εμπορίου της ΕΕ επισκέφθηκε την Ουάσιγκτον, μόνο για να παραλάβει από τον Τραμπ τα δασμολογικά του σχέδια. Ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο σνόμπαρε βάναυσα την επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ και οι βουλευτές του μπλοκ έπρεπε να λάβουν το μήνυμα ότι η Αμερική θα αψηφούσε τους τεχνολογικούς κανόνες τους ως ευρωπαϊκή «λογοκρισία».

Politico: Ο Τραμπ θέλει να παραγκωνίσει την ΕΕ

Το μήνυμα είναι σαφές: ο Τραμπ θα παραγκωνίσει την ΕΕ και θα παίξει το “διαίρει και βασίλευε” με τους εθνικούς ηγέτες. Αυτό δεν ήταν δυνατό στον εμπορικό πόλεμο της πρώτης του θητείας, όταν η Ευρώπη ενώθηκε για να του αντεπιτεθεί. Και τώρα, οι διασπάσεις που έχουν προκληθεί από τον πόλεμο στην Ουκρανία θέτουν υπαρξιακά ερωτήματα για την ενότητα του μπλοκ.

Η ώθηση κατά της ΕΕ από μέρους της κυβέρνησης Τραμπ ευθυγραμμίζεται τώρα με τη μακροχρόνια εχθρότητα του Κρεμλίνου προς το μπλοκ και πυροδοτεί κρίση στους θεσμούς των Βρυξελλών. Η ΕΕ ως μπλοκ προσπαθεί να αποδείξει τους ισχυρούς δεσμούς της καθώς εθνικοί ηγέτες, όπως ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν και ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Κιρ Στάρμερ, βγαίνουν στο προσκήνιο για να διαμορφώσουν την απάντηση της Ευρώπης στον Τραμπ.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου οι 27 εθνικοί ηγέτες υποτίθεται ότι λαμβάνουν μεγάλες αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής με συναίνεση, εκτίθεται αγωνιωδώς ως πολύ διχασμένο και δυσκίνητο όργανο για να ανταποκριθεί στο μέγεθος της καταιγίδας που πυροδοτεί ο Τραμπ για την Ουκρανία.

Πράγματι, οι διπλωμάτες της ΕΕ υποβαθμίζουν ήδη τις προσδοκίες για τυχόν σημαντικές ανακαλύψεις σε μια έκτακτη σύνοδο κορυφής του Συμβουλίου στις Βρυξέλλες αυτή την εβδομάδα, λόγω της αντίθεσης της Ουγγαρίας για περαιτέρω βοήθεια προς την Ουκρανία. Αντίθετα, ο Στάρμερ και ο Μακρόν πρέπει να εργαστούν γύρω από την ΕΕ σε ad hoc διπλωματικές μορφές, προσκαλώντας χώρες όπως η Τουρκία και ο Καναδάς, και αποκλείοντας εμφανώς τους φιλορώσους ηγέτες της ΕΕ.

Η κρίση «μεταφέρει το κέντρο βάρους της Ευρώπης πίσω στις εθνικές πρωτεύουσες», δήλωσε ο Mujtaba Rahman, διευθύνων σύμβουλος για την Ευρώπη στο Eurasia Group, μια δεξαμενή σκέψης. «Ο ρόλος των θεσμών σε αυτό το πλαίσιο είναι σημαντικός αλλά όχι κρίσιμος για την αποστολή».

«Αυτή είναι η νέα ισορροπία και η νέα πραγματικότητα» στην οποία οι ανώτατοι αξιωματούχοι της ΕΕ, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και Αντόνιο Κόστα, «πρέπει να προσαρμοστούν», πρόσθεσε.

Ένας διπλωμάτης της ΕΕ, μιλώντας ανώνυμα στο Politico, εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι το μπλοκ θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τον τυφώνα Τραμπ, έστω και μόνο. «Η ΕΕ μόλις που καταφέρνει και επιβιώνει, αλλά, αυτό κάθε φορά μας κάνει πιο δυνατούς», είπαν.

Ο Τραμπ κλονίζει το μπλοκ όχι μόνο προσκολλώντας στο Κρεμλίνο και ανατρέποντας τη δυτική συμμαχία, αλλά και παρεμβαίνοντας άμεσα στην εθνική πολιτική και υποστηρίζοντας την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων.

Οι πιο απαισιόδοξοι παρατηρητές στην Ευρώπη υποστηρίζουν ότι η κυβέρνηση Τραμπ επιδιώκει να προωθήσει λαϊκιστικές εθνικιστικές δυνάμεις στην Ευρώπη για να βοηθήσει στην καταστροφή της ΕΕ και να την φέρει πίσω σε μια πολύ πιο χαλαρή συνομοσπονδία χωρών, οι οποίες θα υπάγονται περισσότερο στις Ηνωμένες Πολιτείες – ή, ίσως, στη Ρωσία.

«Αυτό που έπραξε ο Βανς στο Μόναχο δείχνει την επιθυμία του να καταστρέψει την προοδευτική Ευρωπαϊκή Ένωση για να δημιουργήσει μια νέα που θα είναι σύμμαχος με τις Ηνωμένες Πολιτείες και θα είναι μια Ευρώπη των εθνών με συντηρητική τάση», δήλωσε ο Tanguy Struye de Swielande, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο UCLouvain και ειδικός σε θέματα ΕΕ-ΗΠΑ.

Η χολή του Τραμπ για αυτό που αποκαλεί «πολύ κακή» ΕΕ δεν είναι κάτι καινούργιο. Τον εξοργίζει εδώ και καιρό το πρόβλημα των μεγάλων πλεονασμάτων σε αγαθά με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ βασίζεται την ίδια στιγμή στην Αμερική για στρατιωτική προστασία. Όπως επίσης έχει θυμώσει και με τον αριθμό των πολυτελών γερμανικών αυτοκινήτων στην Πέμπτη Λεωφόρο της Νέας Υόρκης. Το Βέλγιο, η έδρα των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, είναι μια από τις χώρες που ο ίδιος αποκαλεί «αηδιαστικές».

Έπρεπε, όμως, να τα βάλει με κορυφαία στελέχη της ΕΕ. Και κατά τη διάρκεια των υπερατλαντικών διαφωνιών, συμπαθούσε ακόμη και μερικά από αυτά. Ο Μαργαρίτης Σχοινάς, ο οποίος ήταν επικεφαλής εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ, θυμάται ότι οι διατλαντικές σχέσεις ήταν τεταμένες, αλλά λειτουργικές και κατά καιρούς εμπλέκονται στον εμπορικό πόλεμο της πρώτης θητείας.

«Υπήρχε πάντα ένα κομμάτι σόου», είπε ο Σχινάς, ο οποίος ήταν επικεφαλής εκπρόσωπος υπό τον τότε πρόεδρο της Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, προτού γίνει ο ίδιος επίτροπος υπό τη φον ντερ Λάιεν. «Αλλά το γεγονός είναι ότι του άρεσε ο Γιούνκερ. Του άρεσε ο [τότε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ] Τουσκ. “Μύρισαν” ο ένας τον άλλον και είδαν ότι ήταν εντάξει».

Όταν ο Γιούνκερ ταξίδεψε στην Ουάσιγκτον τον Ιούλιο του 2018, στο απόγειο των εμπορικών εντάσεων ΕΕ-ΗΠΑ, οι συνομιλίες μεταξύ του Τραμπ και του πολύγλωσσου Λουξεμβουργού προέδρου της ΕΕ ήταν «πολύ πολύχρωμες», με «πολλά αστεία, υπονοούμενα, μικροσκοπικές φράσεις… Ήταν αυτό το πολύ συναλλακτικό πάρε-δώσε που λειτούργησε».

Αυτή τη φορά, ωστόσο, ο Τραμπ δεν φαίνεται να έχει καμία διάθεση να συνεργαστεί με αξιωματούχους της ΕΕ. Από όλους τους ηγέτες της ΕΕ, μόνο η εθνικιστής πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι και ο Ούγγρος Βίκτορ Όρμπαν εξασφάλισαν επίσημη πρόσκληση για την προεδρική ορκωμοσία του, όπως και άλλοι ακροδεξιοί Ευρωπαίοι πολιτικοί που συνωστίστηκαν στο Καπιτώλιο για την εκδήλωση.

Ενώ η φον ντερ Λάιεν συναντήθηκε με τον Βανς -ο οποίος έχει επανειλημμένα προκαλέσει την οργή της Ευρώπης- στο Μόναχο, ούτε αυτή ούτε ο Κόστα έχουν πραγματοποιήσει προσωπική συνάντηση με τον Τραμπ από την ορκωμοσία του.

Όσοι έχουν συναντηθεί με τους αξιωματούχους του Τραμπ δεν έχουν πολλά να πουν γι’ αυτό.

Όταν ο επικεφαλής εμπορίου της ΕΕ Μάρος Σέφτσοβιτς πήγε στην Ουάσιγκτον τον Ιανουάριο, όχι μόνο επέστρεψε με άδεια χέρια, αλλά έμαθε μια εβδομάδα μετά την επιστροφή του ότι τα πράγματα κινδύνευαν να γίνουν ακόμη χειρότερα από την αρχική απειλή των αμοιβαίων δασμών.

Πράγματι, αποδείχθηκε ότι ο Τραμπ σκόπευε να επιβάλει δασμούς 25 τοις εκατό σε όλες τις εισαγωγές από την ΕΕ, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις προσφορές που είχε ετοιμάσει ο Σέφτσοβιτς για να αποφύγει έναν εμπορικό πόλεμο, συμπεριλαμβανομένης της αγοράς περισσότερου αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου και της μείωσης των δασμών της ΕΕ στα αυτοκίνητα για να ταιριάξουν με αυτούς των ΗΠΑ.

Παρόμοια ένταση σημειώθηκε όταν μια ομάδα μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με επικεφαλής τη Γερμανίδα Πράσινη Άννα Καβαζίνι, ταξίδεψε στην Ουάσιγκτον τον περασμένο μήνα σε μια προσπάθεια να προωθήσει τον διάλογο με τους Ρεπουμπλικάνους νομοθέτες σχετικά με τους τεχνολογικούς νόμους της ΕΕ, οι οποίοι δέχθηκαν έντονη κριτική από τον Βανς.

Οι συναντήσεις ήταν εγκάρδιες, με τους Ευρωπαίους να κάνουν ό,τι μπορούσαν για να εξηγήσουν τους νόμους και γιατί, σύμφωνα με αυτούς, ήταν επωφελείς για τις αμερικανικές εταιρείες. Η ομάδα είχε μάλιστα συνάντηση με τον Ρεπουμπλικανό μέλος του Κογκρέσου Τζιμ Τζόρνταν.

Αλλά μόλις έφυγαν οι Ευρωπαίοι νομοθέτες, το Politico δημοσίευσε μια επιστολή από το γραφείο της Ιορδανίας, που απευθυνόταν στη φον ντερ Λάιεν, στην οποία ζητούσε από τις εταιρείες τεχνολογίας να του στείλουν την αλληλογραφία τους με αξιωματούχους της ΕΕ για το πώς συμμορφώνονται με τα «καθεστώτα λογοκρισίας».

Η επιστολή ήταν «επιθετική» και «λάθος», είπε ο Σάντρο Γκόζι, κεντρώος βουλευτής.

Ταιριάζει επίσης σε ένα αναδυόμενο μοτίβο: Όπου η κυβέρνηση Τραμπ βλέπει μια πιθανή αδυναμία, για παράδειγμα στην προθυμία της ΕΕ να επιβάλει πλήρως τους δικούς της νόμους ενάντια στα συμφέροντα των ΗΠΑ, θα κάνει λόγο για «μπλόφα της Ευρώπης» αψηφώντας αυτούς τους νόμους.

«Αυτό που μπορούμε να δούμε με τον Βανς και μέρος της Big Tech … είναι ότι υπάρχει μια ιδεολογική ατζέντα και εδώ μπορούμε επίσης να δούμε την επιθυμία να αποδυναμωθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση ως πιθανή δύναμη», πρόσθεσε ο Struye de Swielande από το UCLouvain.

Διατλαντική ρήξη

Όσο για την κορυφαία διπλωμάτη της ΕΕ, Κάγια Κάλας, δεν είχε καν την ευκαιρία να συναντηθεί με τον Αμερικανό ομόλογό της. Η πρώην πρωθυπουργός της Εσθονίας και «γεράκι» με τη Ρωσία, η οποία ανέλαβε καθήκοντα πέρυσι, επρόκειτο να συναντήσει τον Ρούμπιο στα τέλη του περασμένου μήνα.

Η Κάλλας έφτασε κανονικά στην Ουάσιγκτον, μόνο για να μάθει ότι ο Ρούμπιο δεν θα μπορούσε να τη δει λόγω «προβλημάτων προγραμματισμού». Μιλώντας στο CBS εκείνο το Σαββατοκύριακο, η Κάλλας υποβάθμισε τη χαμένη συνάντηση, αλλά η ζημιά είχε γίνει.

«Αυτή είναι η βάναυση πραγματικότητα αυτής της διατλαντικής ρήξης», είπε ο Ραχμάν. “Φυσικά υπάρχει ένας ρόλος για τους θεσμούς, αλλά δεν πρόκειται να είναι ο ίδιος όπως ήταν”.

Ερωτηθείς για τον κίνδυνο η ΕΕ να παραγκωνιστεί από τον Τραμπ, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τόνισε ότι πραγματοποιούνται συναντήσεις μεταξύ ανώτατων αξιωματούχων της ΕΕ και των ομολόγων τους των ΗΠΑ: η φον ντερ Λάιεν συνάντησε τον Βανς στο Μόναχο, ο επικεφαλής βοηθός της Μπγιορν Σέιμπερτ ταξίδεψε στην Ουάσιγκτον και ο επικεφαλής εμπορίου Σέφτσοβιτς συναντήθηκε με τον ομόλογό του ΗΠΑ.

«Είναι τρέχουσα και φυσιολογική πρακτική να υπάρχουν άμεσες επαφές μεταξύ των ΗΠΑ και των εθνικών κυβερνήσεων εκτός από τις επαφές με την ΕΕ», είπε ο εκπρόσωπος.

Σε αυτή τη νέα εποχή των πολιτικών εξουσίας, οι αξιωματούχοι της ΕΕ με έλεγχο του χρήματος και της σκληρής πολιτικής θα τα πάνε πολύ καλύτερα από άλλους των οποίων ο ρόλος είναι λιγότερο ξεκάθαρος.

Η φον ντερ Λάιεν της οποίας η Επιτροπή διοικεί τον τεράστιο προϋπολογισμό της ΕΕ και ελέγχει το εμπόριο καθώς και την αντιμονοπωλιακή πολιτική, είναι πιθανό να τραβήξει την προσοχή του Τραμπ, είτε του αρέσει είτε όχι, όπως εκτιμά το Politico. Όταν ξεκινήσει τον εμπορικό του πόλεμο, είναι οι ισχυροί μεσίτες στις Βρυξέλλες που θα επιβάλουν δασμούς σε μπέρμπον, τζιν και μοτοσικλέτες των ΗΠΑ. Και είναι η Επιτροπή που μπορεί να χτυπήσει τους τεχνολογικούς γίγαντες των ΗΠΑ με πρόστιμα ανταγωνισμού πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Οι αξιωματούχοι της ΕΕ με λιγότερο απτή εξουσία, όπως ο πρόεδρος του Συμβουλίου Κόστα ή η κορυφαία διπλωμάτης Κάλλας, θα πρέπει να αγωνιστούν για να αποδείξουν τη δική τους επιρροή.

Σε τομείς όπου η ΕΕ δεν είναι πρόθυμη να χρησιμοποιήσει πλήρως τις εξουσίες της, όπως η εφαρμογή ορισμένων κανόνων τεχνολογίας, είναι πιθανή μια ήσυχη υποχώρηση.

Μια αχτίδα ήλιου για την ΕΕ είναι ότι τόσο ο Τραμπ όσο και η Ρωσία ενδιαφέρονται αρκετά για το μπλοκ ώστε να επενδύσουν ενέργεια για να το υποτιμήσουν. Αυτό από μόνο του υποδηλώνει ότι αξίζει να αγωνιστούμε για την ΕΕ, σημειώνει εμφατικά το Politico.

«Συνεχίζουμε να ακούμε ότι η ΕΕ δεν έχει επιρροή, ότι μετράμε λιγότερο από το τίποτα», είπε ένας αξιωματούχος της ΕΕ. «Αλλά αν ο Τραμπ και ο Πούτιν βρίσκουν κοινό έδαφος για να μας προσδιορίσουν ως εχθρό τους, πιθανότατα είναι επειδή στο τέλος μετράμε για κάτι».