Σύνοδος Κορυφής ΕΕ: Πολλά για την ευρωπαϊκή άμυνα… λίγα για την Ουκρανία [γραφήματα]

Παρά τα όσα συνέβησαν στις έξι περίπου εβδομάδες από τότε που ο Ντόναλντ Τραμπ επέστρεψε στον Λευκό Οίκο, η χθεσινή απόφαση ήταν το μόνο που είχαν να προσφέρουν οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι σε μια έκτακτη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες την Πέμπτη, σύμφωνα με δημοσίευμα του Politico.

Σίγουρα, κατέστρωσαν σχέδια για την ενίσχυση του αμυντικού τομέα της ΕΕ, αλλά – και βραχυπρόθεσμα αυτό είναι ίσως αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία – δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν σε νέες δεσμεύσεις για την ενίσχυση της Ουκρανίας σε ό,τι αφορά άμεσο μέλλον.

Το Κίεβο παλεύει με τη διακοπή της στρατιωτικής βοήθειας και της ανταλλαγής πληροφοριών των ΗΠΑ, καθώς η κυβέρνηση Τραμπ αυξάνει την πίεση στον Ζελένσκι για να επιτύχει μια γρήγορη ειρηνευτική συμφωνία με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν. Πριν από τη συνάντηση στις Βρυξέλλες, διπλωμάτες από χώρες που υποστηρίζουν σταθερά την Ουκρανία είχαν εκφράσει την ελπίδα ότι η συνάντηση θα έφερνε νέες δεσμεύσεις που θα έθεταν το Κίεβο σε ισχυρότερη θέση.

«Πρέπει να στηρίξουμε την Ουκρανία τώρα περισσότερο από ποτέ», δήλωσε η κορυφαίος διπλωμάτης της ΕΕ Κάγια Κάλλας πριν από την έκτακτη σύνοδο κορυφής.

Οι συνομιλίες εντός της ΕΕ

Αλλά μετά από 10 ώρες συνομιλιών και παρά τον δημόσιο εναγκαλισμό του Ζελένσκι – ο οποίος απευθύνθηκε στους δημοσιογράφους πλαισιωμένος από τους ηγέτες των δύο κορυφαίων θεσμικών οργάνων της ΕΕ, την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον Αντόνιο Κόστα – τα τελικά συμπεράσματα που διαμείφθηκαν μεταξύ των εθνικών ηγετών επικεντρώθηκαν μόνο στις συλλογικές τους προσπάθειες για την οικοδόμηση ενός κατακερματισμένου αμυντικού τομέα.

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι με την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα

Το κομμάτι σχετικά με την Ουκρανία δεν πέρασε καν την έγκριση των 27 μελών λόγω της αντίθεσης του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος δεν έχει κρύψει την υποστήριξή του στον Πούτιν και ο οποίος δήλωσε την αντίθεσή του στη δήλωση πριν από τη συνάντηση και επέμεινε σε αυτή τη στάση.

Η υπόλοιπη ΕΕ απέρριψε κάθε εντύπωση διχασμού. «Το έχει ξανακάνει αυτό», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο απερχόμενος Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς για να προσθέσει με νόημα: «Αυτό δεν έχει ανατρέψει την [Ευρωπαϊκή] Ένωση».

Χωρίς την Ουγγαρία, 26 χώρες υπέγραψαν μια δήλωση για την Ουκρανία που χαράζει κόκκινες γραμμές για μελλοντικές ειρηνευτικές συνομιλίες, ζητεί την ένταξη του Κιέβου στο μπλοκ και δεσμεύεται για μελλοντική στρατιωτική βοήθεια χωρίς συγκεκριμένους στόχους.

Ειρήνη μέσω της ισχύος

Το παραπάνω δεν ήταν λόγω έλλειψης προσπάθειας από την πλευρά του Ζελένσκι.

Φορώντας την χαρακτηριστική μαύρη πολεμική του ενδυμασία, η οποία είχε προκαλέσει την κοροϊδία του Τραμπ κατά την επίσκεψή του στον Λευκό Οίκο την περασμένη εβδομάδα, ο Ουκρανός πρόεδρος κατέθεσε έναν κατάλογο άμεσων αναγκών στην ομιλία του κατά την άφιξή του στο γυάλινο και ατσάλινο κτίριο Justus Lipsius στις Βρυξέλλες.

Περιέγραψε τους καθημερινούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς της Ρωσίας που σφυροκοπούν ουκρανικές πόλεις, ζητώντας από την Ευρώπη να «επιταχύνει» τις εργασίες για ένα χρηματοδοτικό μέσο που θα προσανατολίζεται να βοηθήσει τον στρατό της Ουκρανίας. Απαίτησε ένα νέο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας και προέτρεψε την ΕΕ να προχωρήσει με τα σχέδια για την ένταξη της Ουκρανίας στο μπλοκ έως το 2030.

«Η επίτευξη της «ειρήνης μέσω της ισχύος» απαιτεί η Ουκρανία να βρίσκεται στην ισχυρότερη δυνατή θέση, με τις δικές της ισχυρές στρατιωτικές και αμυντικές ικανότητες ως βασικό συστατικό», αναφέρεται στη δήλωση που υπογράφουν 26 ηγέτες, ενώ προστίθεται: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει προσηλωμένη, σε συντονισμό με τους ομοϊδεάτες εταίρους και συμμάχους, στην παροχή ενισχυμένης πολιτικής, χρηματοδοτικής, οικονομικής, ανθρωπιστικής, στρατιωτικής και διπλωματικής στήριξης στην Ουκρανία και τον λαό της».

Συσπείρωση

Ένας διπλωμάτης της ΕΕ που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας υπερασπίστηκε τα σχέδια της ΕΕ να αυξήσει τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία. Οι εργασίες για τα μελλοντικά πακέτα όπλων θα συνεχιστούν στο πλαίσιο ενός συνασπισμού των προθύμων, ενδεχομένως με τη συμμετοχή μη μελών της ΕΕ, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο.

Πριν από τη Σύνοδο, η Κάλλας είχε προσπαθήσει να συσπειρώσει τις χώρες της ΕΕ γύρω από μια προσπάθεια για την εξεύρεση τουλάχιστον 20 δισεκατομμυρίων ευρώ σε στρατιωτική βοήθεια για παράδοση στην Ουκρανία κατά τη διάρκεια του 2025, σύμφωνα με αρκετούς διπλωμάτες. Ωστόσο, παρά τις εκτεταμένες συνομιλίες μεταξύ διπλωματών, η προσπάθεια αυτή δεν κατάφερε να αποκομίσει την ομόφωνη υποστήριξη.

Στις συζητήσεις που έγιναν κεκλεισμένων των θυρών μεταξύ των ηγετών, η Κάλλας δήλωσε ότι το μπλοκ θα πρέπει να επικεντρωθεί στην παροχή όπλων στην Ουκρανία και όχι μόνο στην απόκτησή τους για δική τους χρήση, σύμφωνα με δύο διπλωμάτες της ΕΕ.

Ο Ζελένσκι πέτυχε την Πέμπτη μερικές συγκεκριμένες δεσμεύσεις, αλλά όχι από την ΕΕ. Η Νορβηγία δεσμεύτηκε να ενισχύσει την άμεση στρατιωτική της βοήθεια προς την Ουκρανία σε 8 δισεκατομμύρια ευρώ για το 2025, υπερδιπλασιάζοντας την προηγούμενη δέσμευσή της.

Ο ελέφαντας στο δωμάτιο

Το μείζον ερώτημα που πλανάται πάνω από το μέλλον της Ουκρανίας είναι κατά πόσον η ΕΕ μπορεί να αντικαταστήσει ή να αντισταθμίσει με κάποιον τρόπο τη διακοπή της στρατιωτικής βοήθειας και των πληροφοριών των ΗΠΑ.

Ο Εσθονός πρωθυπουργός Κρίστεν Μίχαλ έθεσε το θέμα κατά τη διάρκεια συζητήσεων κεκλεισμένων των θυρών, σύμφωνα με αξιωματούχο της ΕΕ που έχει άμεση γνώση των ανταλλαγών, ρωτώντας: Μπορούμε να τα καταφέρουμε μόνοι μας;

Η απάντηση είναι μια ηχηρή σιωπή, σύμφωνα με το Politico.

Οι χώρες της ΕΕ έχουν δεσμευτεί συλλογικά να παράσχουν στην Ουκρανία περισσότερη οικονομική και στρατιωτική στήριξη από ό,τι οι ΗΠΑ από την έναρξη της πλήρους εισβολής της Ρωσίας πριν από τρία χρόνια. Αυτή η στήριξη θα συνεχίσει να παρέχεται τους επόμενους μήνες, με περίπου 30 δισεκατομμύρια ευρώ σε οικονομική βοήθεια που προορίζονται για το 2025 μέσω δανείων που υποστηρίζονται από τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας.

Ωστόσο, το τέλος της στρατιωτικής υποστήριξης των ΗΠΑ αφήνει ένα μεγάλο κενό στην ικανότητα των συμμάχων να υποστηρίξουν την Ουκρανία σε όλες τις πτυχές του πολέμου της, κυρίως όσον αφορά τις υπηρεσίες πληροφοριών και τις πληροφορίες στόχευσης για όπλα ακριβείας.

«Το τέλος της ανταλλαγής πληροφοριών είναι πράγματι πολύ σημαντικό για την Ουκρανία», δήλωσε στο POLITICO ο συνταγματάρχης Φίλιπ Ίνγκραμ, πρώην αξιωματικός των μυστικών υπηρεσιών του βρετανικού στρατού. «Σημαίνει ότι χάνει την πρόσβαση σε πληροφορίες για την επίτευξη στόχων για πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, αλλά και την αναχαίτιση εισερχόμενων πυραύλων και στόλων μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Τα κράτη μέλη της ΕΕ απλά δεν έχουν μεγάλη ικανότητα στρατηγικής πληροφόρησης, επειδή είναι τόσο εσωτερικά επικεντρωμένα – χώρες όπως η Γερμανία απλά εξαρτώνται εξ ολοκλήρου από το ΝΑΤΟ. Αντιμετωπίζουν τώρα την προοπτική να πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους, αλλά αυτό απαιτεί δεκαετίες και εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια».

Νέες αμφιβολίες

Καθώς οι Ευρωπαίοι ηγέτες κάθονταν για δείπνο, ένα ρεπορτάζ του NBC News που επικαλείται νυν και πρώην αξιωματούχους των ΗΠΑ έθεσε νέες αμφιβολίες σχετικά με τις δεσμεύσεις των ΗΠΑ προς το ΝΑΤΟ, υποδηλώνοντας ότι η Ουάσινγκτον μπορεί να δεσμευτεί να υπερασπιστεί μόνο τις χώρες που δεσμεύουν ένα συγκεκριμένο ποσοστό του ΑΕΠ τους για την άμυνα.

Η ανησυχία για μια πιθανή αποχώρηση των ΗΠΑ ή υποβάθμιση της αρχιτεκτονικής ασφαλείας της Ευρώπης έχει πυροδοτήσει μια από τις μεγαλύτερες γεωπολιτικές κρίσεις που έχουν πλήξει την ήπειρο εδώ και δεκαετίες, με τους ηγέτες να επιδίδονται σε μια φρενήρη διπλωματία τις τελευταίες δύο εβδομάδες.

Όταν όλα τελείωσαν στις Βρυξέλλες, η προσπάθεια των Ευρωπαίων να αποφύγουν την απώλεια της αμερικανικής εγγύησης ασφαλείας αποδείχθηκε ότι ήταν η κυρίαρχη προτεραιότητά τους. Το να βοηθήσουν στην ενίσχυση της θέσης της Ουκρανίας στο πεδίο της μάχης και στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, κατέληξε να είναι μια μακρινή δευτερεύουσα ανησυχία – όπως αποδεικνύεται από τον χρόνο που ξόδεψαν μιλώντας για την Ουκρανία έναντι της Άμυνας.

Η συζήτηση για την Άμυνα διήρκεσε το μεγαλύτερο μέρος των 10 ωρών, με τους ηγέτες να συγκρούονται για το πώς θα χρηματοδοτηθεί η αύξηση της χρηματοδότησης κατά 800 δισεκατομμύρια ευρώ και πόσο από την επένδυσή τους θα δαπανηθεί από ευρωπαϊκές έναντι μη κοινοτικές πηγές.

Οι συνομιλίες για την Ουκρανία, ωστόσο, τελείωσαν σε περίπου 15 λεπτά, σύμφωνα με έναν διπλωμάτη της ΕΕ. Αυτό τα λέει όλα.