ΗΠΑ: Γιατί οι ολιγάρχες είναι η αχίλλειος πτέρνα του Τραμπ

Εν τω μέσω μιας θύελλας εκτελεστικών διαταγμάτων, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ πέρασε τις πρώτες του εβδομάδες στην εξουσία προσπαθώντας να διαλύσει τη διεθνή τάξη που εν πολλοίς η χώρα του δημιούργησε μετά από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Υπό το λάβαρο «Πρώτα η Αμερική», η κυβέρνησή του έχει αποσυρθεί από τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ.

Πλέον, είναι έτοιμη να προχωρήσει ακόμη παραπέρα. Μια σαρωτική αναθεώρηση όλων των πολυμερών οργανισμών είναι σε εξέλιξη, ούτως ώστε να καθοριστεί εάν οι ΗΠΑ θα πρέπει να παραμείνουν ή να αποχωρήσουν από αυτούς.

Ο Τραμπ είναι επίσης αποφασισμένος να ανατρέψει το διεθνές εμπορικό σύστημα. Λιγότερο από δύο εβδομάδες μετά από την ανάληψη των καθηκόντων του, ανακοίνωσε υψηλούς δασμούς: 25% στις εισαγωγές από τον Καναδά και το Μεξικό –εν ισχύι από 2/4/25– και 10% στις εισαγωγές από την Κίνα (πάνω από τους δασμούς που ήδη ισχύουν).

Έχει επίσης ανακοινώσει δασμούς 25% σε όλες τις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου και άφησε να εννοηθεί πως επέρχονται πρόσθετες εισφορές σε αυτοκίνητα, φαρμακευτικά προϊόντα και τσιπ υπολογιστών. Έχει, δε, δηλώσει πως η Ευρώπη θα βρεθεί σύντομα στο στόχαστρό του.

Οι συνέπειες του εμπορικού πολέμου που ο Τραμπ μοιάζει αποφασισμένος να πυροδοτήσει μπορεί να είναι σοβαρές, και όχι μόνο λόγω του τεράστιου όγκου του εμπορίου ο οποίος διακυβεύεται. Οι σημερινές αλυσίδες εφοδιασμού είναι βαθιά ενοποιημένες διασυνοριακά, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 50% του ενδοπεριφερειακού εμπορίου.

Σε πολλές περιπτώσεις, τα εξαρτήματα διασχίζουν τα σύνορα πολλές φορές πριν από την τελική συναρμολόγησή τους. Επομένως, η πληρωμή δασμού 25% κάθε φορά που τέτοιου είδους εισαγόμενα διασχίζουν ένα σύνορο, θα αυξάνει γρήγορα το κόστος τους.

Σκεφτείτε το Μεξικό, το οποίο έχει ξεπεράσει ακόμη και την Κίνα ως ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Αμερικής σε αγαθά.

Διεθνοποιημένη ολιγαρχία

Πέρα από τη διακοπή των προμηθειών μεξικανικού αβοκάντο (ένα γνωστό παράδειγμα), οι δασμοί θα έχουν σοβαρές επιπτώσεις σε έναν αγροτικό τομέα που προμηθεύει το 63% των εισαγωγών λαχανικών στις ΗΠΑ και το 47% των εισαγωγών φρούτων και ξηρών καρπών.

Η αυτοκινητοβιομηχανία -ένας από τους βασικούς οικονομικούς τομείς του Μεξικού, που απασχολεί περισσότερους από ένα εκατομμύριο ανθρώπους και συνεισφέρει περίπου το 5% του ΑΕΠ της χώρας- θα δεχτεί επίσης μεγάλο πλήγμα.

Μια πρόσφατη έκθεση της S&P Global δείχνει ότι το Μεξικό είναι πλέον η μεγαλύτερη πηγή εισαγωγών ελαφρών οχημάτων στις ΗΠΑ, ξεπερνώντας την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και την Ευρώπη. Η Nissan, για παράδειγμα, προμηθεύεται το 27% των πωλήσεών της στις ΗΠΑ από το Μεξικό, ενώ η Honda σχεδόν το 13% και η Volkswagen το 43%.

Τι πρέπει να κάνει το Μεξικό; Όταν ο Τραμπ επέβαλε δασμούς στους γείτονες της Αμερικής το 2018, οι μεξικανικές αρχές απάντησαν στρατηγικά στοχεύοντας προϊόντα από πολιτικά σημαντικές πολιτείες των ΗΠΑ, επιβάλλοντας δασμούς στα μήλα, το μπέρμπον, το τυρί, τα κράνμπερι, το χοιρινό και τις πατάτες.

Αλλά η εν λόγω προσέγγιση έχει περιορισμούς, ειδικά δεδομένου του τεράστιου μεγέθους της οικονομίας των ΗΠΑ σε σχέση με τους γείτονές τους.

Ωστόσο, το Μεξικό, ο Καναδάς και η Ευρώπη έχουν μόχλευση. Η αχίλλειος πτέρνα της Αμερικής είναι η εξαιρετικά διεθνοποιημένη ολιγαρχία της: μια μικρή ομάδα εξαιρετικά πλούσιων ατόμων των οποίων η περιουσία εξαρτάται από την πρόσβαση στις παγκόσμιες αγορές. Η εν λόγω ευπάθειά της, χαρίζει επιρροή στις ξένες κυβερνήσεις.

Το πιο αποτελεσματικό αντίμετρο είναι απλό: η φορολόγηση των ολιγάρχών. Οι χώρες θα πρέπει να συνδέουν την πρόσβαση στην αγορά για ξένες πολυεθνικές και δισεκατομμυριούχους με δίκαιη φορολογία.

Καθώς ο Τραμπ προχωρά τους δασμούς στον Καναδά και το Μεξικό, οι συγκεκριμένες χώρες θα πρέπει να αντεπιτεθούν φορολογώντας τους ολιγάρχες των ΗΠΑ. Με άλλα λόγια, εάν η Tesla θέλει να πουλήσει αυτοκίνητα στον Καναδά και το Μεξικό, ο Έλον Μασκ -ο κύριος μέτοχος της Tesla- θα πρέπει να υποχρεωθεί να πληρώσει φόρους σε αυτές τις δικαιοδοσίες.

Ο Μασκ επί σκηνής, στην παρουσίαση του Cybertruck της Tesla

Φυσικά, η εν λόγω στρατηγική είναι ρητά εξωεδαφική, αφού εφαρμόζει φορολογικές υποχρεώσεις σε ξένους παράγοντες με αντάλλαγμα την πρόσβαση στις τοπικές αγορές.

Όμως, αντί να φοβούνται την εξωεδαφικότητα, οι χώρες θα πρέπει να την αγκαλιάσουν ως εργαλείο για την επιβολή ελάχιστων κανόνων, τον περιορισμό της ανισότητας, την πρόληψη της φοροδιαφυγής και την προώθηση της βιωσιμότητας.

Σε αντίθεση με τους παραδοσιακούς δασμούς, ένας ολιγαρχικός φόρος στοχεύει αυτούς που επωφελούνται περισσότερο από την παγκοσμιοποίηση: τους δισεκατομμυριούχους και τις εταιρείες που ελέγχουν.

Μετατοπίζει την οικονομική σύγκρουση από μια μάχη μεταξύ χωρών -που τροφοδοτεί τις εθνικιστικές εντάσεις και τα οικονομικά αντίποινα- σε μια μάχη μεταξύ καταναλωτών και ολιγαρχών.

Η καλύτερη απάντηση είναι ένα νέο παγκόσμιο οικονομικό πλαίσιο

Επιπλέον, η συγκεκριμένη προσέγγιση θα μπορούσε να προκαλέσει έναν ηθικό κύκλο. Οι χώρες με μεγάλες καταναλωτικές αγορές θα μπορούσαν να εισπράξουν φόρους που οι πολυεθνικές έχουν αποφύγει αλλού, διαβρώνοντας σταδιακά την ελκυστικότητα του φορολογικού ανταγωνισμού.

Θα ήταν άσκοπο για εταιρείες ή ιδιώτες να μετακινηθούν σε χώρες με χαμηλό φόρο, επειδή η εξοικονόμηση πόρων θα αντισταθμιζόταν από υψηλότερους φόρους που οφείλονται σε χώρες με μεγάλες καταναλωτικές αγορές. Η κούρσα προς τα κάτω θα αντικατασταθεί σύντομα από μια κούρσα προς την κορυφή.

Η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο έχει ανησυχητικές συνέπειες. Παρουσιάζει όμως και μια ευκαιρία: Να ξανασκεφτούμε τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις, ήρεμα αλλά ριζικά. Η καλύτερη απάντηση είναι ένα νέο παγκόσμιο οικονομικό πλαίσιο που εξουδετερώνει τον φορολογικό ανταγωνισμό, καταπολεμά την ανισότητα και προστατεύει τον πλανήτη μας.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, οι χώρες εισαγωγής θα επιβάλλουν τη φορολογική δικαιοσύνη πέρα ​​από τα σύνορά τους, διασφαλίζοντας ότι οι πολυεθνικές εταιρείες και οι δισεκατομμυριούχοι ιδιοκτήτες τους θα πληρώνουν το δίκαιο μερίδιό τους.

Εάν αυτό που επιδιώκει ο Τραμπ είναι ένας εμπορικός πόλεμος, τότε οι καταναλωτές στο Μεξικό, τον Καναδά, την Ευρώπη και πέραν αυτής θα πρέπει να ενωθούν για να διασφαλίσουν ότι ο Μασκ και οι συνάδελφοί του ολιγάρχες θα νιώσουν το κόστος του συγκεκριμένου εγχειρήματος.

Πηγή: In.gr