Πανδημία: Πέντε χρόνια μετά, ο Covid 19 ταλαιπωρεί ακόμη την οικονομία [γραφήματα]

Πέντε χρόνια μετά την πρώτη περιγραφή της επιδημίας του κορωνοϊού COVID-19 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως πανδημία, οι επιπτώσεις της εξακολουθούν να γίνονται αισθητές στην παγκόσμια οικονομία.
Σύμφωνα με το Reuters, η COVID-19 και οι προσπάθειες περιορισμού της, οδήγησαν σε ιστορικά υψηλό δημόσιο χρέος, πλήγμα στις αγορές εργασίας και αλλαγές στη συμπεριφορά των καταναλωτών. Η ανισότητα έχει αυξηθεί, ενώ η εξ αποστάσεως εργασία, οι ψηφιακές πληρωμές και οι αλλαγές στις τάσεις των ταξιδιών παραμένουν.

Αν και το άμεσο σοκ έχει περάσει, η κληρονομιά της COVID-19 συνεχίζει να ανασχηματίζει τις παγκόσμιες οικονομίες και τις αγορές.

Ποιές ήταν οι κύριες επιπτώσεις της πανδημίας;

Μετά την άντληση δανείων από τις χώρες για να προστατέψουν την κοινωνική πρόνοια και τα μέσα διαβίωσης, το παγκόσμιο δημόσιο χρέος έχει αυξηθεί κατά 12 ποσοστιαίες μονάδες από το 2020, με πιο έντονες αυξήσεις να παρατηρούνται στις αναδυόμενες αγορές.

Η πανδημία προκάλεσε υψηλά επίπεδα πληθωρισμού, που αποδείχθηκαν σημαντική ανησυχία στις εκλογές των ΗΠΑ το 2024. Τροφοδοτούμενος από τις δαπάνες μετά το lockdown, τα κυβερνητικά πακέτα στήριξης και τις ελλείψεις εργασίας και πρώτων υλών, ο πληθωρισμός κορυφώθηκε σε πολλές χώρες το 2022.

Ο πληθωρισμός

Ο πληθωρισμός  φυσικα δεν ήταν ο ίδιος σε όλες τις χώρες. Το ποσοστό πληθωρισμού από Ιανουάριο 2019 έως Δεκέμβριο 2024

Πηγη: LSEG Data

Οι κεντρικές τράπεζες χρησιμοποίησαν τα επιτόκια με διαφορετικούς τρόπους για να αντιμετωπίσουν την πανδημία. Κάθε χώρα προσαρμόζει την πολιτική της με βάση τις εσωτερικές οικονομικές ανάγκες και τις συνθήκες της παγκόσμιας οικονομίας.

Σημείωση: Τα δεδομένα των ΗΠΑ αναπαριστούν το μέσο όρο του Ενδεικτικού Φάσματος Στόχου για τα Ομοσπονδιακά Επιτόκια (Federal Funds Target Range).

Πηγές: Κεντρικές Τράπεζες, LSEG Data

 Πιστοληπτική ικανότητα

Οι αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας των κρατών, οι οποίες αντικατοπτρίζουν την ικανότητα μιας χώρας να αποπληρώσει τα χρέη της, μειώθηκαν καθώς οι οικονομίες έκλεισαν και οι κυβερνήσεις ανέλαβαν τεράστια ποσά επιπλέον χρέους για να καλύψουν τα κενά που άφησαν τα δημόσια οικονομικά.Τα δεδομένα από την Fitch Ratings δείχνουν ότι ο μέσος όρος της παγκόσμιας πιστοληπτικής αξιολόγησης των κρατών παραμένει περίπου ένα τέταρτο της μονάδας χαμηλότερος σε σχέση με το επίπεδο που ήταν όταν ξεκίνησε η πανδημία, αντανακλώντας τις χρηματοοικονομικές προκλήσεις που επιδεινώθηκαν από την πανδημία, τον πληθωρισμό και τις αυστηρότερες χρηματοοικονομικές συνθήκες. Για τις λιγότερο πλούσιες αναδυόμενες αγορές, ο μέσος όρος παραμένει περίπου μισό κλικ χαμηλότερος. Οι χαμηλότερες αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας συνήθως μεταφράζονται σε υψηλότερο κόστος δανεισμού στις διεθνείς κεφαλαιαγορές.

Χτύπημα στις αξιολογήσεις
Ο μέσος όρος των πιστοληπτικών αξιολογήσεων των κρατών παγκοσμίως παραμένει περίπου ένα τέταρτο της μονάδας χαμηλότερος σε σχέση με το επίπεδο που ήταν πριν από την COVID-19.

Πηγή: Fitch Ratings

Αλλαγές στην εργασία και στις μετακινήσεις

Η πανδημία προκάλεσε εκατομμύρια απολύσεις, με τα φτωχότερα νοικοκυριά και τις γυναίκες να πλήττονται περισσότερο, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα. Καθώς τα lockdowns άρχισαν να χαλαρώνουν, η απασχόληση επανήλθε, αλλά με σημαντική μετατόπιση προς τομείς όπως η φιλοξενία και η εφοδιαστική αλυσίδα, λόγω της ανάπτυξης του τομέα των λιανικών παραδόσεων.

Η συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό επανήλθε μετά την πανδημία

Ο λόγος μεταξύ του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού και του πληθυσμού της ηλικιακής ομάδας που είναι σε θέση να εργαστεί (15+) ήταν 61% το 2023, ελαφρώς υψηλότερος σε σχέση με τα επίπεδα του 2019.

Ο ρυθμός συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό (% του συνολικού πληθυσμού άνω των 15 ετών).

Πηγή:  International Labour Organization.

Άυξηση των κοινωνικών ανισοτήτων

Με βάση τα στοιχεία, οι ανισότητες αυξήθηκαν από το 2020, με το πλουσιότερο το  1% του κόσμου που κέρδισε περισσότερα.  Ενώ τα κενά εισοδημάτων είχαν μειωθεί μετά την κρίση του 2008, το πλουσιότερο 1% του κόσμου τώρα κερδίζει μεγαλύτερο ποσοστό των εθνικών εισοδημάτων σε σχέση με πριν την πανδημία.

Πηγη: World Inequality Database

Μειώνεται το χάσμα γυναικών και αντρών στην εργασία

Η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας μειώθηκε το 2020, κυρίως λόγω της υπερεκπροσώπησής τους σε τομείς που πλήγηκαν σφοδρά, όπως η φιλοξενία, οι υπηρεσίες τροφίμων και η μεταποίηση, καθώς και λόγω του βάρους της φροντίδας των παιδιών που έμειναν σπίτι λόγω κλεισίματος σχολείων. Ωστόσο, το χάσμα απασχόλησης μεταξύ των φύλων έχει μειωθεί ελαφρώς από τότε, σύμφωνα με τα δεδομένα.

Οι γυναίκες στην αγορά εργασίας πλησιάζουν στην εξομάλυνση του φύλου
Ο λόγος συμμετοχής των γυναικών προς των ανδρών στην αγορά εργασίας αυξήθηκε από το 2020, αλλά ο στόχος της πλήρους ισότητας (100%) παραμένει μακριά.

Ο λόγος μεταξύ του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού και του πληθυσμού της ηλικιακής ομάδας που είναι σε θέση να εργαστεί (15+) ήταν 61% το 2023, ελαφρώς υψηλότερος σε σχέση με τα επίπεδα του 2019.

Ο λόγος συμμετοχής γυναικών προς ανδρών στην αγορά εργασίας (% του συνολικού πληθυσμού άνω των 15 ετών).

Πηγή: World Bank estimates based on International Labour Organization data.

Οι καθημερινές συνήθειες

Οι συνήθειες ταξιδιών και αναψυχής άλλαξαν επίσης. Ενώ οι άνθρωποι ταξιδεύουν και τρώνε έξω όσο και το 2019, η αύξηση της εξ αποστάσεως εργασίας έχει μειώσει τις μετακινήσεις στις μεγάλες πόλεις, όπως το Λονδίνο, όπου η χρήση τόσο του μετρό όσο και των λεωφορείων παραμένει περίπου ένα εκατομμύριο λιγότερες διαδρομές την ημέρα σε σχέση με πριν την πανδημία.Η χρήση δημόσιας συγκοινωνίας στο Λονδίνο παραμένει κάτω από τα επίπεδα πριν την πανδημία

Ο μέσος όρος τεσσάρων εβδομάδων των διαδρομών λεωφορείων και μετρό στο Λονδίνο από το 2019 παραμένει μειωμένος σε σχέση με τα επίπεδα πριν την πανδημία.

Πηγή:  London Datastore

Η χρήση δημόσιας συγκοινωνίας από εργαζόμενους μειώνεται καθώς αυξάνεται η εξ αποστάσεως εργασία
Οι εργαζόμενοι ηλικίας 16 ετών και άνω στις Ηνωμένες Πολιτείες εμφανίζουν μείωση στη χρήση δημόσιας συγκοινωνίας, καθώς περισσότεροι εργαζόμενοι εργάζονται από το σπίτι.

Σημείωση: Η πανδημία COVID-19 προκάλεσε προκλήσεις στη συλλογή των δεδομένων ACS το 2020, με αποτέλεσμα να παρατηρηθούν υψηλά ποσοστά μη απαντήσεων. Για να αντιμετωπιστεί αυτό, το Γραφείο Απογραφής των ΗΠΑ δημοσίευσε “πειραματικές” εκτιμήσεις για τα δεδομένα ACS 1 έτους του 2020. Επομένως, οι εκτιμήσεις του 2020 δεν περιλαμβάνονται σε αυτά τα στοιχεία.
Πηγή: Γραφείο Απογραφής των ΗΠΑ (US Census Bureau)

Ο κλάδος της εστίασης στις ΗΠΑ

Η κίνηση των εστιατορίων υπολογίζει πόσοι άνθρωποι έφαγαν έξω, ενώ οι πωλήσεις καταστημάτων- ένα βασικό μέτρο για το λιανικό εμπόριο- μετρούν την ανάπτυξη των εσόδων από καταστήματα που είναι σε λειτουργία τουλάχιστον για έναν χρόνο.

Πηγή: KnappTrack; Jefferies

Τι κατέγραψαν οι αεροπορικές εταιρίες

Ο τομέας των αερομεταφορών ήταν ένας από τους πιο πληγέντες από την πανδημία, καταγράφοντας απώλειες ύψους 175 δισ. δολαρίων το 2020, σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό αεροπορικών εταιρειών IATA. Οι εκστρατείες εμβολιασμού τελικά οδήγησαν στην άρση των περιορισμών ταξιδιού, επιτρέποντας στους ανθρώπους να επιστρέψουν στα αεροπλάνα. Για το 2025, η IATA αναμένει καθαρό κέρδος 36,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τον τομέα και ρεκόρ 5,2 δισεκατομμυρίων επιβατών.

Οι αεροπορικές εταιρείες έχουν ανακάμψει μετά την πανδημία
Παγκόσμιες ετήσιες τάσεις επιβατών και εσόδων σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2019.

Η βιομηχανία αερομεταφορών έχει ανακάμψει σε μεγάλο βαθμό μετά την πανδημία, με τις ετήσιες τάσεις επιβατών και εσόδων να πλησιάζουν ή να ξεπερνούν τα επίπεδα του 2019, καθώς η ζήτηση για ταξίδια έχει αυξηθεί σημαντικά μετά την άρση των περιορισμών και την επαναφορά των ταξιδιών.

Πηγή: IATA

Ωστόσο, οι ταξιδιώτες πρέπει να αντιμετωπίσουν τις τιμές των δωματίων ξενοδοχείων, οι οποίες σε πολλές περιοχές έχουν ξεπεράσει τον πληθωρισμό και παραμένουν σημαντικά πάνω από τα επίπεδα του 2019. Στο πρώτο εξάμηνο του 2023, η Ωκεανία, η ήπειρος του νοτίου ημισφαιρίου που περιλαμβάνει την Αυστραλία και μικρότερες χώρες όπως η Τόνγκα και τα Νησιά Φίτζι, κατέγραψε τις υψηλότερες αυξήσεις τιμών σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2019, ακολουθούμενη από τη Βόρεια Αμερική, τη Λατινική Αμερική και την Ευρώπη, σύμφωνα με τα δεδομένα από την Lighthouse Platform.

Παρά τις μικρές διακυμάνσεις, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι παγκόσμιες τιμές των ξενοδοχείων θα επιστρέψουν στα προ-πανδημικά επίπεδα.

Οι μέσες τιμές δωματίων ξενοδοχείων παραμένουν σημαντικά υψηλότερες από τα επίπεδα του 2019 σε πολλές περιοχές.

Άδεια τα γραφεία στις ΗΠΑ

Οι ποσοστά των άδειων γραφείων είναι επίσης σε ιστορικά υψηλά επίπεδα σε πολλές χώρες, ως αποτέλεσμα της αυξημένης εξ αποστάσεως και ευέλικτης εργασίας. Στις ΗΠΑ, οι κεντρικές επιχειρηματικές περιοχές παρουσίασαν τη μεγαλύτερη αύξηση στα ποσοστά άδειωνμ γραφείων, κάτι που παραμένει εμφανές και σήμερα.

Το ποσοστό άδειων γραφείων στις  στις ΗΠΑ φτάνει σε ιστορικό υψηλό τέσσερα χρόνια μετά  από την COVID-19

Τάσεις κενών γραφείων σε κεντρικές επιχειρηματικές περιοχές έναντι προαστιακών περιοχών, από το 2019 έως το 2024.

Η πανδημία COVID-19 οδήγησε σε αύξηση των κενών γραφείων, ιδιαίτερα στις κεντρικές επιχειρηματικές περιοχές, ενώ οι προαστιακές περιοχές παρουσίασαν μικρότερη αύξηση ή και μείωση των κενών γραφείων λόγω της αύξησης της εξ αποστάσεως εργασίας και της ευελιξίας στις επιλογές εργασίας.

Πηγή: Moodies

Προωθώντας έναν ψηφιακό κόσμο

Νέες καταναλωτικές τάσεις αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια των παγκόσμιων lockdowns, καθώς οι καταναλωτές που ήταν κλεισμένοι στο σπίτι συχνά δεν είχαν άλλη επιλογή από το να ψωνίσουν online. Αυτό οδήγησε σε αύξηση των αγορών μέσω διαδικτύου από το 2020, η οποία έχει σταθεροποιηθεί από τότε. Οι αναλυτές αναφέρουν ότι στην Ευρώπη, η αύξηση των διαδικτυακών πωλήσεων συνοδεύτηκε από αύξηση του χώρου πώλησης, καθώς οι λιανέμποροι επενδύουν σε φυσικά καταστήματα για να ενισχύσουν τόσο τις διαδικτυακές όσο και τις φυσικές πωλήσεις.

Ο χώρος, μετρούμενος σε τετραγωνικά μέτρα, αυξήθηκε σχεδόν κατά 1% από το 2022 έως το 2023, μια αύξηση που αναμένεται να φτάσει το 2,7% έως το 2028, σύμφωνα με δεδομένα από την εταιρεία ερευνών αγοράς Euromonitor.

Η πανδημία προκάλεσε αύξηση στις διαδικτυακές αγορές

Η αναλογία των διαδικτυακών πωλήσεων επί των συνολικών λιανικών πωλήσεων στην Ευρώπη. Η πανδημία οδήγησε σε σημαντική αύξηση των διαδικτυακών πωλήσεων, οι οποίες εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικό ποσοστό των συνολικών λιανικών πωλήσεων στην Ευρώπη, ακόμα και μετά τη σταθεροποίηση της τάσης.

Πηγή: Deutsche Bank

Εξασθενούν τα κέρδη των πιο κερδισμένων από την πανδημία

Οι μετοχές σε ψηφιακές και εταιρείες παράδοσης ηγήθηκαν των κερδών κατά τη διάρκεια της πανδημίας, μαζί με εκείνες των φαρμακευτικών εταιρειών που παρασκευάζουν εμβόλια.
Πέντε χρόνια μετά, ορισμένοι από τους νικητές της πανδημίας έχουν χάσει τη μεγαλύτερη τους απήχηση, αλλά άλλοι έχουν απολαύσει διαρκή κέρδη, καθώς άνοιξαν νέες αγορές που επιτράπηκαν από την ψηφιακή αλλαγή.

Τα κέρδη των αγαπημένων της πανδημίας εξασθενούν μέχρι το 2025
Η τιμή μετοχής των νικητών της πανδημίας από τον Ιανουάριο του 2020 έως τον Φεβρουάριο του 2025.

Αν και πολλές εταιρείες που ευνοήθηκαν από την πανδημία κατέγραψαν εντυπωσιακή αύξηση στις τιμές των μετοχών τους, αρκετές από αυτές είδαν σημαντική πτώση της αξίας τους με την πάροδο του χρόνου, καθώς οι συνθήκες της αγοράς και οι καταναλωτικές τάσεις άλλαξαν μετά την πανδημία.

Πηγή: LSEG

Παρά την έκρηξη ορισμένων μετοχών «φούσκα» και την κατάρρευση του ανταλλακτηρίου κρυπτονομισμάτων FTX  που άφησε τη βιομηχανία να αναταράσσεται, η αξία του Bitcoin έχει αυξηθεί κατά 1.233% από τον Δεκέμβριο του 2019, καθώς οι άνθρωποι αναζητούσαν νέες επενδυτικές ευκαιρίες για να μειώσουν τον κίνδυνο της μεταβλητότητας της αγοράς.

Το Bitcoin ξεπερνά τα $100,000 τον Δεκέμβριο καθώς η “Trump 2.0” ενισχύει τον ευφορισμό για τα κρυπτονομίσματα

Η τιμή του Bitcoin από τα τέλη του 2019.

Πηγη: LSEG data/Reuters

Το lockdown αύξησε τις επενδύσεις

Αρκετολι ήταν εκείνοι που όντες κλεισμένοι στο σπίτι και με περισσότερα χρήματα διαθέσιμα, άρχισαν να επενδύουν περισσότερο με περίπου το 27% των συνολικών συναλλαγών μετοχών στις ΗΠΑ να προέρχονται από λιανικούς επενδυτές τον Δεκέμβριο του 2020.

Ο χρηματιστηριακός οργανισμός TD Ameritrade πήρε το μεγαλύτερο μερίδιο από την πίτα πριν εξαγοραστεί από την Charles Schwab σε συμφωνία αξίας 26 δισ. δολαρίων.

Μια άλλη πλατφόρμα που κέρδισε δημοτικότητα κατά την περίοδο της άνθησης των λιανικών συναλλαγών το 2021 είναι η Robinhood, η οποία έγινε η πλατφόρμα επιλογής για τους ανθρώπους που επένδυσαν χρήματα σε meme μετοχές.

Η TD ήταν η αγαπημένη των λιανικών επενδυτών κατά την πανδημία

Ροή πηγών από τη λιανική χρηματιστηριακή εταιρεία ως ποσοστό των συνολικών συναλλαγών μετοχών στις ΗΠΑ.

Πηγη: JPMorgan

Σημείωση: Η E-trade περιλαμβάνει την E-trade και την Morgan Stanley Smith Barney LLC. Η TD περιλαμβάνει την TD Ameritrade Clearing και την TD Ameritrade μέχρι το δεύτερο τρίμηνο του 2024, μετά το οποίο θα περιλαμβάνεται στη Schwab.