Ο Τραμπ κάνει την Ευρώπη ξανά μεγάλη

Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν θα κερδίσει ποτέ το Νόμπελ Ειρήνης. Αλλά θα πρέπει να είναι ισχυρός διεκδικητής για το βραβείο Καρλομάγνου — το οποίο απονέμεται κάθε χρόνο στο άτομο που έχει κάνει τη μεγαλύτερη συνεισφορά στην ευρωπαϊκή ενότητα.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ φλέρταρε τη Ρωσία, υπονόμευσε την πίστη στη συμμαχία του ΝΑΤΟ, απείλησε την ΕΕ με δασμούς και ενίσχυσε την ακροδεξιά στην Ευρώπη. Όλα αυτά είχαν ένα στιβαρό αποτέλεσμα στην ΕΕ. Τα θεμελιώδη βήματα προς μια μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ενότητα —που έχουν σταματήσει εδώ και δεκαετίες— βρίσκονται τώρα σε εξέλιξη.

Υπάρχουν τρεις βασικοί τομείς που πρέπει να παρακολουθήσετε. Ο πρώτος είναι η ευρωπαϊκή άμυνα. Ο δεύτερος είναι το κοινό ευρωπαϊκό χρέος. Ο τρίτος είναι η αποκατάσταση της ρήξης μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ.

Οι δραματικές διακυμάνσεις στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη στηρίζουν αυτές τις εξελίξεις. Μια δημοσκόπηση την περασμένη εβδομάδα έδειξε ότι το 78% των Βρετανών θεωρούν τον Τραμπ ως απειλή για το Ηνωμένο Βασίλειο. Περίπου το 74% των Γερμανών και το 69% των Γάλλων συμφωνούν. Σε άλλη δημοσκόπηση , η Γαλλία βαθμολογήθηκε ως «αξιόπιστος εταίρος» από το 85% των Γερμανών και η Βρετανία σημείωσε 78%- οι ΗΠΑ υποχωρούν στο 16%.

Πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες συμφωνούν ότι η Αμερική του Τραμπ αποτελεί πλέον απειλή, αν και λίγοι θα το πουν δυνατά για διπλωματικούς λόγους. Γνωρίζουν επίσης πώς η διατλαντική συμμαχία, τώρα στην όγδοη δεκαετία της, τους έχει κάνει να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την αμερικανική στρατιωτική υποστήριξη. Αυτό δεν είναι μόνο ζήτημα χρημάτων. Οι πραγματικά επικίνδυνες εξαρτήσεις είναι από την τεχνολογία και τα όπλα των ΗΠΑ.

Οι Ευρωπαίοι μπορούν να δουν πόσα προβλήματα αντιμετωπίζουν οι Ουκρανοί μετά την απόφαση της κυβέρνησης Τραμπ να διακόψει τις ροές πληροφοριών και όπλων. Ακολουθούν λοιπόν μια πολιτική δύο οδών. Πρέπει να καθυστερήσουν τη διακοπή της αμερικανικής στρατιωτικής υποστήριξης προς την Ευρώπη όσο το δυνατόν περισσότερο, ενώ προετοιμάζονται για εκείνη τη στιγμή όσο το δυνατόν γρηγορότερα.

Αυτή ήταν η λογική πίσω από την απόφαση της περασμένης εβδομάδας να επιτραπεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συγκεντρώσει 150 δισ. ευρώ για να δαπανήσει για την αμυντική βιομηχανία της ΕΕ. Οι νέες δαπάνες είναι πιθανό να επικεντρωθούν σε τομείς όπου οι ευρωπαϊκές χώρες εξαρτώνται ιδιαίτερα από την Αμερική, όπως η αεροπορική άμυνα.

Η έκδοση κοινού ευρωπαϊκού χρέους δεν είναι απλώς ένας τρόπος συγκέντρωσης χρημάτων για άμυνα. Προσφέρει επίσης την ευκαιρία να δημιουργηθεί το ευρώ ως εναλλακτική λύση στο δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα. Η ιδιότροπη συμπεριφορά της κυβέρνησης Τραμπ σημαίνει ότι υπάρχει μεγάλη παγκόσμια όρεξη για μια εναλλακτική λύση στα αμερικανικά ομόλογα ως ασφαλές περιουσιακό στοιχείο.

Το ταμπού ενάντια στο κοινό ευρωπαϊκό χρέος είναι παραδοσιακά ισχυρό στη λιτή Γερμανία. Έσπασε εν μέρει κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Τώρα είναι πιθανό να καταργηθεί. Ο Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος θα είναι ο επόμενος καγκελάριος της Γερμανίας, κινείται επίσης για να εξαιρέσει τις εθνικές δαπάνες για την άμυνα και τις υποδομές από τα συνταγματικά όρια της χώρας του για τις ελλειμματικές δαπάνες. Η προηγούμενη δημοσιονομική της σύνεση σημαίνει ότι η Γερμανία έχει πολύ περισσότερο χώρο για δανεισμό από την υπερχρεωμένη Γαλλία ή Βρετανία.

Μια μορφή στρατιωτικού κεϋνσιανισμού θα μπορούσε να τονώσει εκ νέου τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης. Όπως μου το είπε ένας κορυφαίος Γάλλος επιχειρηματίας, με κάτι παραπάνω από αμφιθυμία: «Είναι πολύ σαφές. Οι Γερμανοί δεν μπορούν να πουλήσουν τα αυτοκίνητά τους. Έτσι θα φτιάξουν τανκς».

Η τελευταία εύνοια του Τραμπ προς την Ευρώπη είναι να επιταχύνει την προσέγγιση μεταξύ ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου μετά το Brexit. Ο Sir Keir Starmer και ο Emmanuel Macron, οι Βρετανοί και Γάλλοι ηγέτες, έχουν συνεργαστεί στενά για την Ουκρανία. Θα μπορούσαν να σχηματίσουν μια ισχυρή τριάδα με τον Μερτς.

Ένας μηχανισμός για την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών θα ήταν ένα νέο ευρωπαϊκό αμυντικό ταμείο, στο οποίο θα μπορούσε να συμμετέχει η Βρετανία. Αυτό θα είχε την πρόσθετη αρετή να δώσει στο Ηνωμένο Βασίλειο και την ΕΕ μια νέα μορφή συνεργασίας που αποφεύγει να ανοίξει ξανά το κουτί της Πανδώρας για το Brexit.

Η προοπτική αποκατάστασης ορισμένων από τις ζημιές που προκάλεσε το Brexit υπογραμμίζει ότι αυτή δεν είναι απλώς μια στιγμή απειλής για την Ευρώπη. Είναι επίσης μια στιγμή ευκαιρίας. Η Ευρώπη μπορεί πλέον εύλογα να προσφέρει ένα πιο σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον από την Αμερική του Τραμπ — κάτι που μπορεί ήδη να αντικατοπτρίζεται στη σχετική απόδοση των χρηματιστηρίων στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Καθώς η κυβέρνηση Τραμπ αυξάνει την επίθεσή της στα πανεπιστήμια των ΗΠΑ, υπάρχει επίσης μια ευκαιρία να προσελκύσει κορυφαίους ερευνητές στην Ευρώπη. Το χάσμα στους μισθούς και στα χρήματα της έρευνας μεταξύ της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης είναι μεγάλο. Αλλά τα συνολικά χρηματικά ποσά που εμπλέκονται είναι μικρά, σε σύγκριση με τα ποσά που πετιούνται για την άμυνα.

Θα υπάρξουν πολλές διαφωνίες και πισωγυρίσματα στον δρόμο για μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ενότητα. Η Γαλλία και η Γερμανία συγκρούονται ήδη για το πώς θα ξοδέψουν τα χρήματά του το νέο αμυντικό ταμείο της ΕΕ.

Κάθε τέτοια σύγκρουση θα τροφοδοτήσει τον σκεπτικισμό όσων λένε ότι η Ευρώπη δεν θα τα καταφέρει ποτέ. Υπήρχαν παρόμοιες αμφιβολίες και πισωγυρίσματα στον συχνά ανώμαλο δρόμο για τη δημιουργία της αρχικής ευρωπαϊκής κοινότητας άνθρακα και χάλυβα τη δεκαετία του 1950 και του ενιαίου νομίσματος τη δεκαετία του 1990. Αλλά οι Ευρωπαίοι ηγέτες έφτασαν εκεί στο τέλος επειδή η πολιτική επιταγή για συμφωνία ήταν τόσο συντριπτική.

Όλα τα μεγάλα άλματα προς τα εμπρός για την ευρωπαϊκή ενότητα προκλήθηκαν από γεωπολιτικούς κλυδωνισμούς — πρώτα το τέλος του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου, μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου. Τώρα, με την ευγένεια του Τραμπ, κοιτάμε το τέλος της διατλαντικής συμμαχίας. Η Ευρώπη απάντησε με δύναμη και εφευρετικότητα στις δύο τελευταίες μεγάλες προκλήσεις. Μπορεί να το ξανακάνει.