Αμυντικές δαπάνες: Πώς θα επηρεάσει η κοινή ευρωπαϊκή πολιτική την Ελλάδα

Ακόμη ένα βήμα προς την κατεύθυνση μιας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής φαίνεται ότι πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του προηγούμενου διήμερου οπότε και συνεδρίασαν τα συμβούλια Eurogroup και Ecofin.

Αξίζει να σημειωθεί πως βασικό θέμα των συζητήσεων ήταν η χρηματοδότηση των αυξημένων αναγκών για την άμυνα, υπό το φως των σχετικών αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 6ης Μαρτίου για την κινητοποίηση 800 δισ. ευρώ τα επόμενα τέσσερα χρόνια, ώστε να μπορέσει η Ευρώπη να ανταποκριθεί στις αυξανόμενες γεωπολιτικές προκλήσεις.

Όπως ανακοινώθηκε από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, στην τοποθέτησή του, ο υπουργός Κωστής Χατζηδάκης τόνισε ότι η ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για κοινή, γρήγορη και συντονισμένη δράση των κρατών-μελών της Ε.Ε., προκειμένου να επιτευχθεί το βέλτιστο δυνατό αποτέλεσμα.

Η σημασία για την Ελλάδα

Τι θα σημαίνει για την Ελλάδα μια ευχέρεια στην πραγματοποίηση αμυντικών δαπανών, μέρος των οποίων δε θα προσμετράται στο έλλειμμα. Με βάση σημερινούς υπολογισμούς η αύξηση των ελληνικών αμυντικών δαπανών σε πραγματικούς όρους είναι περίπου 900 εκατ. ευρώ το 2025, 500 εκατ. ευρώ το 2026 και κατά επιπλέον 150 εκατ. ευρώ το 2027. Θα πρέπει να τονιστεί πως οι ετήσιες αμυντικές δαπάνες της χώρας μας είναι πάνω από 3% ενώ εδώ και χρόνια τηρείται ο κανόνας του 2% που επιβάλλει το ΝΑΤΟ. Πρόκειται για μια συνθήκη που δεν ακολουθούσε για παράδειγμα η Γερμανία, όπως και άλλες ευρωπαϊκές χώρες που είναι μέλη της Συμμαχίας. Φέτος αναμένεται να πιαστεί αυτός ο στόχος από τις περισσότερες αν όχι όλες.

Τι περιλαμβάνει το σχέδιο

Τίθεται λοιπόν το ζήτημα των συνεπειών για αυτές τις δαπάνες από δημοσιονομικής άποψης.Αναφορικά με το ζήτημα της δημοσιονομικής ευελιξίας στις αμυντικές δαπάνες, ο κ. Χατζηδάκης εξέφρασε χθες την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υιοθετεί μια πάγια ελληνική θέση. Το σχέδιο που έχει μεγάλη πιθανότητα να υιοθετηθεί, τουλάχιστον για τις χώρες στα ανατολικά σύνορα της ΕΕ δίνει ένα μεγάλο δημοσιονομικό πλεονέκτημα για τη χώρα μας, η οποία φέτος θα έχει αμυντικές δαπάνες της τάξης των 6,5 δισ. ευρώ. Εάν υιοθετηθεί η πρόταση, η Ελλάδα θα έχει για φέτος ένα δημοσιονομικό περιθώριο 2,5 δισ. ευρώ, το 2026 σχεδόν 3 δισ. ευρώ και 2,6 δισ. ευρώ για το 2027.

Για αυτό και ο κ. Χατζηδάκης τόνισε ότι η ενεργοποίηση των εθνικών ρητρών διαφυγής θα πρέπει να διασφαλίζει ίση μεταχείριση μεταξύ των κρατών-μελών, προσφέροντας δημοσιονομικά οφέλη και σε εκείνα τα κράτη-μέλη που ήδη καλύπτουν

τον στόχο των αμυντικών δαπανών του ΝΑΤΟ, όπως η Ελλάδα. «Η χώρα μας, για πολλά χρόνια και για λόγους προστασίας των συνόρων της, επένδυε σημαντικούς πόρους στην ενίσχυση της αμυντικής της ικανότητας, επωμιζόμενη και το αντίστοιχο δημοσιονομικό κόστος. Θα ήταν προφανώς άδικο, τη στιγμή που όλη η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια παρόμοια πρόκληση, να βρεθούμε σε μειονεκτική θέση επειδή ενεργήσαμε έγκαιρα, κάνοντας αυτό που τώρα καλούνται να κάνουν και οι υπόλοιποι», δήλωσε χαρακτηριστικά. Η παραπάνω αποστροφή φαίνεται ότι έχει σχέση με το ενδεχόμενο να τεθεί ένα πλαφόν στις αμυντικές δαπάνες.

Η εφαρμογή της ρήτρας διαφυγής

Σε ό,τι αφορά την εφαρμογή της ρήτρας διαφυγής ο Επίτροπος αρμόδιος για τα οικονομικά θέματα Βάλντις Ντομπρόβσκις, τόνισε ότι η ρήτρα δεν θα είναι οριζόντια. Κάθε χώρα θα πρέπει να ζητήσει την ενεργοποίηση εθνικής ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες. Μετά την αίτηση, η Κομισιόν θα πρέπει να θέσει όρους στην αύξηση των δαπανών για να μην υπάρξει δημοσιονομικός εκτροχιασμός. Τόνισε επίσης ότι η ισχύς της ρήτρας θα είναι τετραετής.

Κάτι τέτοιο φαίνεται ότι δε δημιουργεί ανησυχία για την ελληνική πλευρά. Με βάση τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες, η Ελλάδα πρέπει να παρουσιάζει ετήσια μείωση του χρέους του κατά τουλάχιστον 1% του ΑΕΠ και διατήρηση του ελλείμματος κάτω από το 3% του ΑΕΠ. Με βάση τα αποτελέσματα του 2024, η Ελλάδα πέτυχε δημοσιονομικό έλλειμμα οριακά αρνητικό (-0,1% του ΑΕΠ), ενώ το δημόσιο χρέος μειώθηκε κατά 9,9% του ΑΕΠ στο 154% του ΑΕΠ στο τέλος του 2024 από 163,9% στο τέλος του 2023. Φέτος το έλλειμμα θα είναι οριακά θετικό, ενώ το χρέος αναμένεται να αποκλιμακωθεί περαιτέρω στο 147% του ΑΕΠ.

Ειδικά για την Ελλάδα, ο ρυθμός αύξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών είναι 3,7% για το 2025 (περίπου 3,5 δισ. ευρώ), 3,6% το 2026, 3,1% το 2027 και 3% το 2028. Με τα σημερινά δεδομένα, εάν η χώρα επιθυμεί να δαπανήσει –επί παραδείγματι- επιπλέον 1 δισ. ευρώ από το όριο των 3,5 δισ. ευρώ, τότε θα πρέπει το πρόσθετο ποσό να εξευρεθεί.

Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας

Τέλος, αναφορικά με την πρόταση για τη σύσταση Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας, ο Έλληνας υπουργός χαρακτήρισε την εξέλιξη θετική, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στην πρόσφατη κοινή πρωτοβουλία των πρωθυπουργών της Ελλάδας και της Πολωνίας για τη δημιουργία μιας κοινής ευρωπαϊκής αντιπυραυλικής ασπίδας. Παράλληλα, υπογράμμισε την ανάγκη να δοθεί προτεραιότητα στις κοινές προμήθειες και επενδύσεις, προκειμένου να εξασφαλιστεί η αποδοτικότερη αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων και να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία σε διαρθρωτικό επίπεδο. «Τα 150 δισ. ευρώ του νέου ταμείου θα πρέπει πρωτίστως να αξιοποιηθούν ως επένδυση στη στρατηγική αυτονομία της Ε.Ε. στον τομέα της άμυνας», τόνισε χαρακτηριστικά ο Έλληνας υπουργός.