Αμυντικές δαπάνες: Γόρδιος δεσμός η αύξησή τους – Οι προτάσεις

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει παρουσιάσει το σχέδιο «ReArm Europe» στο οποίο εμπεριέχεται και η πρόταση ενεργοποίησης ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες με τους Υπουργούς Οικονομικών της Ε.Ε να ψάχνουν πλέον να βρουν τον τρόπο πως και πόσο θα μπορέσουν να αυξηθούν οι δαπάνες κάτω από το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας.

Το θέμα βρέθηκε και στην ατζέντα και του Eurogroup αυτής της εβδομάδας. Σύμφωνα με πηγές του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, η ρήτρα εξαίρεσης των αμυντικών δαπανών μπορεί να εξασφαλίσει κι έναν πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο π.χ. για νέες φοροελαφρύνσεις, για κοινωνική πολιτική. Οι προτάσεις πάντως αναμένεται να κλειδώσουν άμεσα μέσα στους επόμενους μήνες ώστε η ρήτρα διαφυγής να ισχύσει από το 2026. Προφανώς και η εξαίρεση των αμυντικών δαπανών, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή δίνει ανάσα στη κυβέρνηση να βρει τον χώρο που θέλει για τις εξαγγελίες της ΔΕΘ.

Παρόλα αυτά φαίνεται πως οι συζητήσεις στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή, στρέφονται γύρω από τη βάση που θα χρησιμοποιηθεί για τον υπολογισμό αύξησης των αμυντικών δαπανών. Σύμφωνα με πληροφορίες φαίνεται πως από την πολωνική προεδρία έχει προταθεί ως βάση να οριστούν οι αμυντικές δαπάνες του 2021 ή άλλη πρόταση κάνει λόγο για τον μέσο όρο αμυντικών δαπανών των τελευταίων ετών.

Σύμφωνα με πληροφορίες από τον Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών μια πάγια ελληνική θέση είναι ότι η ενεργοποίηση των εθνικών ρητρών διαφυγής θα πρέπει να διασφαλίζει ίση μεταχείριση μεταξύ των κρατών μελών, προσφέροντας δημοσιονομικά οφέλη και σε εκείνα τα κράτη μέλη που ήδη καλύπτουν τον στόχο των αμυντικών δαπανών του ΝΑΤΟ, όπως η Ελλάδα.

Οι προτάσεις

Στο τραπέζι πάντως έχουν πέσει και προτάσεις που προσδιορίζουν την αύξηση ως συγκεκριμένο ποσοστό για παράδειγμα της τάξεως του 0,5%-1% ανεξάρτητα από το ύψος των υπαρχόντων αμυντικών δαπανών του κάθε κράτους μέλους .

Επίσης η συζήτηση που γίνεται στην Ευρώπη στρέφεται και γύρω από το είδος των αμυντικών δαπανών για τις οποίες θα υπάρχει η ρήτρα διαφυγής .Και σε αυτή τη περίπτωση υπάρχει πολυφωνία, καθώς έχει προταθεί επίσης να αφορά και αμυντικές δαπάνες που γίνονται για λειτουργικούς σκοπούς.

Ένα πολύ σημαντικό ζήτημα επίσης που απασχολεί είναι η ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής εάν θα είναι ταυτόχρονη για όλα τα κράτη μέλη και αυτό γιατί δεν προβλέπεται στο νέο Σύμφωνο Σταθερότητας ενιαία ρήτρα διαφυγής .Όπως αναφέρουν κύκλοι του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών η διαφορετική ταχύτητα ως προς την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής μπορεί να αποτελέσει «βούτυρο στο ψωμί» των αγορών που καραδοκούν και έτσι να στήσουν στον τοίχο ευκολότερα χώρες με υψηλότερο χρέος ,με χαμηλότερη πιστοληπτική αξιολόγηση όπως για παράδειγμα είναι η Ελλάδα .

Πόσο δαπανούν οι ευρωπαϊκές χώρες για την άμυνα

Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας (European Defense Agency), η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) εκτιμάται ότι δαπάνησε Ευρώ 326 δισ. για την άμυνα, το 2024, που αντιστοιχεί στο 1,9% του ΑΕΠ (αύξηση κατά 30% από το 2021). Επίσης, η ΕΕ έχει δεσμευτεί για επιπλέον δαπάνες Ευρώ 100 δισ. έως το 2027 που αντιπροσωπεύει περαιτέρω αύξηση κατά 30%, τα επόμενα τρία έτη.

Η Ευρώπη – συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου – διαθέτει σήμερα 1,47 εκατ. εν ενεργεία στρατιωτικό προσωπικό. Από την ίδρυση του ΝΑΤΟ, το 1949, οι αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας, ως ποσοστό του ΑΕΠ, κυμαίνονται σε σχετικά υψηλό επίπεδο λόγω της ιδιαίτερης γεωστρατηγικής της θέσης. Συγκριτικά με άλλες χώρες – μέλη του ΝΑΤΟ, το ποσοστό των αμυντικών δαπανών ως προς το ΑΕΠ της χώρας μας είναι από τα υψηλότερα και, το 2024, διαμορφώθηκε σε 3,08% από 2,22%, το 2014, το 5ο υψηλότερο στο σύνολο των κρατών – μελών του ΝΑΤΟ.

Τις υψηλότερες αμυντικές δαπάνες (% του ΑΕΠ) παρουσιάζουν η Πολωνία και οι ΗΠΑ, ενώ οι μεγάλες οικονομίες της Ευρώπης (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία) δαπανούν πέριξ του 2% του ΑΕΠ τους για την άμυνα.