Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν: Η Ευρώπη να αποκτήσει «αξιόπιστο αποτρεπτικό» μηχανισμό έως το 2030

Σε ομιλία της στην Κοπεγχάγη, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σκιαγράφησε τις τέσσερις βασικές προτεραιότητες της πολυαναμενόμενης Λευκής Βίβλου για την ευρωπαϊκή άμυνα που θα παρουσιάσει αύριο η Επιτροπή και την ανάγκη επανεξοπλισμού της Ευρώπης έως το 2030 – ένα σχέδιο το οποίο η Επιτροπή αποκαλεί «Ετοιμότητα 2030» (Readiness 2030).

«Μέχρι το 2030, η Ευρώπη πρέπει να έχει μια ισχυρή ευρωπαϊκή αμυντική στάση. “Ετοιμότητα 2030” σημαίνει να επανεξοπλίσουμε και να αναπτύξουμε τις δυνατότητές μας για να έχουμε μια αξιόπιστη αποτροπή», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν.

Αύξηση αμυντικών δαπανών

Η πρώτη προτεραιότητα – που είναι και η πιο σημαντική – είναι η αύξηση των αμυντικών δαπανών. «Οι αμυντικές δαπάνες των κρατών μελών έχουν αυξηθεί πάνω από 31% από το 2021. Αυτό είναι καλό – αλλά όχι αρκετό, καθώς είναι πολύ χαμηλότερο από τις αντίστοιχες δαπάνες των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Κίνας», ανέφερε η φον ντερ Λάιεν.

Η Επιτροπή παρουσίασε πριν δύο εβδομάδες ένα σχέδιο για την κινητοποίηση επενδύσεων ύψους 800 δις ευρώ στην ευρωπαϊκή άμυνα. Αυτό περιλαμβάνει ένα νέο μέσο – που ονομάζεται «SAFE» – που μπορεί γρήγορα να παράσχει στα κράτη-μέλη δάνεια, ύψους 150 δις. ευρώ για επενδύσεις στην άμυνα. Παράλληλα, η Επιτροπή προτείνει την ενεργοποίηση της λεγόμενης «Εθνικής Ρήτρας Διαφυγής» για να δώσει στα κράτη-μέλη μεγαλύτερη ευελιξία για να ξοδεύουν περισσότερα στην άμυνα χωρίς να παραβιάζουν τους δημοσιονομικούς κανόνες που περιορίζουν το όριο του ελλείμματος στο 3% του ΑΕΠ.

Αυτό έχει τη δυνατότητα κινητοποίησης πρόσθετων αμυντικών δαπανών έως και 1,5% του ΑΕΠ, ή περίπου 650 δισεκατομμυρίων ευρώ τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Συγχρόνως η Επιτροπή εργάζεται για να αντληθεί ιδιωτική χρηματοδότηση – είτε από την ΕΤΕπ είτε από τις κεφαλαιαγορές.

Αγοράζουμε… Ευρωπαϊκά

Δεύτερη προτεραιότητα, είναι «να αγοράζουμε περισσότερο ευρωπαϊκά». Σύμφωνα με την φον ντερ Λάιεν, «πρέπει να κλείσουμε τα κενά των δυνατοτήτων μας με ευρωπαϊκό τρόπο», έως το 2030 και αυτό σημαίνει «μεγάλης κλίμακας, πανευρωπαϊκή συνεργασία» για την αντιμετώπιση των κενών σε τομείς προτεραιότητας, όπως η στρατιωτική κινητικότητα, οι επενδύσεις στην αεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα, σε συστήματα πυροβολικού, σε πυρομαχικά και πυραύλους, σε drones, στη χρήση στρατιωτικής τεχνητής νοημοσύνης ή κβαντικών υπολογιστών.

«Το κόστος και η πολυπλοκότητα των έργων μεγάλης κλίμακας υπερβαίνουν κατά πολύ την ικανότητα κάθε κράτους μέλους», είπε η Πρόεδρος της Επιτροπής, γι’ αυτό τόνισε ότι θα πρέπει να ενισχυθούν οι κοινές προμήθειες.

Στρατηγική προτεραιότητα η Ουκρανία

Η τρίτη και «πιο στρατηγική» προτεραιότητα για την ευρωπαϊκή άμυνα, είναι η Ουκρανία. Όπως είπε η Πρόεδρος της Επιτροπής, «πρέπει να κάνουμε την Ουκρανία αρκετά δυνατή – σαν έναν «ατσάλινο σκαντζόχοιρο» – ώστε να είναι δύσπεπτη σε έναν δυνητικό εισβολέα».

Η ΕΕ έχει ήδη επενδύσει περίπου 50 δις. ευρώ σε στρατιωτική υποστήριξη και έχει εκπαιδεύσει περισσότερους από 73.000 ουκρανούς στρατιώτες, ενώ ισχυρή παραμένει η υποστήριξη της ενταξιακής προοπτικής της Ουκρανίας στην ΕΕ. Η Φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε, επίσης, ότι θα δημιουργηθεί μια κοινή Task Force με την Ουκρανία, η οποία θα συντονίσει τη στρατιωτική υποστήριξη της ΕΕ και των κρατών μελών.

Ενίσχυση ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας

Η τέταρτη προτεραιότητα αφορά την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανικής βάσης της Ευρώπης. Σήμερα το μεγαλύτερο μέρος των αμυντικών επενδύσεων πηγαίνει εκτός Ευρώπης και η τάση αυτή πρέπει να αλλάξει, ξεκινώντας με επενδύσεις στην Ευρώπη, είπε η Φον ντερ Λάιεν.

Ωστόσο, αναγνώρισε ότι η αμυντική βιομηχανική βάση της Ευρώπης εξακολουθεί να έχει διαρθρωτικές αδυναμίες: δεν είναι ακόμη σε θέση να παράγει αμυντικά συστήματα και εξοπλισμό στις ποσότητες και την ταχύτητα που χρειάζονται τα κράτη μέλη και παραμένει υπερβολικά κατακερματισμένη με κυρίαρχους εθνικούς παράγοντες που τροφοδοτούν τις εγχώριες αγορές. Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι εταιρείες χρειάζονται μια σταθερή ροή πολυετών παραγγελιών για να κατευθύνουν τις επενδύσεις τους. Για το σκοπό αυτό, «θα δημιουργήσουμε έναν Ευρωπαϊκό Στρατιωτικό Μηχανισμό Πωλήσεων», είπε η φον ντερ Λάιεν.

Συνεργασία με NATO και ΗΠΑ

Τέλος, η Πρόεδρος της Επιτροπής ανέφερε ότι «δεσμευόμαστε πλήρως να συνεργαστούμε με το ΝΑΤΟ και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ασφάλειά μας είναι αδιαίρετη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο εργαζόμαστε για να ανοίξουμε νέους δρόμους για την ασφάλεια με το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλους εταίρους στην Ευρώπη, στη γειτονιά μας ή εντός της G7. Από τον Καναδά έως τη Νορβηγία. Και μάλιστα τόσο μακριά όσο η Ινδία και άλλα μέρη της Ασίας».