Πικάσο: Πώς έγινε το απόλυτο “must” για συλλέκτες στη Κίνα

Στη δημοπρασία μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης του Sotheby’s στο Λονδίνο νωρίτερα αυτό το μήνα, ένας πίνακας του Πικάσο που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά μετά από 40 χρόνια, αγοράστηκε από Ασιάτη ιδιώτη συλλέκτη. Το «Buste de femme» (1953), ένα πορτρέτο της Φρανσουάζ Ζιλό, της καλλιτέχνιδας συντρόφου και μούσας του καλλιτέχνη, πουλήθηκε για 4,3 εκατομμύρια λίρες πέραν της μεσιτείας.

Πλειοδότης ήταν η Ρεμπέκα Γουέι, ιδρύτρια της συμβουλευτικής εταιρείας τέχνης του Χονγκ Κονγκ Wei and Associates και πρώην πρόεδρος του Christie’s Asia. Η Γουέι περιέγραψε στους Financial Times την πώληση ως σημείο καμπής για την αναγνώριση του δυναμικού της αγοράς του Πικάσο στην Κίνα. Ωστόσο, η φήμη του εκεί προϋπήρχε από την άνοδό του στην ασιατική αγορά τέχνης.

Δεν ήταν η πρώτη φορά που ένας Ασιάτης συλλέκτης υπέβαλε τη νικητήρια προσφορά για έναν Πικάσο σε μεγάλη δημοπρασία στη Δύση. Σε μια πώληση του οίκου Christie’s στη Νέα Υόρκη το 2013, ο πίνακας του 1950 “Claude et Paloma” πωλήθηκε για 28,2 εκατομμύρια δολάρια στον κινεζικό όμιλο Dalian Wanda Group.

Αν και ο Πικάσο δεν ταξίδεψε ποτέ στην Ασία, ήταν ήδη γνωστός από τη δεκαετία του 1910, σύμφωνα με τον Ντοριούν Τσονγκ, καλλιτεχνικό διευθυντή και επικεφαλής επιμελητή του μουσείου M+ στο Χονγκ Κονγκ. Ο Τσονγκ συνεπιμελήθηκε την τρέχουσα υπερπαραγωγή του μουσείου Picasso for Asia: A Conversation — την πρώτη μεγάλη έκθεση του καλλιτέχνη στο Χονγκ Κονγκ εδώ και πάνω από μια δεκαετία. Παρουσιάζει περισσότερα από 60 έργα δανεισμένα από το Εθνικό Μουσείο Πικάσο-Παρίσι, συμπεριλαμβανομένων των “The Acrobat” (1930), “Portrait of Dora Maar” (1937) και του αντιπολεμικού πίνακα του “Massacre in Korea” (1951) — τοποθετημένα σε διάλογο με 80 κομμάτια από τις συλλογές M+. Παράλληλα με την έκθεση, ο Ταϊβανο-Αμερικανός καλλιτέχνης Λι Μινγκγουέι έχει σχεδιάσει μια εγκατάσταση και μια παράσταση στο M+ που αναδημιουργεί την «Guernica» (1937) του Πικάσο σε έγχρωμη άμμο.

Πώς η Ασία πρωτογνώρισε τον Πικάσο

Η έρευνα για την έκθεση που διεξήγαγε η Χέστερ Τσαν, επιμελήτρια συλλογών στο M+, αποκάλυψε ότι η Κίνα καλωσόρισε θερμά την τέχνη του Πικάσο λίγο μετά την παρουσίαση του στην Ιαπωνία το 1913 μέσω τοπικού περιοδικού τέχνης. Μέχρι το 1918 είχε γίνει μέρος του προγράμματος σπουδών της κινεζικής καλλιτεχνικής εκπαίδευσης. Τα έργα του εκτέθηκαν για πρώτη φορά στην Κίνα τον επόμενο χρόνο, αναφέρουν οι Financial Times.

Η ένταξη στο Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα τον έκανε δημοφιλή στην Κίνα. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης, αυτός και άλλοι δυτικοί καλλιτέχνες καταγγέλθηκαν ως «δηλητηριώδη ζιζάνια».

Ο Πικάσο είχε επίσης αρκετές αξιοσημείωτες συναντήσεις με τα κορυφαία πολιτιστικά πρόσωπα της Κίνας. Ο Σάι Γιουανπέι, ο διάσημος κινέζος εκπαιδευτικός μεταρρυθμιστής, τον συνάντησε στις αρχές του 1900 και είδε παραλληλισμούς μεταξύ της «δημιουργικής παραμόρφωσης της φύσης» και της ζωγραφικής του ποιητή και καλλιγράφου της δυναστείας των Βόρειων Σονγκ, Σου Ντονγκπό.

Η ένταξη στο Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα το 1944 τον έκανε δημοφιλή όταν οι κομμουνιστές ήρθαν στην εξουσία στην Κίνα πέντε χρόνια αργότερα. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης, ο Πικάσο και άλλοι δυτικοί καλλιτέχνες καταγγέλθηκαν ως «δηλητηριώδη ζιζάνια». Αργότερα αποκαταστάθηκε, χαιρετίστηκε ως έμπνευση για νέους καλλιτέχνες τη δεκαετία του 1980.

Στη δεκαετία του 1980, εκθέσεις του Πικάσο πραγματοποιήθηκαν στο Χονγκ Κονγκ και την ηπειρωτική Κίνα, αλλά οι εκθέσεις μουσείων παρέμειναν σπάνιες. Αυτό άρχισε να αλλάζει τη δεκαετία του 2000 όταν εμφανίστηκε η Κίνα ως δύναμη της αγοράς τέχνης.

Αρχικά Κινέζοι συλλέκτες αγόραζαν στο εξωτερικό

Μια μικρή ομάδα συλλεκτών από την Ασία άρχισε να δείχνει ενδιαφέρον για τις δημοπρασίες μοντέρνας τέχνης στο εξωτερικό στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και ο οίκος άρχισε να φέρνει δημοπρασίες στο Χονγκ Κονγκ. Το 2010, η Πάτι Γουόνγκ συνεργάστηκε με τον συνεργάτη της Sotheby’s, Ντάριλ Γουίκστρομ (ο οποίος αργότερα έγινε συνιδρυτής της εταιρείας συμβούλων της Patti Wong and Associates), για να ανεβάσει το Modern Masters στο Χονγκ Κονγκ.

Η αναδυόμενη αγορά έργων υψηλής αξίας του Πικάσο συνέπεσε με μια σειρά μεγάλων εκθέσεων που περιόδευσαν στην Κίνα. Μεταξύ 2011 και 2012, έργα από το Εθνικό Μουσείο Πικάσο του Παρισιού εκτέθηκαν στη Σαγκάη, στο Τσενγκντού και στη συνέχεια στο Χονγκ Κονγκ.

Τα έργα του Πικάσο είχαν μεγάλη απήχηση σε νεόπλουτους Κινέζους. Ο οίκος Christie’s πούλησε τον πρώτο πίνακα του Πικάσο, το «Homme assis», σε δημοπρασία στην ηπειρωτική Κίνα κατά την εναρκτήρια πώλησή του στη Σαγκάη το 2013, σε έναν ντόπιο Κινέζο συλλέκτη. Το 2016, ο κινεζικός οίκος δημοπρασιών Poly πούλησε το “Woman under the Light (Jacqueline)” (1962) για 8,47 εκατομμύρια δολάρια στη Σαγκάη.

Πικάσο Le Reve, λεπτομέρεια

Εκθέσεις σε μουσεία

Το 2019, το UCCA του Πεκίνου ανέβασε την έκθεση Picasso — Birth of a Genius, προσελκύοντας αριθμό ρεκόρ 328.701 επισκεπτών. Ωστόσο, η σπανιότητα των παρουσιάσεων των μουσείων σημαίνει ότι πολλοί Κινέζοι συλλέκτες βασίζονται σε προεπισκοπήσεις δημοπρασιών και εκθέσεις γκαλερί.

Ο Ντοριούν Τσονγκ του M+ αναγνωρίζει ότι οι προεπισκοπήσεις δημοπρασιών και οι εμπορικές εκπομπές παίζουν σημαντικό ρόλο – και μπορούν να προσελκύσουν πλήθη που ενδιαφέρονται για το τι κάνει τον Πικάσο διάσημο και το έργο του τόσο ακριβό.

Τα δημόσια ιδρύματα, από την άλλη πλευρά, επωμίζονται μεγαλύτερες ευθύνες για την εκπαίδευση ενός ευρύτερου κοινού μέσω εκθέσεων με γνώμονα την έρευνα. Η τρέχουσα έκθεση Πικάσο στο M+, που τον τοποθετεί σε διάλογο με έργα από τη συλλογή καλλιτεχνών της ασιατικής κληρονομιάς, καθώς και με νέες παραγγελίες.

Ο Γουέι, ο οποίος έχει πουλήσει πολλούς πίνακες του Πικάσο σε Ασιάτες συλλέκτες, εξακολουθεί να λαμβάνει τακτικά ερωτήματα. Τα κυβιστικά πορτρέτα με έντονα χρώματα είναι από τα πιο περιζήτητα, σημειώνει. Σε αντίθεση με τα έργα του Βαν Γκογκ ή του Μονέ, τα οποία είναι σπάνια, το τεράστιο έργο του Πικάσο —που εκτείνεται σε πίνακες, έργα σε χαρτί, γλυπτά και κεραμικά— προσφέρει στους συλλέκτες ευκαιρίες σε διάφορα εύρη τιμών.