Γαλλία: Ταμπού με τους μισθούς και έλλειψη οικονομικής κουλτούρας

Δεν θα το περίμενε κανείς να έχουν ταμπού και να είναι τόσο προκατειλημμένοι με τα οικονομικά οι Γάλλοι, αφού διαθέτουν ένα από τα πιο ανεπτυγμένα τραπεζικά συστήματα της Ευρώπης (χρησιμοποιούν ευρέως πιστωτικές κάρτες εδώ και 40 χρόνια, ενώ χορηγούσαν καρνέ επιταγών ακόμα και σε ξένους φοιτητές). Και όμως, έρευνα της ObSoCo και της BforBank που δημοσίευσε την Πέμπτη η «Le Figaro» έδειξε ότι ένας στους δύο θεωρεί ότι του είναι πιο δύσκολο να μιλήσει για το χρήμα παρά για την πολιτική. Ή και για το σεξ ακόμα.

Φαίνεται πως άλλο πράγμα είναι η εξοικείωση με το πλαστικό χρήμα ή με τις φιλελεύθερες και προηγμένες τραπεζικές υπηρεσίες («σύστημα ΔΙΑΣ» ουδέποτε λειτούργησε στα γαλλικά ΑΤΜ) και άλλο η προκατάληψη, η άγνοια ή ίσως η φοβία κάποιου με ό,τι έχει να κάνει με τη διαχείριση των οικονομικών του.

«Το χρήμα παραμένει ένα ζήτημα πολύ λεπτό για τους Γάλλους. Ακόμα και η οικονομική διαχείριση του οίκου τους τούς αγχώνει και τους αποδιοργανώνει. Ένας στους τέσσερις δεν μιλά ποτέ για τις αποδοχές του ούτε στους δικούς του ανθρώπους, ούτε στον ή στη σύζυγό του. Και το 45% εξ αυτών δυσκολεύεται να συζητήσει ακόμα και με ειδικούς για τα οικονομικά προβλήματα που τυχόν αντιμετωπίζει», γράφει η Κλεμαντίν Τελερμάν στον «Figaro».

Άγνοια κι ασχετοσύνη

«Είναι ταμπού να μιλά κανείς για τα οικονομικά του. Πολλές φορές τα χρήματα γίνονται πηγή διαφωνιών, ειδικά στα ζευγάρια. Το 13% των ερωτηθέντων ομολογεί ότι έχει ήδη τερματίσει μια ρομαντική ή φιλική σχέση λόγω κάποιας οικονομικής πίεσης ή διαφωνίας», εξηγεί στη γαλλική εφημερίδα η Ανιές Κροζέ, συνιδρύτρια της ObSoCo.

Αυτό το βαθιά ριζωμένο ταμπού συνοδεύεται από έλλειψη οικονομικής κουλτούρας: μόνο ένας στους τρεις Γάλλους πιστεύει ότι έχει κατακτήσει τις βασικές έννοιες διαχείρισης του εισοδήματός του. Και σχεδόν ένας στους τέσσερις έχει ήδη εγκαταλείψει τις επενδύσεις λόγω έλλειψης γνώσεων για το αντικείμενο. Φοβάται να τοποθετήσει το περίσσευμά του όχι μόνο στο Χρηματιστήριο αλλά ακόμα και σε αποταμιευτικά τραπεζικά προϊόντα.

Οι ίδιοι οι ερωτηθέντες έχουν επίγνωση της άγνοιάς τους για βασικές οικονομικές λειτουργίες. Το 38% δεν γνωρίζει πώς να αξιολογήσει την κερδοφορία και τον κίνδυνο μιας κεφαλαιακής τοποθέτησης, ενώ το 56% παραδέχεται ότι δεν είναι σε θέση να επενδύσει τα χρήματά του με σύνεση. «Υπάρχει σημαντική έλλειψη γνώσης πάνω στο αντικείμενο, ένα μεγάλο έλλειμμα οικονομικών δεξιοτήτων», αποφαίνεται ο διευθύνων σύμβουλος της BforBank Ζαν-Μπερνάρ Μας.

Αυτή η έλλειψη ελέγχου και κατανόησης των οικονομικών οδηγεί μοιραία σε κάποια δυσπιστία των ανθρώπων απέναντι στις τράπεζες. Σύμφωνα με την έρευνα, για το 20% των Γάλλων μια τηλεφωνική κλήση ή ένα ηλεκτρονικό μήνυμα από τράπεζα είναι συνώνυμα με άσχημα νέα. Ωστόσο, ο τραπεζικός σύμβουλος παραμένει η κύρια πηγή οικονομικών πληροφοριών για τους Γάλλους, πολύ περισσότερο από τους συγγενείς και τους φίλους – εκεί οι οικογενειακοί και φιλικοί δεσμοί δεν είναι τόσο στενοί όσο στην Ελλάδα.

Δυσπραγία και ανισότητες

Είναι και οι οικονομικές και εισοδηματικές ανισότητες που (ακόμα και στη Γαλλία των συνδικάτων) οξύνονται τα χρόνια της εγκατάλειψης του κεϊνσιανικού κράτους πρόνοιας και της πολιτικής κατίσχυσης του οικονομικού φιλελευθερισμού. Έτσι, μόνο το 37% των Γάλλων πιστεύει και αισθάνεται ότι βρίσκεται σε κατάσταση οικονομικής ευημερίας.

«Η οικονομική ευημερία ορίζεται από τον έλεγχο των εσόδων και των εξόδων κάποιου κατά τρόπον που να εξασφαλίζει ένα ελάχιστο ισοζύγιο οικονομικής ασφάλειας. Αλλά σημαίνει επίσης ότι δεν χρειάζεται πλέον να μας προβληματίζει μια έκτακτη υπερανάληψη από τον τραπεζικό μας λογαριασμό, δεν χρειάζεται να εξετάζουμε και να συγκρίνουμε σχολαστικά τις τιμές των αγαθών ή ακόμη ότι δεν απαιτείται να είναι κανείς ιδιοκτήτης του σπιτιού του για να αισθάνεται ασφαλής οικονομικά», εξηγεί η Ανιές Κροζέ.

Ασφαλώς η οικονομική ευημερία δεν εξαρτάται μόνο από το επίπεδο του εισοδήματος κάποιου. Εξαρτάται από το κράτος πρόνοιας, τις κοινωνικές παροχές και επίσης από το γενικότερο οικονομικό περιβάλλον. Αν για παράδειγμα υπάρχει στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία σταθερότητα τιμών στην αγορά ή αν υπάρχει πληθωρισμός και ακρίβεια.

«Δεν είναι απαραίτητα θέμα μισθού η αίσθηση της οικονομικής ευημερίας. Είναι θέμα διαχείρισης οικονομικών των νοικοκυριών και των αποταμιεύσεών τους», εξηγεί ο Ζαν-Μπερνάρ Μας. Ωστόσο, παρά το ότι τους τελευταίους μήνες η υποχώρηση του πληθωρισμού μοιάζει να καθησυχάζει κάπως τους Γάλλους, το 58% των ερωτηθέντων δηλώνει δυσαρεστημένο με την οικονομική τους κατάσταση. Και το 40% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι η οικονομική του κατάσταση θα επιδεινωθεί τους επόμενους 12 μήνες.

Ιδιαίτερα απαισιόδοξοι εμφανίζονται οι ηλικίας 65-75 ετών, οι συνταξιούχοι δηλαδή. Οι νέοι από 18 έως 24 ετών είναι εκείνοι που αναφέρουν το ισχυρότερο αίσθημα οικονομικής ευημερίας, παρά τα συχνά χαμηλότερα εισοδήματα που έχουν από τους μεσήλικες. Έχουν βέβαια για σύμμαχο τον χρόνο και τη νεανική τους ορμή για να κυνηγήσουν την οικονομική επιτυχία. Ίσως και την αφέλεια ότι όλα είναι στο χέρι τους. Το «αμερικανικό όνειρο» πάντως φαίνεται πως έχει και τη γαλλική εκδοχή του.

Σημειωτέον ότι η μελέτη ορίζει την οικονομική ευημερία ως την απουσία περιορισμών για την πραγματοποίηση βασικών δαπανών, την ικανότητα πρόβλεψης των αλλαγών στη ζωή κάποιου, το γενικό συναίσθημα για την οικονομική του κατάσταση και τα συναισθήματα που τρέφει για το χρήμα.

Πάλι ριγμένες οι γυναίκες

Η έρευνα των ObSoCo και BforBank έδειξε ότι πέρα από την οικονομική ανισότητα και την ανισορροπία αμοιβών και αποδοχών μεταξύ ανδρών και γυναικών, που παραμένει ακόμα και σε οικονομικά προηγμένες και φιλελεύθερες κοινωνίες όπως η γαλλική, οι γυναίκες υστερούν και σε ενημέρωση και εξοικείωση με τη διαχείριση των οικονομικών.

Έτσι, το 58% των γυναικών παραδέχονται ότι υστερούν έναντι των ανδρών σε θέματα διαχείρισης χρημάτων και επενδύσεων. «Παραδοσιακά οι άνδρες διαχειρίζονται πιο συχνά τα οικονομικά του νοικοκυριού, κάτι που κάνει τις γυναίκες να πιστεύουν ότι δεν είναι ικανές να το κάνουν, ενώ αυτό δεν είναι αλήθεια. Είναι θέμα αυτοπεποίθησης και η αυτοπεποίθηση για κάτι έρχεται με την εξοικείωση, με την τριβή μ’ αυτό», εξηγεί η Ανιές Κροζέ.

«Οι άνδρες διαχειρίζονται τα οικονομικά. Πρόκειται για μια προκατάληψη που ενισχύει τις φυλετικές ανισότητες και συμβάλλει στο να διαιωνίζονται φαινόμενα όπως η χορήγηση χαμηλότερων αμοιβων στις γυναίκες έναντι των ανδρών για ανάλογες υπηρεσίες που παρέχουν», γράφει η ρεπόρτερ του «Figaro».

Η έρευνα των ObSoCo και BforBank διεξήχθη με αφορμή την Εβδομάδα Χρηματοοικονομικής Εκπαίδευσης που ξεκινά την επόμενη Δευτέρα με πρωτοβουλία των γαλλικών τραπεζών και με στόχο να εκλαϊκεύσουν οι τράπεζες τα αποταμιευτικά και επενδυτικά προϊόντα που προσφέρουν και να ενημερώσουν τους πελάτες τους για κάποιες βασικές οικονομικές αρχές. Ωστόσο η ίδια η έρευνα έδειξε ότι μόνο ένας στους τρεις Γάλλους (το 33%) πιστεύει ότι η τράπεζά του μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στην οικονομική του ευημερία.