Ερντογάν: Γιατί στοιχηματίζει ότι η Δύση θα κάνει τα στραβά μάτια στα όσα συμβαίνουν στην Τουρκία

Τις τελευταίες ημέρες, από τη στιγμή που η «Δημοκρατία» του Ερντογάν στην Τουρκία συνέλαβε τον μεγαλύτερο πολιτικό αντίπαλό του με αποκορύφωμα την εισαγγελική απόφαση για κρατησή του, εκατομμύρια διαδηλωτές βρίσκονται ασταμάτητα στους δρόμους. Η οργή του κόσμου ξεχειλίζει και το επίσημο κράτος έχει εξαπολύσει τις κάθε λογής δυνάμεις καταστολής εναντίον των διαδηλωτών, ακόμη και δημοσιογράφων.

Πρόκειται για κάτι μεγαλύτερο από τον Ιμάμουγλου. Πρόκειται για έναν αγώνα για τη δημοκρατία, τον νόμο και τα ίσα δικαιώματα, διακηρύσσουν οι άνθρωποι που βρίσκονται στις επάλξεις.

Εκκωφαντική σιωπή και στήριξη

Η Τουρκία είναι καζάνι που βράζει. Την ίδια στιγμή, όμως, οι ηγέτες της Ευρώπης τηρούν εκκωφαντική σιωπή -και δεν είναι η πρώτη φορά, καθώς η σύλληψη του Ιμάμογλου ως πολιτικού αντιπάλου του Ερντογάν είναι απλώς η πιο κραυγαλέα των τελευταίων ετών- ή εξαντλούν το ενδιαφέρον τους σε ανούσιες συστάσεις σαν αυτή της επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ότι «πρέπει να προστατεύσει τις δημοκρατικές αξίες, ιδίως τα δικαιώματα των εκλεγμένων αξιωματούχων», ενώ ο απερχόμενος καγκελάριος της Γερμανίας, Ολαφ Σολτς χαρακτήρισε την κράτηση του Εκρέμ Ιμάμογλου «στενάχωρη».

Η αμερικανική κυβέρνηση «θυμήθηκε» τα περί αυτοδιάθεσης των λαών, και διά του Στέιτ Ντιπάρτμεντ διαμηνύει ότι η Ουάσινγκτον «δεν θα σχολιάσει τις εσωτερικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων μιας άλλης χώρας», ενώ εκπρόσωπος του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ περιορίστηκε σε μια δήλωση ξεκάθαρης αποστασιοποίησης ότι ο οργανισμός «ελπίζει να τηρηθούν οι  ορθοί κανόνες της δίκαιης δίκης».

Ο απαραίτητος Ερντογάν

Για άλλη μια φορά η Δύση εφαρμόζει την πολιτική των δύο μέτρων και δύο σταθμών. Στην προκειμένη περίπτωση, η Τουρκία έχει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ και προφανώς, αυτή την εποχή που φουντώνει η συζήτηση περί άμυνας και πολεμικών δαπανών, είναι απαραίτητος τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη.

Ο Ερντογάν αντιμετωπίζεται ως διαμεσολαβητής σε θέση κλειδί σε γεωπολιτικά κρίσιμα ζητήματα, από την Ουκρανία μέχρι τη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Και ο ίδιος πιθανότατα έχει υπολογίσει ότι η ανερχόμενη στρατηγική σημασία της Τουρκίας υπερτερεί των καθεστωτικών, αντιδημοκρατικών πρακτικών του που διαχέονται σε όλο το φάσμα του δημόσιου βίου.

Είναι ένα στοίχημα που, μέχρι στιγμής, έχει αποδώσει πολιτικά — ακόμα και ενώ οι επενδυτές δείχνουν να απορρίπτουν τα τουρκικά περιουσιακά στοιχεία και να τείνουν να αποσύρουν τα ξένα κεφάλαια που έχουν επενδύσει στη χώρα. Αλλωστε, μετά τη βουτιά της προηγούμενης εβδομάδας, το τουρκικό χρηματιστήριο έδειξε να παίρνει ανάσες.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει κάνει την Ευρώπη να εξαρτάται όλο και περισσότερο από την Τουρκία, της οποίας το διευρυνόμενο στρατιωτικό αποτύπωμα και οι αμυντικές δυνατότητες την καθιστούν πολύτιμο σύμμαχο καθώς ο Τραμπ απειλεί να αποσύρει την αμερικανική αμυντική ομπρέλα από την Ευρώπη, γράφει το Bloomberg.

«Το παγκόσμιο περιβάλλον είναι ανεκτικό για τον Ερντογάν, ο οποίος “διαβάζει” άριστα το πνεύμα της εποχής», δήλωσε ο Soner Cagaptay, διευθυντής του Τουρκικού Ερευνητικού Προγράμματος στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον για την Πολιτική Εγγύς Ανατολής. «Δεν περιμένω καμία ουσιαστική επίκριση από την Ευρώπη ή τις ΗΠΑ», πρόσθεσε.

«Αυτό που γίνεται όλο και πιο σαφές είναι η προθυμία του Ερντογάν να οδηγήσει την Τουρκία προς την απολυταρχία, εγκαταλείποντας το μοντέλο του ανταγωνιστικού αυταρχισμού», δήλωσε στο Bloomberg ο Wolfango Piccoli, που συμπροεδρεύει της εταιρείας συμβούλων Teneo. Με απλά λόγια, δηλαδή, πλέον ρίχνει και το τελευταίο φύλλο συκής. Δεν επικαλείται ούτε την ανάγκη του προσχηματικού πολιτικού ανταγωνισμού και της δημοκρατικής επίφασης.

Στο ευρύτερο περιβάλλον, το υπερατλαντικό αμυντικό κατεστημένο αντιμετωπίζει τις δικές του άνευ προηγουμένου προκλήσεις: Ο Τραμπ διαπραγματεύεται μια κατάπαυση του πυρός μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, όπου ο Ερντογάν προσφέρθηκε να στείλει ειρηνευτική δύναμη. Η Τουρκία είναι μια από τις λίγες χώρες στις οποίες Ο Πούτιν δεν έχει αντιταχθεί σε έναν τέτοιο ρόλο, έχοντας διακηρύξει ότι δεν θα δεχθεί την παρουσία του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία.

Τα μαγειρέματα με τον Τραμπ

Ακόμη, η Τουρκία έχει υποβάλει σχέδια σε αμερικανούς αξιωματούχους για να αναλάβουν τη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους, εξυπηρετώντας τα συμφέροντά τους στη Συρία, επιτρέποντας στις ΗΠΑ να εστιάσουν τις προσπάθειές τους σε άλλες προτεραιότητες εθνικής ασφάλειας.

Κατά τη διάρκεια συνομιλίας με τον πρόεδρο των ΗΠΑ στις 16 Μαρτίου, ο Ερντογάν ζήτησε επίσης την άρση των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στις αμυντικές εταιρείες της Τουρκίας κατά την πρώτη προεδρία Τραμπ, κάτι το οποίο, εφόσον γίνει, θα σηματοδοτήσει εξελίξεις και για τα F-35.

«Πιστεύω ότι ο πρόεδρος είχε μια υπέροχη συνομιλία με τον Ερντογάν πριν από δύο ημέρες — φέρνει πραγματικά αλλαγές», δήλωσε την Παρασκευή ο ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, ο οποίος δεν εξέφρασε καμία ανησυχία για τα τεκταινόμενα στον πολιτικό και δημόσιο βίο της Τουρκίας. Αντιθέτως, διέκρινε ότι «υπάρχουν πολλά καλά, θετικά νέα που έρχονται από την Τουρκία αυτή τη στιγμή ως αποτέλεσμα αυτής της συνομιλίας».

Στα χέρια των επενδυτών

Αυτήν τη στιγμή, σύμφωνα με το Bloomberg, οι επενδυτές μπορεί να είναι η μόνη δύναμη που θα ελέγξει τις φιλοδοξίες του Ερντογάν.

Είναι χαρακτηριστικό, ότι, όπως σημειώνει ο Guardian, ενώ οι πολιτικοί ουσιαστικά σιωπούν, η πιο ξεκάθαρη αντίδραση ήταν οικονομική, με εκτιμήσεις ότι η τουρκική κεντρική τράπεζα διέθεσε ένα ποσό ρεκόρ ύψους 11,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων για να στηρίξει τη λίρα την ημέρα μετά τη σύλληψη του Ιμάμογλου, καθώς οι επενδυτές τράπηκαν σε φυγή και το νόμισμα έπεσε σε αξία.

Η αστάθεια στις χρηματοπιστωτικές αγορές θέτει σε κίνδυνο την όποια βελτίωση σημείωσε η τουρκική οικονομία μετά την επανεκλογή του Ερντογάν στα μέσα του 2023, όταν έκανε στροφή προς την ορθόδοξη οικονομική πολιτική αξιοποιώντας τον Μεχμέτ Σίμσεκ ως υπουργό Οικονομικών.

Η κεντρική τράπεζα αύξησε τα επιτόκια στο 50% -το υψηλότερο ποσοστό από τότε που ο Ερντογάν άρχισε να κυβερνά την Τουρκία το 2003- και τα διατήρησε σε αυτό το επίπεδο όσο χρειαζόταν ώστε η Τουρκία να συσσωρεύσει συναλλαγματικά αποθέματα μετά από χρόνια που βρισκόταν στο κόκκινο.

Ο πληθωρισμός, που εξακολουθούσε να κινείται κοντά στο 40%, έδειχνε τελικά σημάδια μείωσης, αφού οι ραγδαίες ανατιμήσεις εξώθησαν πολλούς Τούρκους σε βαθιά  φτώχεια και μακριά από τον Ερντογάν.

Από την κράτηση του Ιμάμογλου την περασμένη εβδομάδα, το κόστος δανεισμού της Τουρκίας αυξήθηκε, οι μετοχές υποχώρησαν και η λίρα έχασε περισσότερο από 3%.

Η κεντρική τράπεζα παρενέβη, με τις εμπορικές τράπεζες να πωλούν έως και 9 δισεκατομμύρια δολάρια την πρώτη ημέρα του αναβρασμού για να ανακόψουν την πτώση της λίρας και να την αποτρέψουν από το να υποδαυλίσει εκ νέου τον πληθωρισμό.

«Σε αυτό το σημείο, μόνο μαζικές ειρηνικές διαμαρτυρίες και οι αγορές -το μόνο πράγμα που αφορά την Τουρκία πάνω στο οποίο ο Ερντογάν δεν έχει κανέναν έλεγχο- μπορούν να πείσουν τον πρόεδρο της Τουρκίας να αλλάξει πορεία», δήλωσε ο Cagaptay, ο πολιτικός επιστήμονας.