Ισπανία: Πρόστιμα έως 500.000 ευρώ για σπατάλες τροφίμων

Πού πετάμε τα αποφάγια από το δείπνο; Σε μια αεροστεγή τσάντα για να ταΐσουμε την επομένη τον σκύλο ή στον κάδο της κομποστοποίησης, αν υπάρχει η δυνατότητα. Πού πετούν τα σούπερ μάρκετ τα προϊόντα που στραπατσάρονται και δεν είναι εμφανίσιμα για το ράφι; Στην Τράπεζα Τροφίμων. Και τι γίνεται με τα ληγμένα προϊόντα; Συγκεντρώνονται σε ειδικό ράφι και διατίθενται σε τιμές «σκοτωμένες».

Ο νόμος που ψήφισε την περασμένη Πέμπτη το ισπανικό Κοινοβούλιο θεωρείται πρωτοπόρος στην Ευρώπη, καθώς καλύπτει ολόκληρη την αλυσίδα παραγωγής, διανομής και πώλησης τροφίμων, μεταδίδει από τη Μαδρίτη ο ανταποκριτής της γαλλικής «Le Figaro» Ματιέ ντε Ταγιάκ. Στόχος της ισπανικής κυβέρνησης και των νομοθετών είναι να αντιμετωπιστεί το «άγος της απόρριψης κάθε έτος 1,2 εκατ. τόνων τροφίμων, τα οποία στην πλειονότητά τους είναι κατάλληλα προς κατανάλωση από ανθρώπους ή κατοικίδια».

Έτσι κάθε εταιρεία στον ευρύτερο κλάδο των τροφίμων θα πρέπει να αναλάβει δράση για την καταπολέμηση της σπατάλης προκειμένου να μειωθούν κατά 50% τα απορρίμματα στον κλάδο της λιανικής και κατά 20% στον κλάδο της βιομηχανίας παραγωγής τροφίμων. Συγκεκριμένα, οι επιχειρήσεις οφείλουν να εκπονήσουν προγράμματα περιοδικής αξιολόγησης των αποβλήτων και να υιοθετήσουν συγκεκριμένες λύσεις, όπως είναι η διάθεση με μεγάλη έκπτωση των προϊόντων με μη ελκυστική εμφάνιση ή όσων είναι ληγμένα – πλην ακίνδυνα για τους καταναλωτές, εννοείται.

Συνεργασία με οργανώσεις

Θεσμοθετείται επίσης η υποχρέωση των επιχειρήσεων διανομής να συνάπτουν συμφωνίες με ενώσεις και οργανώσεις αρωγής στα οικονομικά ευάλωτα νοικοκυριά. Εάν δεν είναι δυνατή η δωρεά τους, τα τρόφιμα που περισσεύουν θα πρέπει να προωθούνται σε εταιρείες που παράγουν ζωοτροφές ή βιοκαύσιμα και λιπάσματα μέσω κομποστοποίησης.

Στον κλάδο της εστίασης, καθιερώνεται η χορήγηση στους πελάτες πακέτων για να παίρνουν φεύγοντας ό,τι περισσεύει από το τραπέζι τους και μπορεί να καταναλωθεί στο σπίτι από αυτούς ή από τα κατοικίδιά τους. Στα εστιατόρια ή στα σούπερ μάρκετ που θα αδιαφορήσουν και δεν θα συμμετάσχουν στην κοινή προσπάθεια καταπολέμησης της σπατάλης, θα επιβάλλονται πρόστιμα που θα ξεκινμούν από τις 2.000 και θα φθάνουν έως τις 500.000 ευρώ.

«Τυφλό σημείο του νομοθετήματος είναι πάντως η διαχείριση των οικιακών απορριμμάτων», σημειώνετει ο ανταποκριτής του «Figaro», καθώς δεν είναι δυνατόν να αστυνομεύει η Πολιτεία τη συμπεριφορά του κάθε νοικοκυριού. Όλα επαφίενται λοιπόν στον πατριωτισμό και στην οικολογική και κοινωνική συνείδηση του καθενός. Διότι στην Ισπανία «τα νοικοκυριά μαζί με τη μεταποιητική βιομηχανία ευθύνονται για το 40% των τροφίμων που πετιούνται στα σκουπίδια».

1 δισ. γεύματα στους κάδους

Η σπατάλη τροφίμων συνιστά ένα τεράστιο περιβαλλοντικό, οικονομικό, κοινωνικό και ηθικό πρόβλημα παγκοσμίως. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιοποίησε το 2024 ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, υπολογίζεται ότι καθημερινά καταλήγουν στους κάδους των απορριμμάτων περίπου 1 δισεκατομμύρια γεύματα σε ολόκληρο τον κόσμο.

Πρόκειται για αριθμό εξοργιστικό, αν σκεφτεί κανείς ότι ο πληθυσμός της γης είναι 8 δισεκατομμύρια, εκ των οποίων 700.000 άνθρωποι ζουν κάτω από συνθήκες ακραίας φτώχειας, δηλαδή με λιγότερα από 2,15 δολάρια ημερησίως, σύμφωνα με τις μετρήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας.

«Ο πραγματικός κόσμος θα μπορούσε να είναι πολύ καλύτερα οργανωμένος για να αντιμετωπίσει την σπατάλη των τροφίμων, που συνιστά μια παγκόσμια τραγωδία καθώς εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι πεινούν επί καθημερινής βάσεως ενώ εκατομμύρια τόνοι τροφίμων καταλήγουν καθημερινά στα σκουπίδια», υπογραμμίζει η Ίνγκερ Άντερσεν, γενική διευθύντρια του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP).

«Είναι απολύτως εξοργιστικό, αλλά περίπου 800 εκατομμύρια άνθρωποι θα μπορούσαν να απολαμβάνουν τουλάχιστον ένα πλήρες γεύμα την ημέρα αν εκμεταλλευόμασταν την σπατάλη των τροφίμων», τόνισε μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Ρίτσαρντ Σουόνελ της ΜΚΟ WRAP.

Κατά την αρμόδια υπηρεσία του ΟΗΕ, το έτος 2022 μόνο τα νοικοκυριά αντιπροσώπευαν το 60% αυτών των απορριμμάτων τροφίμων ή 631 εκατομμύρια τόνους παγκοσμίως από περισσότερους από ένα δισεκατομμύριο τόνους σκουπιδιών που πετιούνται συνολικά. Οι υπηρεσίες εστίασης (εστιατόρια, καντίνες κ.λπ.) αντιπροσώπευαν το 28% του συνόλου των σκουπιδιών, ενώ τα σούπερ μάρκετ, τα κρεοπωλεία και τα παντοπωλεία μόνο 12%.

Τσάμπα σκουπίδια

Όσο για την αξία των καθαρών και υγιεινών τροφίμων που πετιούνται στα σκουπίδια, ξεπερνά το 1 τρισ. δολάρια το χρόνο, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της έκθεσης του UNEP, της δεύτερης και πιο ολοκληρωμένης που εκπόνησε ο διεθνής Οργανισμός για την σπατάλη των τροφίμων.

«Όσο περισσότερο ψάχνεις για απορρίμματα τροφίμων, τόσο περισσότερα βρίσκεις», σημειώνει η Κλέμενταϊν Οκόνορ του UNEP. Και προσθέτει ότι, αντίθετα με τη δημοφιλή πεποίθηση, «τα απόβλητα δεν είναι μόνο πρόβλημα των πλούσιων χωρών».

Η συμπεριφορά των νοικοκυριών είναι ζήτημα κοινωνικής παιδείας και εν πάση περιπτώσει δύσκολο να ελεγχθεί. Για τις επιχειρήσεις, όμως, κοστίζει φθηνότερα να πετάξουν τρόφιμα παρά να βρουν μια πιο βιώσιμη εναλλακτική λύση. «Είναι πιο γρήγορο και πιο εύκολο να πετάξουν ό,τι τους περισσεύει στα σκουπίδια επειδή οι φόροι για τα απόβλητα είναι μηδενικοί ή πολύ χαμηλοί», τονίζει στο AFP η Κλέμενταϊν Οκόνορ. Αυτήν ακριβώς την κατάσταση βάλθηκε να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση Σάντσεθ στην Ισπανία.