Βραβεία Νόμπελ: Η επικεφαλής προειδοποιεί για αυξανόμενη απειλή για την επιστήμη και την ελεύθερη έρευνα

Την επιστημονική μάθηση και την ελεύθερη έρευνα πρέπει να στηρίξουν τα ετήσια βραβεία Νόμπελ σε μια εποχή που και τα δύο απειλούνται όλο και περισσότερο, προειδοποίησε ο νέος επικεφαλής του ιδρύματος που επιβλέπει τις απονομές.

Η αποστολή των βραβείων, που απονέμονται εδώ και 124 χρόνια ήταν ολοένα και πιο κρίσιμη επειδή η διάδοση της παραπληροφόρησης υπονόμευε τη γνώση που αποκτήθηκε από την έρευνα, δήλωσε η Χάνα Στιάρνε, εκτελεστική διευθύντρια του Ιδρύματος Νόμπελ.

Αν και η Στιάρνε δεν επέκρινε ευθέως την κυβέρνηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, οι παρατηρήσεις της έρχονται στο πλαίσιο μιας διευρυνόμενης αμερικανικής επίσημης καταστολής σε κορυφαίους ερευνητικούς φορείς, με την Ουάσιγκτον να περικόπτει τη χρηματοδότηση και να καταστέλλει ορισμένους τομείς έρευνας.

«Η αποστολή μας θα είναι πάντα να υπερασπιζόμαστε τη γνώση και να υπερασπιζόμαστε τη βαθιά δουλειά που κάνουν οι επιστήμονες», είπε στους Financial Times η Στιάρνε σε συνέντευξή της στο γραφείο της στη Στοκχόλμη. «Αυτό το έργο είναι ακόμη πιο σημαντικό από ό,τι ήταν παλιά, γιατί σε ταραχώδεις καιρούς οι άνθρωποι αναζητούν ελπίδα».

Τα βραβεία Νόμπελ βρίσκονται εδώ και καιρό στο ραντάρ του Τραμπ. Έχει εκφράσει την απογοήτευσή του που δεν κέρδισε το βραβείο ειρήνης, αλλά το κέρδισε ο προκάτοχός του Μπαράκ Ομπάμα.

Ο Τραμπ ποθεί ένα Νόμπελ

Ο Τραμπ είπε τον Φεβρουάριο ότι του άξιζε το βραβείο για το έργο του για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα, αλλά πρόσθεσε ότι πιστεύει ότι η επιτροπή βραβείων δεν θα του το έδινε ποτέ. Ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Μάικ Βαλτς προέβλεψε ξεχωριστά ότι το αφεντικό του θα το κέρδιζε, μεταξύ άλλων για τις προσπάθειές του να τερματίσει τη σύγκρουση στην Ουκρανία.

Ερωτηθείσα εάν φοβόταν μια νέα υπερατλαντική διαμάχη εάν ο Τραμπ δεν έπαιρνε το βραβείο όταν ανακοινωθεί από την Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ τον Οκτώβριο, η Στιάρνε είπε: «Υπάρχουν τόσοι πολλοί άνθρωποι που θέλουν τα βραβεία Νόμπελ. Αν κοιτούσες στο γραμματοκιβώτιό μου, θα έβρισκες προτάσεις, πολλές προτάσεις, κάθε μέρα”.

Τα ευρύτερα βραβεία Νόμπελ είναι πιθανό να παρακολουθούνται ακόμη πιο προσεκτικά από ό,τι συνήθως φέτος, λόγω της δυνατότητάς τους να θεωρηθούν ως σχολιασμός των σύγχρονων πολιτικών τάσεων.

Ένα κίνημα των ΗΠΑ που ονομάζεται «Stand Up for Science» (Υπερασπιστείτε την Επιστήμη) διαμαρτύρεται για τις προγραμματισμένες περικοπές χρηματοδότησης και τις αναφορές για ιδεολογικά προσανατολισμένους περιορισμούς στην έρευνα σε τομείς όπως η ποικιλομορφία, η κλιματική αλλαγή και τα εμβόλια. Ο Τραμπ επέλεξε τον αμφισβητία εμβολίων Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ για υπουργό Υγείας.

Το Ίδρυμα Νόμπελ έχει καθήκον να «προστατέψει τη γνώση» και να καταπολεμήσει τη «ταχεία εξάπλωση» της επιστημονικής παραπληροφόρησης που υπονομεύει άδικα τα ερευνητικά ευρήματα, δήλωσε ο Στιάρνε, πρώην δημοσιογράφος και στέλεχος των μέσων ενημέρωσης που ανέλαβε καθήκοντα τον Ιανουάριο.

Τα βραβεία που ίδρυσε ο εφευρέτης του δυναμίτη Άλφρεντ Νόμπελ πρέπει να ενσωματώνουν την «ελευθερία της σκέψης» και την «ικανότητα των επιστημόνων να εργάζονται ελεύθερα χωρίς περιορισμούς», πρόσθεσε.

Λίγες γυναίκες βραβευμένες

Τα βραβεία Νόμπελ για την ιατρική ή τη φυσιολογία, τη φυσική και τη χημεία αντιπροσωπεύουν τα μισά βραβεία κάθε χρόνο, ενώ τα άλλα δίνονται για οικονομία, λογοτεχνία και ειρήνη.

Η Στιάρνε, η πρώτη γυναίκα εκτελεστική διευθύντρια του Ιδρύματος Νόμπελ, αναγνώρισε τις επικρίσεις για τα τρία επιστημονικά βραβεία για την έλλειψη διαφορετικότητας. Και οι επτά νικητές της περσινής χρονιάς ήταν άνδρες, ενώ οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν μόλις 26 από τους περισσότερους από 600 νικητές από τα πρώτα βραβεία το 1901.

Οι επιτροπές που απονέμουν τις επιστημονικές διακρίσεις «είχαν πραγματικά επίγνωση αυτής της κριτικής» και σε μια «συνεχιζόμενη συζήτηση» σχετικά με το πώς να ανταποκριθούν σε αυτήν, είπε ο Στιάρνε.

Τα βραβεία δίνονταν συχνά για δουλειά που έγινε σε προηγούμενα χρόνια, όταν η επιστήμη κυριαρχούνταν ακόμη περισσότερο από άντρες από ότι τώρα, πρόσθεσε.

Κάθε βραβείο Νόμπελ αποφασίζεται από μια ειδική επιτροπή, με τις περισσότερες υποψηφιότητες για βραβεία να έχουν προταθεί από χιλιάδες ερευνητές και άλλους.

Υποψηφιότητες για το Νόμπελ Ειρήνης μπορούν να υποβληθούν μόνο από άτομα που πληρούν ορισμένα κριτήρια, όπως η συμμετοχή σε εθνικές κυβερνήσεις ή νομοθετικά σώματα. Η επιτροπή του βραβείου είπε ότι έλαβε 338 υποψηφιότητες για το φετινό βραβείο μέχρι την προθεσμία της 31ης Ιανουαρίου, αν και τα ονόματα παραμένουν εμπιστευτικά.