Φέτα: Τέταρτη νίκη του ΣΕΒΓΑΠ κατά των απομιμήσεων – Ο πόλεμος συνεχίζεται

Εφέτος συμπληρώνονται 20 χρόνια απ’ όταν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταχώρισε οριστικά την ονομασία «φέτα» ως Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ), απορρίπτοντας τις προσφυγές της Δανίας και της Γερμανίας, οι οποίες με την υποστήριξη της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, είχαν ζητήσει την ακύρωση της καταχώρισης της «φέτας» ως ΠΟΠ υπέρ της Ελλάδας.

Θα έλεγε κάποιος ότι μετά από αυτή τη νίκη, η οποία σημειωτέον ήρθε έπειτα από μάχη 13 ετών στα όργανα της ΕΕ, η δικαστική «οδύσσεια» της φέτας θα έληγε. Κι όμως η περιπέτεια της φέτας στα εθνικά και ενωσιακά δικαστήρια, σε επιτροπές εμπειρογνωμόνων και τις αγορές του κόσμου συνεχίζεται.

Η δεύτερη νίκη κατά της φέτας… Χιλής

Πριν λίγες μέρες κερδήθηκε άλλη μια σημαντική μάχη έναντι απομίμησης φέτας στην αγορά της Χιλής. Όπως γνωστοποίησε ο Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανικών Γαλακτοκομικών Προϊόντων (ΣΕΒΓΑΠ) το Δευτεροβάθμιο Δικαστήριο Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας της Χιλής απέρριψε την έφεση που άσκησε η Αμερικανική Κοινοπραξία Κοινών Ονομασιών Τροφίμων (CCFN) κατά της απόφασης του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας της Χιλής (INAPI) να κατοχυρώσει τη φέτα.

Να θυμίσουμε εδώ ότι υπάρχει διμερής συμφωνία ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στη Χιλή, βάσει της οποίας προστατεύεται η φέτα ως γεωγραφική ένδειξη.

Η CCFN, που υποστηρίζει ότι δεν πρέπει να είναι μονοπώλιο ονομασίες ευρέως χρησιμοποιούμενων προϊόντων και εκπροσωπεί τα συμφέροντα όλων των επιχειρήσεων τροφίμων της Αμερικής, δεν ήταν η μόνη που είχε κάνει ένσταση κατά της κατοχύρωσης της φέτας στη Χιλή, είχε προηγηθεί -σύμφωνα με τον ΣΕΒΓΑΠ- και η πολυεθνική γαλακτοβιομηχανία Lactalis γιατί αυτό της δημιουργούσε μείζον πρόβλημα στο προϊόν της με το όνομα «Athenos Feta». Κι αυτή η υπόθεση κερδήθηκε από την ελληνική πλευρά.

Για την ιστορία να πούμε ότι η Lactalis διαθέτει από το 2018 παραγωγική μονάδα φέτας στην ελληνική αγορά – την SHM Hellas – Πήλιον ΑΒΕΕ στο Βελεστίνο της Μαγνησίας, η οποία είναι μέλος του ΣΕΒΓΑΠ. Τα προϊόντα της υπό το brand Greco εξάγονται κυρίως σε Γερμανία, Αυστρία και Γαλλία.

Ιδιαίτερη σημασία

Αν και η Χιλή δεν είναι κάποια μεγάλη αγορά για τη φέτα, «αυτές οι δικαστικές νίκες (σ.σ. είχε προηγηθεί η αίτηση ακύρωσης της γεωγραφικής ένδειξης ΦΕΤΑ στο μητρώο του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας της Σιγκαπούρης από τον Αμερικανικό Σύνδεσμο Εξαγωγέων Γαλακτοκομικών Προϊόντων) και κατοχυρώσεις του ονόματος της φέτας είναι πάρα πολύ σημαντικές στις διμερείς συμφωνίες που κάνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με διάφορες χώρες» αναφέρει στον ΟΤ ο κύριος Χρήστος Αποστολόπουλος, πρόεδρος του ΣΕΒΓΑΠ, επισημαίνοντας πως αποτελούν διαπραγματευτικά ατού.

Απ’ ότι φαίνεται πάντως η παράνομη χρήση της ονομασίας «φέτα», ή απόπειρα χρήσης αυτής, δεν έχει τέλος εξ ου και ο αγώνας για την κατοχύρωση του εθνικού μας τυριού σε παγκόσμιο επίπεδο είναι μεγάλος και δύσκολος σύμφωνα με τον ΣΕΒΓΑΠ.

Η φέτα, έχει μεν κατοχυρώσει την προστασία της στην Ιαπωνία και την Κίνα, αλλά έχει προβλήματα ακόμη στον Καναδά, στη Νότια Αφρική, στην Αυστραλία, στο Βιετνάμ, ενώ στις ΗΠΑ, που αποτελεί την 5η μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά για το εμβληματικό ελληνικό προϊόν, μετά από Γερμανία, Ιταλία, Αγγλία και Γαλλία, μπορεί να επιβαρυνθεί με δασμούς.

Την ίδια ώρα οι ελληνικές γαλακτοβιομηχανίες παρακολουθούν τις εξελίξεις και στη συμφωνία της ΕΕ με τις χώρες Mercosur, δηλαδή Αργεντινή, Βραζιλία, Παραγουάη και Ουρουγουάη. Με βάση την εν λόγω συμφωνία δίνεται η δυνατότητα στους παραγωγούς των προϊόντων «μαϊμού» φέτας να τα ονομάζουν «φέτα» για περίοδο 7 ετών.

Νέο ρεκόρ εξαγωγών

Τα απανωτά ρεκόρ εξαγωγών που καταγράφει η φέτα εξηγούν γιατί άλλες χώρες διεκδικούν την υπεραξία του «λευκού χρυσού», τόσο εντός ΕΕ, όπου δυστυχώς το ΠΟΠ καταπατάται από μεγάλες βιομηχανίες π.χ. στη Δανία, όσο και σε τρίτες χώρες όπως ΗΠΑ, Καναδάς, Αυστραλία.

Το 2024, σύμφωνα με τον κύριο Αποστολόπουλο, οι εξαγωγές της φέτας σημείωσαν νέα άνοδο 6,8% φθάνοντας σε αξία τα 785,08 εκατ. ευρώ από 736 εκατ. ευρώ το 2023 και 605 εκατ. ευρώ το 2022, εξέλιξη ιδιαίτερα σημαντική μέσα σε μια περίοδο που ο πληθωρισμός στη κατηγορία διατροφής παρέμεινε υψηλός διεθνώς.

Ανοδική ήταν η πορεία των εξαγωγών και σε όγκο πωλήσεων, καθώς, από τους 87.000 τόνους που διατέθηκαν το 2023, οι ποσότητες το 2024 αυξήθηκαν κατά 11,5%, φτάνοντας τους 97.000 τόνους.

Ας σημειωθεί ότι πριν την κατοχύρωση του ΠΟΠ φέτας η δυναμική των εξαγωγών κυμαινόταν κάτω του 10% της εγχώριας παραγωγής.

Ποιοι κρατούν τα σκήπτρα των εξαγωγών

Από τις κυριότερες εξαγωγικές επιχειρήσεις στη φέτα είναι ο όμιλος Ελληνικά Γαλακτοκομεία (Όλυμπος, Τυράς, Ροδόπη) της οικογένειας Σαρλαντη, καθώς και η βιομηχανία γάλακτος Ηπείρου Δωδώνη που ανήκει στον όμιλο Vivartia συμφερόντων του αμερικανικού fund CVC.

Αυτή την περίοδο μεταξύ του αμερικανικού fund και της οικογένειας Σαράντη βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις που αφορούν την εξαγορά της Δωδώνη από τον όμιλο Ελληνικά Γαλακτοκομεία.

Επίσης, αμιγώς εξαγωγικές είναι οι εταιρείες La Farm, με έδρα τα Τρίκαλα, καθώς και η Όμηρος, η οποία εξάγει το 100% των προϊόντων που παράγει.

Στις εξαγωγικές επιχειρήσεις συγκαταλέγονται επιπλέον η SHM Hellas – Πήλιον ΑΒΕΕ, συμφερόντων της γαλλικής Lactalis, η Ρούσσας, με έδρα τον Αλμυρό, η Greek Family Farm, η Έξαρχος, η Μπίζιος, η Κολιός, η Καράλης, η Χώτος, η ΜΕΒΓΑΛ, η οποία επένδυσε και αναπτύσσει την παραγωγή της στη φέτα, καθώς και η Optima της οικογένειας Παντελιάδη.

Η εκατόχρονη περιπέτεια της φέτας

Ενδιαφέρον έχει η καταγραφή των ενεργειών που έχουν γίνει για την κατοχύρωση της φέτας.

Το 1926, ο όρος «φέτα» συμπεριλαμβάνεται για πρώτη φορά στην ελληνική νομοθεσία, ενώ το 1935 δημιουργούνται για πρώτη φορά κανονισμοί ποιότητας για την παραγωγή της.

Στη δεκαετία του ’70 υπογράφεται διμερής σύμβαση ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αυστρία στην οποία αναγνωρίζεται ότι η «φέτα» αποτελεί ελληνική παραδοσιακή ονομασία.

Το 1984, η Δανία ζητά από τη Διεθνή Ομοσπονδία Γάλακτος τη δημοσίευση ενός σταθερότυπου «ομπρέλα» που θα καλύπτει μια ομάδα τυριών άλμης που παράγονται ανά τον κόσμο και που θα φέρουν το όνομα «φέτα». Η χώρα μας αντέδρασε και μετά από μια σειρά ενεργειών προς τη Διεθνή Επιτροπή Γάλακτος και τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας πετυχαίνει να μπλοκάρει την προσπάθεια δημοσίευσης ενός διεθνούς «standard» για τη φέτα.

Το 1996, με τη δημοσίευση του Ευρωπαϊκού κανονισμού 1107/96 σχετικά με την καταχώριση των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης, η «φέτα» καταχωρήθηκε ως προστατευόμενη ονομασία προέλευσης.

Το 1999, το Δικαστήριο ακυρώνει τον κανονισμό (ΕΚ) 1107/96 στο μέτρο που περιέλαβε την καταχώριση της ονομασίας «φέτα» ως προστατευόμενης ονομασίας προελεύσεως, με το επιχείρημα ότι η ονομασία αυτή χρησιμοποιείτο από μακρού χρόνου και σε άλλα κράτη πλην της Ελλάδας.

Τον ίδιο χρόνο, η Επιτροπή τροποποιεί το παράρτημα του παραπάνω Κανονισμού και διαγράφει την ονομασία «φέτα » από τον κανονισμό και το μητρώο των προστατευόμενων ονομασιών προέλευσης και προστατευομένων γεωγραφικών ενδείξεων. Ταυτόχρονα στέλνει ερωτηματολόγιο στα κράτη μέλη σχετικά με την παρασκευή, κατανάλωση των τυριών που φέρουν την ονομασία «φέτα» καθώς και σχετικά με το πόσον η ονομασία αυτή ήταν γνωστή στους καταναλωτές των κρατών αυτών. Από τις απαντήσεις του ερωτηματολογίου προέκυψε ομόφωνα ότι η ονομασία «φέτα» δεν αποτελεί κοινή ονομασία.

Το 2002 η ονομασία «φέτα» καταχωρείται εκ νέου ως προϊόν προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης.

Το 2005, με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου η Ελλάδα κατοχυρώνει το δικαίωμα αποκλειστικής χρήσης της ονομασίας «φέτα», προστατευόμενης ονομασίας προελεύσεως (ΠΟΠ).

Το 2022 δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισε ότι η Δανία παραβιάζει τον νόμο, επιτρέποντας σε τυροκόμους της να πωλούν τυρί με την ένδειξη «φέτα» σε τρίτες χώρες.

Τα τελευταία χρόνια ο Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός (ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ) έχει υποστηρίξει δικαστικά μέσω του ΣΕΒΓΑΠ τρεις ακόμη υποθέσεις που αφορούσαν την παράνομη χρήση της ονομασίας «φέτα».