Ηλεκτροκίνηση: Τα οφέλη και τα εμπόδια για τη μαζική στροφή

Τον διπλό ρόλο της ηλεκτροκίνησης στο ενεργειακό σύστημα αναδεικνύει πρόσφατη μελέτη της Eurelectric, η οποία εκπροσωπεί τα κοινά συμφέροντα της βιομηχανίας ηλεκτρικής ενέργειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Κατ’ αρχάς, αποτελεί το «εργαλείο» ευελιξίας που χρειάζεται για τη μετάβαση σε ένα ενεργειακό σύστημα μηδενικών εκπομπών αλλά και ένα μέσο για να αποκτήσουν οι ιδιοκτήτες ηλεκτροκίνητων οχημάτων (Electric Vehicles – EV) ένα έξτρα έσοδο προσαρμόζοντας τις συνήθειες φόρτισής τους ανάλογα με το πότε η ηλεκτρική ενέργεια είναι φθηνότερη και το δίκτυο έχει μικρότερη «συμφόρηση». Και τα δύο «ατού» της ηλεκτροκίνησης όμως παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αναξιοποίητα έως σήμερα.Ο ιδιοκτήτης ενός EV θα μπορούσε να εξοικονομήσει έως και 2.900 ευρώ/έτος με έξυπνη ή με αμφίδρομη φόρτιση. Μέσω της έξυπνης φόρτισης, οι μπαταρίες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων αποθηκεύουν ενέργεια τις ώρες που είναι φθηνή ώστε να την πωλήσουν πίσω στο δίκτυο ακριβότερα σε ώρες αιχμής ζήτησης. Παράλληλα, μέσω της αμφίδρομης ροής ενέργειας μετατρέπονται σε αποκεντρωμένα στοιχεία αποθήκευσης, τα οποία συμβάλλουν στην εξισορρόπηση του ηλεκτρικού συστήματος όταν υπάρχει υπερπροσφορά πράσινης ενέργειας (από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) και χαμηλή ζήτηση, ένας συνδυασμός που απειλεί με διακοπές ρεύματος ή ακόμη και με blackout.

Από 450 ευρώ έως 2.900 ευρώ ετησίως θα μπορούσε να εξοικονομήσει ένας ιδιοκτήτης ηλεκτρικού οχήματος στην Ευρώπη, αξιοποιώντας τόσο την έξυπνη όσο και την αμφίδρομη φόρτιση, σύμφωνα με μια νέα μελέτη της Eurelectric-EY

Στην Ολλανδία

Στην Ουτρέχτη της Ολλανδίας, ένα έργο που «έτρεξε» προσφάτως, κατέδειξε ότι 500 ηλεκτρικά οχήματα αμφίδρομης φόρτισης στήριξαν κατά 10% την ευελιξία του δικτύου της πόλης. Επιπλέον, κάθε χρόνο, ο οδηγός ενός μικρομεσαίου (compact) EV στην Ολλανδία εξοικονομεί κατά μέσο όρο 9% (περίπου 515 ευρώ) στο συνολικό κόστος ιδιοκτησίας του οχήματος, ενώ ο ιδιοκτήτης ενός μεγάλου αυτοκινήτου ή SUV 26% (2.700 ευρώ). Στη Γαλλία, η μέση ετήσια εξοικονόμηση στην κατηγορία των compact θα μπορούσε να κυμαίνεται μεταξύ 7% (450 ευρώ) και 19% (1.850 ευρώ), ανάλογα με την κατηγορία του οχήματος, ενώ στην Ισπανία από 13% (780 ευρώ) έως 25% (2.500 ευρώ). Τα ποσοστά είναι υψηλότερα σε Σουηδία και Γερμανία όπου οι ιδιοκτήτες ηλεκτρικών οχημάτων θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν από 14% (800 ευρώ) έως 29% (2.900 ευρώ) τον χρόνο.

Οι ανάγκες ευελιξίας του συστήματος αναμένεται ότι θα πολλαπλασιαστούν τα επόμενα πέντε χρόνια όσο περισσότερες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) εισέρχονται στο ενεργειακό σύστημα. Σύμφωνα με τη μελέτη της Eurelectric, οι μπαταρίες EV θα έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν περίπου 114 TWh (τεραβατώρες) χωρητικότητας μπαταρίας έως το 2030 – αρκετή για την τροφοδότηση 30 εκατομμυρίων σπιτιών κάθε χρόνο –, ίση με περίπου το 4% της προβλεπόμενης ετήσιας ζήτησης ενέργειας της Ευρώπης. Προϋπόθεση ωστόσο αποτελεί η επίτευξη του στόχου της Κομισιόν για 15% ηλεκτρικά οχήματα στους ευρωπαϊκούς δρόμους έως το 2050, φτάνοντας τα περίπου 250 εκατομμύρια, δηλαδή περίπου 20 φορές περισσότερα από όσα κυκλοφορούν σήμερα. Η μεγαλύτερη ευελιξία θα μείωνε, εν μέρει, και την ανάγκη επέκτασης των υποδομών μεταφοράς και διανομής ρεύματος από τους Διαχειριστές τους, οι οποίοι θα μπορούσαν να επωφεληθούν από μια εξοικονόμηση 4 δισ. ευρώ ετησίως.

Η εικόνα στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα η ηλεκτροκίνηση έχει ανεβάσει ταχύτητες, κυρίως λόγω των ειδικών προγραμμάτων επιδότησης. Από 500 οχήματα το 2019 σήμερα κυκλοφορούν στους ελληνικούς δρόμους περισσότερα από 50.000. Οσο για τα δημόσια σημεία φόρτισης, από 58 προ εξαετίας, ξεπερνούν πλέον τα 6.800. Από τον Αύγουστο του 2020 και έπειτα έχουν ενεργοποιηθεί τρεις κύκλοι του προγράμματος «Κινούμαι Ηλεκτρικά», το «Φορτίζω παντού», όπως και η δράση «Πράσινα Ταξί». Ωστόσο αν και στα πρώτα υπάρχει ανταπόκριση, το τελευταίο έχει αποτύχει (έχουν επιδοτηθεί μόλις 57 ηλεκτρικά ταξί).

Σήμερα οι πωλήσεις ηλεκτρικών αυτοκινήτων στην Ελλάδα κυμαίνονται περίπου στο 10% του συνόλου των ταξινομήσεων ενώ έχουν τεθεί υψηλοί ετήσιοι στόχοι έως το 2030, με το μερίδιο των ηλεκτρικών επιβατικών αυτοκινήτων και ελαφρών φορτηγών να προβλέπεται ότι θα φτάσει το 50% και το 40% αντίστοιχα των νέων ταξινομήσεων, σύμφωνα με το αισιόδοξο σενάριο του νέου Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα.

Η υποδομή φόρτισης για ηλεκτρικά οχήματα στην Ελλάδα βρίσκεται ακόμα σε πρώιμο στάδιο

Το κλειδί

Το κλειδί της επιτυχίας πάντως, βρίσκεται στην ανάπτυξη επαρκούς ταχείας και υπερταχείας φόρτισης. Σήμερα, παρότι έχουν ήδη συνδεθεί χιλιάδες ταχυφορτιστές, υπάρχει προβληματισμός για την ανταπόκριση του ΔΕΔΔΗΕ στον αυξανόμενο ρυθμό νέων αιτημάτων σύνδεσής τους. Μόνο το 2024 στη χαμηλή τάση είχε αιτήματα για νέες παροχές τροφοδότησης 1.400 φορτιστών και άλλα 250 στη μέση τάση.

Οσο για την ανάγκη ευελιξίας, οι ώρες φόρτισης πρέπει να προσαρμοστούν στις ώρες που υπάρχει υπερπροσφορά πράσινης φθηνής ενέργειας, δηλαδή τις ώρες που «δουλεύουν» οι ΑΠΕ, κάτι που μπορεί να επιτευχθεί με την ενεργοποίηση των νέων «πορτοκαλί» δυναμικών τιμολογίων που θα κυκλοφορήσουν για όσους καταναλωτές διαθέτουν έξυπνο μετρητή. Σήμερα όμως είναι εγκατεστημένοι μόνο 600.000 έξυπνοι μετρητές ενώ έως τα τέλη του 2025 εκτιμάται ότι μπορεί να εγκατασταθούν άλλοι 300.000, δηλαδή πολύ μικρό ποσοστό συγκριτικά με τα περίπου επτά εκατ. «ρολόγια» της χώρας. Στον σχεδιασμό του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) είναι το σύνολο των παροχών ηλεκτροκίνησης να ενταχθεί στη δυναμική τιμολόγηση κατά προτεραιότητα για την κινητροδότηση των τελικών χρηστών.

Σε κάθε περίπτωση, τα παράπλευρα οφέλη της ηλεκτροκίνησης παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αναξιοποίητα καθώς το υψηλό αρχικό κόστος παραμένει βασικό εμπόδιο για την αγορά ενός EV από τον μέσο ευρωπαίο καταναλωτή. Παράλληλα, υφίστανται και άλλα εμπόδια, πανευρωπαϊκά, στην κλιμάκωση τέτοιων λύσεων. Για παράδειγμα, τα περισσότερα ηλεκτρικά οχήματα δεν διαθέτουν αμφίδρομες δυνατότητες φόρτισης, η πρόσβαση των καταναλωτών σε ειδικά τιμολόγια είναι χαμηλή (10% πανευρωπαϊκά), υπάρχουν ανησυχίες ως προς τις αντοχές των δικτύων και τις τεράστιες επενδύσεις για την επέκταση και αναβάθμισή τους, ενώ η διαθεσιμότητα φόρτισης αποτελεί μια ακόμη πηγή ανησυχίας.

Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (ΟΤ) – ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ