Μπακαλιάρος: Ένα έδεσμα δημοφιλές αλλά ακριβό

Η κατανάλωσή του μπακαλιάρου είναι ιδιαίτερα δημοφιλής και ιδιαίτερα σήμερα, στον εορτασμό της 25ης Μαρτίου, που το παραδοσιακό πιάτο «μπακαλιάρος σκορδαλιά» είχε την τιμητική του.

Ωστόσο, πίσω από την παράδοση και τα έθιμα, βρίσκεται μια περίπλοκη αλυσίδα εφοδιασμού και εμπορικοί και γεωπολιτικοί περιορισμοί, που καθορίζουν τη διαθεσιμότητα και την τιμή του μπακαλιάρου στη χώρα μας – και όχι μόνο.

«Αλμυρός» ο μπακαλιάρος – Ακριβότερος από πέρσι

Οι μεταλύτεροι έχουν στο μυαλό τους τον μπακαλιάρο ως το φθηνό και σε αφθονία ψάρι, το λεγόμενο «το κρέας του φτωχού».

Σήμερα, τα πράγματα έχουν αλλάξει. Οι πληθυσμοί του μπακαλιάρου κινδυνεύουν με κατάρρευση λόγω της υπεραλίευσης αλλά και των γεωπολιτικών εξελίξεων (πόλεμος στην Ουκρανία, κυρώσεις στη Ρωσία κ.τ.λ.)  με αποτέλεσμα η τιμή του νόστιμου ψαριού να έχει εκτοξευτεί στα ύψη.

Η υπεραλίευση και οι γεωπολιτικές εξελίξεις έχουν εκτοξεύσει την τιμή στα ύψη

Στις αγορές και στα ιχθυοπωλεία οι αυξήσεις κυμάνθηκαν φέτος μεταξύ 8% και 10% .

Στη Βαρβάκειο αγορά, ο παστός μπακαλιάρος κυμάνθηκε μεταξύ 15 και 22 ευρώ το κιλό, ο ξαλμυρισμένος 6 με 10 ευρώ το κιλό ενώ ο φρέσκος 15 με 22 ευρώ το κιλό.

Στα ιχθυοπωλεία, ο ξαλμυρισμένος μπακαλιάρος ήταν μεταξύ 10 και 13 ευρώ το κιλό, ενώ ο παναρισμένος 15 με 17 ευρώ το κιλό.

Ο φρέσκος μπακαλιάρος μπορεί να φθάσει μέχρι και 25 ευρώ το κιλό, με αποτέλεσμα οι καταναλωτές να πρέπει να βάλουν πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη.

Πολλοί θεωρούν ότι με αυτές τις τιμές, ο μπακαλιάρος δεν μπορεί πια να χαρακτηρίζεται ως «το κρέας του φτωχού».

Όπως εξηγεί ανώτερο στέλεχος από το λιανεμπόριο, οι αυξήσεις των τιμών οφείλονται στο γεγονός ότι δεν υπάρχει επάρκεια. «Επομένως, είναι αναμενόμενο να αυξάνονται οι τιμές», σημείωσε, προσθέτοντας πως οι καταναλωτές στρέφονται ολοένα και περισσότερο σε πιο φθηνές επιλογές, όπως είναι το λινγκ και το μπρόσθιο, «που και πάλι όμως, είναι πιο ακριβά από πέρυσι».

Η υπεραλίευση

Ο μπακαλιάρος ανήκει στα ελεγχόμενα αλιεύματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.), καθώς τα αποθέματά του έχουν μειωθεί σημαντικά λόγω υπεραλίευσης.

Για τον λόγο αυτό, η ΕΕ έχει επιβάλει αυστηρές ποσοστώσεις που καθορίζονται ετησίως από το Συμβούλιο Υπουργών Αλιείας και βασίζονται στις επιστημονικές εκτιμήσεις του Διεθνούς Συμβουλίου για την Εξερεύνηση των Θαλασσών (ICES).

Η Ρωσία

Το ουκρανικό και οι κυρώσεις στη Ρωσία αυξάνουν περαιτέρω τις τιμές.

Οι αυθεντικοί υγράλατοι ή αλίπαστοι (παστοί) μπακαλιάροι προέρχονται από περιοχές του Ατλαντικού, του Ειρηνικού και της Γροιλανδίας.

Η ελληνική αγορά προμηθεύεται τον μπακαλιάρο κυρίως από τον Ατλαντικό και την Ισλανδία, τη Φινλανδία και τη Νορβηγία, σύμφωνα με την Ένωση Εργαζομένων Καταναλωτών (ΕΕΚΕ).

Τους τελευταίους μήνες, οι τιμές των ψαριών και των θαλασσινών στις χώρες της Δύσης έχουν αυξηθεί κατακόρυφα, λόγω της διακοπής του εφοδιασμού από τη Ρωσία, στο πλαίσιο της πολιτικής κυρώσεων που έχουν επιβληθεί από τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).

Η Ρωσία είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς μπακαλιάρου στον κόσμο και ο βασικός προμηθευτής της ΕΕ, σύμφωνα με το Bloomberg.

Η ΕΕ εισήγαγε το 2023 μπακαλιάρους αξίας άνω του 1 δισεκατομμυρίου ευρώ.  Από αυτό το νούμερο, το 26,3% –  ή 266 εκατ. ευρώ – εισήχθη από τη Ρωσία.

Στα τέλη του 2023, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξαίρεσε τα ρωσικά ψάρια από το σύστημα δασμολογικών ποσοστώσεων για την περίοδο 2024-2026.

Τότε δεν υπήρχαν δασμοί. Τώρα όμως υπάρχουν και ανέρχονται στο 13,7%.

Εν τω μεταξύ, σε άλλες χώρες όπως στις χώρες της Βαλτικής και τη Σουηδία, η αλίευση του μπακαλιάρου έχει απαγορευθεί – με απαγορεύσεις αλιείας κι άλλων ειδών – προκειμένου να τον προστατέψουν.

Τα μειωμένα αλιεύματα και οι εμπορικοί περιορισμοί οδήγησαν σε έλλειψη αλιευμάτων, γεγονός που  έχει ανησυχήσει παράγοντες του κλάδου.

Οι μεγάλοι μεγαλώνουν και οι μικροί στριμώχνονται

Οπως είπε, μιλώντας στον ΟΤ ο κ. Λυμπερόπουλος, CEO της εταιρείας Πυθέας Αλιεύματα, που δραστηριοποιείται στο χώρο της παρασκευής, επεξεργασίας και εμπορίας αλιπάστων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, αναφέρει ότι ο ανταγωνισμός φέτος είναι μεγαλύτερος, με αποτέλεσμα «οι μεγάλοι να μεγαλώνουν και οι μικροί να στριμώχνονται».

O ίδιος, εξηγεί ότι με τις τελευταίες ανατιμήσεις ο μπακαλιάρος έχει ακριβύνει και έχει συμπαρασύρει και τις τιμές των υπολοίπων ψαρικών της περιοχής του Βόρειου Ατλαντικού, κάτι που με τη σειρά του έχει επηρεάσει τις τιμές των ψαριών βυθού του Βόρειου Ειρηνικού.

Συγκεκριμένα, οι ανατιμήσεις είναι της τάξης του 10% -15% ενώ για τα υπόλοιπα είδη ψαριών 10%.

Και δεν διαφαίνεται μείωση τιμών στον ορίζοντα, σύμφωνα με τον κ Λυμπερόπουλο. «Οι τιμές δεν μειώνονται γιατί και οι ψαράδες έχουν μειώσει τις ποσοστώσεις», διευκρινίζει.

«Επιπλέον, η Αμερική έκλεισε πέρυσι την πόρτα της ΕΕ για την Ρωσία και αυτό έχει οφελείσει την Ρωσία, όχι την ΕΕ. Η Ρωσία έχει γύρω στο 20-25% % στις ποσοστώσεις και ανεβάζουν τις τιμές», πρόσθεσε.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως αναφέρει με έμφαση ο κ. Λυμπερόπουλος , ο μπακαλιάρος είναι μια τροφή που περιέχει καλής ποιότητας πρωτεΐνη, «πρωτεΐνη από άγριο κρέας», που είναι κατάλληλη για τους vegan, αλλά και για τα παιδιά.

«Πρόκειται για μια πρωτεΐνη που είναι πια δυσεύρετη».