Γροιλανδία: Γιατί ο Τραμπ έχει βαλθεί να την προσαρτίσει – Ο ορυκτός πλούτος και η στρατηγική θέση

Από την πρώτη στιγμή της επιστροφής του στον Λευκό Οίκο ο Ντόναλντ Τραμπ διακήρυξε την επιδίωξή του να εντάξει τη Γροιλανδία στα αμερικανικά εδάφη.

Η στρατηγική θέση και οι πόροι της Γροιλανδίας θα μπορούσαν να είναι ιδιαιτέρως χρήσιμα στις ΗΠΑ. Βρίσκεται κατά μήκος της συντομότερης διαδρομής από την Ευρώπη στη Βόρεια Αμερική, ζωτικής σημασίας για το σύστημα προειδοποίησης βαλλιστικών πυραύλων των ΗΠΑ.

Οι ΗΠΑ έχουν εκφράσει ενδιαφέρον να επεκτείνουν την υπάρχουσα στρατιωτική τους παρουσία στο νησί, συμπεριλαμβανομένης της τοποθέτησης ραντάρ εκεί για την παρακολούθηση των υδάτων μεταξύ του νησιού, της Ισλανδίας και της Βρετανίας, τα οποία αποτελούν πύλη για σκάφη του ρωσικού ναυτικού και πυρηνικά υποβρύχια.

Την Τετάρτη, ο Τραμπ επανέλαβε την επιθυμία του να καταλάβει το νησί, λέγοντας ότι θα το τραβήξει όσο χρειάζεται μέχρι να το πετύχει.

Το νησί, του οποίου η πρωτεύουσα Νουούκ είναι πιο κοντά στη Νέα Υόρκη από ό, τι στην Κοπεγχάγη, διαθέτει πλούτο ορυκτών, πετρελαίου και φυσικού αερίου, αλλά η ανάπτυξη είναι αργή και ο τομέας εξόρυξης έχει πολύ περιορισμένες αμερικανικές επενδύσεις. Οι εταιρείες εξόρυξης που δραστηριοποιούνται στη Γροιλανδία είναι κυρίως αυστραλιανές, καναδικές ή βρετανικές.

Αξιωματούχος του Λευκού Οίκου είπε ότι η Γροιλανδία διαθέτει άφθονη προμήθεια ορυκτών σπάνιων γαιών που θα τροφοδοτήσουν την επόμενη γενιά της οικονομίας των ΗΠΑ, σύμφωνα με το Reuters.

Η παρουσία των ΗΠΑ σήμερα

Ο στρατός των ΗΠΑ διατηρεί μόνιμη παρουσία στην αεροπορική βάση Pituffik στα βορειοδυτικά της Γροιλανδίας.

Μια συμφωνία του 1951 μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Δανίας έδωσε στις ΗΠΑ το δικαίωμα να κυκλοφορούν ελεύθερα και να κατασκευάζουν στρατιωτικές βάσεις στη Γροιλανδία, εφόσον ειδοποιηθούν η Δανία και η Γροιλανδία.

Ιστορικά, η Δανία έχει φιλοξενήσει τις ΗΠΑ επειδή η Κοπεγχάγη δεν έχει την ικανότητα να υπερασπιστεί τη Γροιλανδία και λόγω των εγγυήσεων ασφαλείας των ΗΠΑ στη Δανία μέσω του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με τον Kristian Soeby Kristensen, ανώτερο ερευνητή στο Κέντρο Στρατιωτικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης.

Το καθεστώς στη Γροιλανδία

Το νησί, πρώην αποικία της Δανίας, έγινε επίσημη επικράτεια του Σκανδιναβικού Βασιλείου το 1953 και υπόκειται στο σύνταγμα της Δανίας.

Το 2009, παραχωρήθηκε στο νησί ευρεία αυτοδιοικητική αυτονομία, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος να κηρύξει την ανεξαρτησία από τη Δανία μέσω δημοψηφίσματος.

Σύμφωνα με τον νόμο του 2009, το κοινοβούλιο της Γροιλανδίας, Inatsisartut, μπορεί να επικαλεστεί μια διάταξη που θα ωθούσε τη Δανία και τη Γροιλανδία να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για την επίτευξη πλήρους ανεξαρτησίας.

Ο λαός της Γροιλανδίας θα πρέπει να εγκρίνει την ανεξαρτησία μέσω δημοψηφίσματος, και μια συμφωνία ανεξαρτησίας μεταξύ της Δανίας και της Γροιλανδίας θα απαιτούσε επίσης τη συγκατάθεση του κοινοβουλίου της Δανίας.

Ο Jens-Frederik Nielsen, ηγέτης των Δημοκρατικών που τάσσονται υπέρ της σταδιακής ανεξαρτησίας από τη Δανία και υποστηρίζει τις επιχειρήσεις, ήρθε πρώτος στις εκλογές της 11ης Μαρτίου. Δήλωσε ότι επιδιώκει μια κυβέρνηση ευρείας συμμαχίας για να δείξει ενότητα απέναντι στην προσπάθεια των ΗΠΑ να ελέγξουν το νησί.

Τι θέλει η Γροιλανδία

Οι σχέσεις μεταξύ της Γροιλανδίας και της Δανίας είναι τεταμένες μετά τις αποκαλύψεις ιστορικής κακομεταχείρισης των Γροιλανδών υπό αποικιακή κυριαρχία. Ωστόσο, το ενδιαφέρον του Τραμπ να υκάνει το νησί μέρος των ΗΠΑ ώθησε τη Δανία να επιταχύνει τις διαδικασίες για τη βελτίωση των δεσμών με τη Γροιλανδία.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πλειοψηφία των 57.000 κατοίκων της Γροιλανδίας υποστηρίζει την ανεξαρτησία, αλλά είναι διχασμένοι ως προς το χρονοδιάγραμμα και τον πιθανό αντίκτυπο στο βιοτικό επίπεδο.

Πολλοί Γροιλανδοί προειδοποιούν να μην ενεργήσουν βιαστικά – φοβούμενοι ότι η Γροιλανδία θα μπορούσε να χειροτερέψει και να βρεθεί εκτεθειμένη στις ορέξεις των ΗΠΑ εάν επιδιώξει πολύ γρήγορα την ανεξαρτησία της από τη Δανία. Οι περισσότεροι Γροιλανδοί δεν θέλουν ένα νέο αποικιακό καθεστώς.

Η οικονομία της Γροιλανδίας στηρίζεται στην αλιεία, η οποία αποτελεί πάνω από το 95% των εξαγωγών, και τις ετήσιες επιδοτήσεις από τη Δανία, που καλύπτουν περίπου το ήμισυ του δημόσιου προϋπολογισμού.

Συνολικά, η Δανία διαθέτει κάτι λιγότερο από 1 δισ. δολ. κάθε χρόνο στη Γροιλανδία, ή 17.500 δολάρια για κάθε κάτοικο.

Από το 2019, γροιλανδοί πολιτικοί έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι ενδιαφέρονται για την ενίσχυση της συνεργασίας και του εμπορίου με τις ΗΠΑ. Ωστόσο, ο απερχόμενος πρωθυπουργός Mute Egede τόνισε ότι το νησί δεν είναι προς πώληση και ότι μόνο ο λαός του πρέπει να αποφασίσει για το μέλλον του.

Τι θα σήμαινε η ανεξαρτησία της Γροιλανδίας;

Εάν η Γροιλανδία γινόταν ανεξάρτητη, θα μπορούσε να επιλέξει να συνδεθεί με τις ΗΠΑ χωρίς να γίνει έδαφός τους, γράφει στην ανάλυσή του το Reuters.

Το νησί θα μπορούσε να σχηματίσει μια λεγόμενη «ελεύθερη σύνδεση» με τις ΗΠΑ που θα αντικαταστούσε τις δανικές επιδοτήσεις με την υποστήριξη και την προστασία των ΗΠΑ σε αντάλλαγμα για στρατιωτικά δικαιώματα, μια οργάνωση παρόμοια με τις Νήσους Μάρσαλ, τη Μικρονησία και το Παλάου.

Σύμφωνα με τον Ulrik Pram Gad, ανώτερο ερευνητή και ειδικό στη Γροιλανδία, η ιδέα του Τραμπ να αγοράσει τη Γροιλανδία αποτελεί στρέβλωση του διεθνούς δικαίου και της αρχής της αυτοδιάθεσης, η οποία δίνει στους ανθρώπους το δικαίωμα να επιλέξουν το δικό τους πολιτικό καθεστώς.

Τι λέει η Δανία;

Όταν ο Τραμπ προσφέρθηκε να αγοράσει το νησί κατά την πρώτη του προεδρική θητεία, η πρωθυπουργός της Δανίας Mette Frederiksen το χαρακτήρισε «παράλογο».

Από τότε που ο Τραμπ εξέφρασε νέο ενδιαφέρον, η Frederiksen είπε ότι η Δανία επιθυμεί να συνεργαστεί στενά με τις ΗΠΑ, ενώ τόνισε ότι η Γροιλανδία πρέπει να καθορίσει το μέλλον της.

Η δανή πρωθυπουργός είπε την Τρίτη ότι οι ΗΠΑ ασκούν «απαράδεκτη πίεση» στη Γροιλανδία με την επίσκεψη του αμερικανού αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς την παρασκευή και ότι η Δανία δεν θα ενδώσει σε τέτοιες πιέσεις.