Δημοπρασία: Μυστηριώδης αμύθητος θησαυρός σπάνιων νομισμάτων βγαίνει στο σφυρί

Ονειρο που έγινε πραγματικότητα είναι για τους ειδικούς δημοπράτες νομισμάτων Numismatica Ars Classica (NAC) η εύρεση θαμμένου θησαυρού. Στους ειδικούς ανατέθηκε να πουλήσουν μια ενιαία συλλογή από περίπου 15.000 κυρίως χρυσά και ασημένια νομίσματα που εκτείνονται από την αρχαία Ελλάδα μέχρι τη Βρετανία του 20ου αιώνα των οποίων το ασφαλιστήριο συμβόλαιο ξεπερνά τα 100 εκατομμύρια δολάρια.

Το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής παρέμεινε θαμμένο για πάνω από 50 χρόνια. Φοβούμενος την ναζιστική εισβολή, ο συλλέκτης – ένας κληρονόμος οικογενειακής επιχείρησης με έδρα την Ευρώπη του οποίου η ταυτότητα δεν αποκαλύπτεται – έθαψε περισσότερα από 10.000 νομίσματα στον κήπο του, εξήγησε στους Financial Times ο Αρτούρο Ρόσο, διευθυντής και συνιδιοκτήτης της NAC. Τα περισσότερα τοποθετήθηκαν σε φακέλους και τοποθετήθηκαν σε κουτιά πούρων και στη συνέχεια σφραγίστηκαν σε περίπου δώδεκα θήκες αλουμινίου. Ο ιδιοκτήτης αποκάλυψε την τοποθεσία τους μόνο στη γυναίκα του και στη συνέχεια, αμέσως μετά την εισβολή των Ναζί, πέθανε από εγκεφαλικό.

Ξεκίνησε κάτι που έγινε «συλλεκτική εμμονή» αγοράζοντας χρυσές μπάρες τη δεκαετία του 1930, όταν η Μεγάλη Ύφεση στις ΗΠΑ σήμαινε ότι «υπήρχε απώλεια πίστης στα παραδοσιακά τραπεζικά συστήματα και γι’ αυτό έψαχνε για εναλλακτικούς τρόπους διατήρησης αξίας», λέει ο Ρούσο με έδρα το Λονδίνο. «Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1930, πήγαινε σε μεγάλες δημοπρασίες και έψαχνε σπάνια αντικείμενα του είδους σε όλο τον κόσμο», λέει, συνεχίζοντας να δημιουργεί αυτό που τώρα ονομάζεται «Συλλογή του Ταξιδιώτη».

Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, η χήρα του «ταξιδιώτη» συνειδητοποίησε ότι, δεδομένης της ηλικίας της, ήταν καιρός να ξεθάψει τον θησαυρό και στη συνέχεια κάλεσε το NAC για να συντάξει μια απογραφή και μια αποτίμηση. Τα θαμμένα νομίσματα αποκαλύφθηκαν στους δημοπράτες το 2022 και χρειάστηκε περισσότερο από έναν χρόνο για να καταγραφούν, λέει ο Ρούσο.

Τα ευρήματά τους κυμαίνονται από βρετανικές λίρες – που μπορούν να πουληθούν κάτω από 1.000 λίρες η καθεμία – έως ένα κομμάτι χρυσού 100 δουκάτων από τον Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκράτορα επί Φερδινάνδου Γ’ των Αψβούργων που ζυγίζει 350 γραμμάρια και το οποίο ο Ρούσο περιγράφει ως «μυθικό νόμισμα». Αυτό χρονολογείται στο 1629 και τώρα αποτιμάται στο ισοδύναμο των 1,4 εκατομμυρίων δολαρίων, «αν και περιμένουμε πολύ περισσότερα», λέει. Το 2018, ένα σπάνιο πολωνικό χρυσό νόμισμα 100 δουκάτων, που κόπηκε το 1621 για τον βασιλιά Σιγισμούνδο III Βάσα, πουλήθηκε για 2,2 εκατομμύρια δολάρια στη Νέα Υόρκη.

Ένα χρυσό νόμισμα 100 δουκάτων (άνω ) κόπηκε για τον Φερδινάνδο Γ’ των Αψβούργων. και ένα χρυσό νόμισμα (κάτω) κόπηκε για τον βασιλιά Σιγισμούνδο Γ’ Βάσα

Το σχολαστικό ημερολόγιο του ταξιδιώτη δείχνει ότι τα περισσότερα κομμάτια χρονολογούνται από τον 19ο αιώνα

Τα νομίσματα της συλλογής είναι τόσο πολλά – και η συνδυασμένη τους αξία είναι η υψηλότερη ποτέ για τη δημόσια πώληση μιας τέτοιας συλλογής – που η NAC σχεδιάζει να τα προσφέρει σε περίπου 15 δημοπρασίες, σταδιακά επί τέσσερα χρόνια. Η πρώτη πώληση, στις 20 Μαΐου, θα είναι από τα κορυφαία βρετανικά νομίσματα της συλλογής, τα οποία αριθμούν περίπου 200 και χρονολογούνται από τα πρώτα νομίσματα που κόπηκαν μηχανικά επί της αποκατάστασης της μοναρχίας του Καρόλου Β’ στα τέλη του 17ου αιώνα μέχρι εκείνα που σημάδεψαν τη στέψη του Γεωργίου VI το 1937, όταν ο συλλέκτης άρχισε να αγοράζει σοβαρά.

Το μυστήριο που περιβάλλει τον ταξιδιώτη δείχνει ένα χαρακτηριστικό των συλλεκτών νομισμάτων, λέει ο Ρούσο. «Συχνά είναι μυστικοπαθείς και συγκρατημένοι, καθώς και στοχαστικοί, γνώστες και πολύ ικανοί. Δεν υπάρχουν περιστασιακοί αγοραστές», προσθέτει, αποτελώντας μια ξεχωριστή φυλή από τους αγοραστές των καλών τεχνών.

Ορισμένοι χαράκτες έχουν υψηλότερη αξία, όπως ο εμπειρογνώμονας του βρετανικού βασιλικού νομισματοκοπείου και θαυμάσιος κατασκευαστής νομισμάτων Γουίλιαμ Γουάιον (1795-1851). Η Συλλογή του Ταξιδιώτη περιλαμβάνει παραδείγματα νομισμάτων 5 λιρών του Γουάιον της «Ούνα και του Λιονταριού», που κόπηκαν το 1839, τα οποία δείχνουν τη νεαρή Βασίλισσα Βικτώρια ως την ενάρετη Ούνα από το επικό ποίημα του Έντμουντ Σπένσερ του 16ου αιώνα «The Faerie Queene». Μια ασημένια κοπή υπολογίζεται στις 150.000 λίρες και ένα χρυσό νόμισμα στις 250.000 λίρες.

Τα νομίσματα κόβονται για να τιμήσουν ιδιαίτερες στιγμές, όπως η ασημένια πένα του 9ου αιώνα που εκδόθηκε για να γιορταστεί η διάσωση του Λονδίνου από Δανούς εισβολείς από τον Αλφρέδο τον Μέγα, που περιλαμβάνεται στην συλλογή και η αξία του οποίου υπολογίζεται σε περίπου $11.000.

Η Ούνα και ο Λέων

Όσο μικρότερη η κυκλοφορία, τόσο μεγαλύτερη η αξία

Τα νομίσματα που δεν κυκλοφορούν ευρέως είναι ιδιαίτερα περιζήτητα, όπως αυτά που υποβάλλονται για έγκριση επιδεικνύοντας το καλύτερο έργο ενός χαράκτη, είναι μεταξύ αυτών των «πολύ πολυπόθητων αντικειμένων», είπε στους FT ο Ντέιβιντ Γκεστ, ο οποίος συμβουλεύει για τα αγγλικά και γαλλικά νομίσματα της συλλογής. Η υψηλότερη τιμή που πληρώθηκε ποτέ για ένα νόμισμα σε δημοπρασία είναι 18,9 εκατομμύρια δολάρια και ήταν για ένα νόμισμα «Διπλός Αετός» του 1933, με μια θριαμβευτική Lady Liberty στη μία πλευρά και έναν αετό σε πτήση στην άλλη, που πωλήθηκε στον Sotheby’s το 2021. Αυτό το νόμισμα των 20 δολαρίων δεν κυκλοφόρησε ποτέ λόγω του Κραχ.

Οι πλαστογραφίες υπάρχουν, αν και υπάρχουν «πολλοί τρόποι για να διαπιστωθεί η αυθεντικότητα», λέει ο Ρούσο. «Βλέπουμε χιλιάδες από αυτά τα αντικείμενα συνέχεια, η πρώτη μας εντύπωση είναι συνήθως η σωστή», προσθέτει, ενώ υπάρχουν επίσης συστηματικές συγκρίσεις με δημόσια δείγματα και μελέτες μήτρας που αποκαλύπτουν συγκεκριμένες τεχνικές κοπής.

Μέταλλα όπως ο χρυσός και το ασήμι στη Συλλογή του Ταξιδιώτη δεν αλλοιώνονται, και οι δεκαετίες που πέρασαν θαμμένα δεν έχουν επηρεάσει την κατάστασή τους. Κάποια από τα κουτιά έσπασαν και το χαρτί χάλασε σε κάποιους φακέλους, στους οποίους ο ιδιοκτήτης τους είχε καταγράψει την απόκτησή τους και άλλα στοιχεία.

Εν τω μεταξύ, τα νομίσματα επωφελούνται επί του παρόντος από μια γενική άνοδο των συλλεκτικών κατηγοριών στην αγορά τέχνης. «Έχει φουσκώσει για λίγο», λέει ο Γκεστ, λόγω Covid που αύξησε τις πωλήσεις εξ αποστάσεως.

Τα νομίσματα προσφέρουν ένα κομμάτι ιστορίας που μπορεί να κρατήσει κανείς στο χέρι του. Όπως το θέτει ο Γκεστ: «Τα νομίσματα ήταν η μεσολάβηση μεταξύ των ηγετών και των υπηκόων τους, μια προβολή εικόνας και δύναμης. Ήταν ένας τρόπος για να γιορτάσουν την ειρήνη ή τον πόλεμο. Ήταν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης της εποχής τους».