ING: Ο χειρότερος οικονομικός εφιάλτης της Ευρώπης μόλις έγινε πραγματικότητα

Ένας αμοιβαίος δασμός 20% των ΗΠΑ στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα βλάψει την οικονομία, αδιαμφισβήτητα. Αυτό τονίζει η ING στο πρώτο σχόλιό της μετά την ανακοίνωση των δασμών του αμερικανού προέδρου Ντόναλτ Τραμπ, αναφέρει ότι ήδη έχουν επιδεινωθεί οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές της ευρωζώνης.

Πλέον, πολλά εξαρτώνται από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για να προχωρήσουν με τα σχεδιαζόμενα δημοσιονομικά κίνητρα και μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση των εγχώριων οικονομιών τους.

Όλα έχουν αλλάξει

Οι ανακοινώσεις δασμών από τον Ντόναλντ Τραμπ  θα πρέπει να είναι η τελευταία υπενθύμιση για την Ευρώπη ότι η διατλαντική σχέση έχει αλλάξει για τα καλά. Και αυτό δεν ισχύει μόνο για τις πολιτικές ασφάλειας και άμυνας, αναφέρει η ING.

Η «Ημέρα Απελευθέρωσης» μετατράπηκε σε «Ημέρα Εφαρμογής Δασμών»

Από τις αμερικανικές εκλογές τον Νοέμβριο, ήταν σαφές ότι οι επιδιωκόμενες οικονομικές πολιτικές των ΗΠΑ ήταν ένα είδος σύγχρονης εκδοχής των πολιτικών του «ζητιάνου γείτονα», ενισχύοντας την οικονομία των ΗΠΑ και «κανιβαλίζοντας» σημαντικούς εμπορικούς εταίρους. Ενώ οι επιδιωκόμενες ενεργειακές πολιτικές και οι φορολογικές περικοπές δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί, οι ανακοινώσεις δασμών σε συνδυασμό με εκείνους σε χάλυβα, αλουμίνιο και αυτοκίνητα θα βλάψουν την οικονομία της ευρωζώνης.

Ακόμα κι αν δεν υπάρχουν νικητές στους εμπορικούς πολέμους, κάποιοι χάνουν περισσότερο από άλλους, τονίζει η ING. Ενώ τις τελευταίες εβδομάδες, οι πιο μακροπρόθεσμες προοπτικές για την Ευρώπη είχαν βελτιωθεί σαφώς με τις ευρωπαϊκές αμυντικές πρωτοβουλίες και τη γερμανική δημοσιονομική ανατροπή, οι δασμοί μόλις «σκοτείνιασαν» τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές.

Τι γνωρίζουμε για τους δασμούς

Η «Ημέρα Απελευθέρωσης» μετατράπηκε σε «Ημέρα Εφαρμογής Δασμών», καθώς ο Πρόεδρος Τραμπ  υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα που εισάγει αμοιβαίους δασμούς στους εμπορικούς εταίρους του. Αυτοί οι δασμοί δεν εφαρμόζονται με την καθαρή μορφή αντιστοίχισης με την ακριβή διαφορά δασμών που επιβάλλουν άλλες χώρες στα εισαγόμενα αγαθά. Αντίθετα, περιλαμβάνουν «μη νομισματικούς» φραγμούς, όπως συναλλαγματικές ισοτιμίες, τεχνικά πρότυπα και ΦΠΑ, όπως περιγράφεται στην έκθεση φραγμών εξωτερικού εμπορίου της USTR που πρόκειται να δημοσιοποιηθεί σύντομα.

Αυτοί οι «μειωμένοι αμοιβαίοι δασμοί», όπως περιέγραψε ο Πρόεδρος Τραμπ, καλύπτουν περίπου το μισό από αυτά που χρεώνουν οι ΗΠΑ, σύμφωνα με την αμερικανική κυβέρνηση. Δεν υπάρχει σαφώς καθορισμένο τέλος σε αυτούς τους δασμούς, αλλά θα τεθούν σε ισχύ στις 9 Απριλίου.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανέβαλε τον αρχικό της γύρο αντιτιμολόγησης για τα μέσα Απριλίου

Κάθε χώρα εξετάζεται ξεχωριστά και λαμβάνει το δικό της δασμολόγιο. Κατά τη διάρκεια της ανακοίνωσης των δασμών στο Rose Garden, ένα πάνελ ανέδειξε την Κίνα ως τον χειρότερο εμπορικό «παραβάτη», λαμβάνοντας «εκπτωτικό αμοιβαίο δασμό» 34%. Ακολούθησε η ΕΕ με δασμούς 20% και το Βιετνάμ με 46%. Φαίνεται ότι, τουλάχιστον προς το παρόν, ο Καναδάς και το Μεξικό δεν υπόκεινται στους σημερινούς αμοιβαίους δασμούς.

Δεν είναι ακόμη σαφές εάν αυτοί οι πρόσφατα ανακοινωθέντες δασμοί θα προστίθενται στους ήδη υπάρχοντες δασμούς ή εάν θα θεωρηθούν ξεχωριστοί. Με άλλα λόγια, δεν είναι ξεκάθαρο εάν θα πληρωθεί δασμός 47,5% για ένα εισαγόμενο αυτοκίνητο από την Ευρώπη ή «μόνο» 27,5%;

Η αντίδραση της ΕΕ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανέβαλε τον αρχικό της γύρο αντιτιμολόγησης για τα μέσα Απριλίου. Οι αξιωματούχοι έχουν εκφράσει με συνέπεια την προτίμησή τους για διαπραγμάτευση και το άνοιγμα στο διάλογο. Ωστόσο, η ΕΕ έχει επίσης ξεκαθαρίσει ότι θα απαντήσει σε είδος εάν δεν βρεθεί λύση.

Η προτιμώμενη επιλογή της ΕΕ είναι μια «λύση κατόπιν διαπραγματεύσεων» για να αποφευχθεί η αμοιβαία οικονομική ζημιά. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Jörg Kukies ζήτησε πρόσφατα μια ζώνη ελεύθερων συναλλαγών μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ, μειώνοντας ουσιαστικά τους δασμούς στο μηδέν και για τις δύο πλευρές.

Αν και αυτή η πρόταση είναι αξιοθαύμαστη, κατά την ING, πιθανότατα θα οδηγήσει σε μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις. Επομένως, η προσφορά για αγορά περισσότερων προϊόντων «κατασκευασμένων στις ΗΠΑ» μπορεί να είναι ένας πιο γρήγορος τρόπος για να επιτευχθεί συμφωνία.

Δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια για διαπραγματεύσεις

Η ΕΕ έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι είναι έτοιμη να λάβει σταθερά αντίμετρα εάν χρειαστεί για την προστασία των συμφερόντων της ΕΕ.

Ως αρχικό βήμα, η ΕΕ θα επαναφέρει τους δασμούς που είχαν ανασταλεί στο παρελθόν σε μια σειρά προϊόντων των ΗΠΑ και θα εφαρμόσει ακόμη υψηλότερους δασμούς σε προϊόντα όπως γεωργικά και τρόφιμα, υφάσματα και ενδύματα, υποδήματα και καλύμματα κεφαλής, έπιπλα και κλινοσκεπάσματα, οικιακές συσκευές και εργαλεία, κατασκευές και οικοδομικά υλικά, οπτικά προϊόντα, πολύτιμα μέταλλα και φωτιστικά. Με το 13,7% του συνολικού εμπορίου εκτός ΕΕ να προέρχεται από τις ΗΠΑ, αυτό θα επηρεάσει σημαντικά τους εξαγωγείς των ΗΠΑ, ειδικά εάν άλλα έθνη αντεκδικήσουν παρόμοια.

Σε απάντηση στους δασμούς του άρθρου 232 για τον χάλυβα, το αλουμίνιο, τα αυτοκίνητα και τα ανταλλακτικά αυτοκινήτων, η ΕΕ μπορεί να εφαρμόσει γρήγορα αντίποινα χωρίς να απαιτείται έλεγχος επικουρικότητας από τα εθνικά κοινοβούλια.

Η ΕΕ ενεργεί για λογαριασμό των κρατών μελών της μέσω του «Κανονισμού Επιβολής του Εμπορίου», ο οποίος δίνει τη δυνατότητα στην ΕΕ να αναστείλει ή να αποσύρει παραχωρήσεις ή άλλες υποχρεώσεις βάσει διεθνών εμπορικών συμφωνιών όταν τρίτες χώρες παραβιάζουν αυτές τις συμφωνίες και επηρεάζουν τα εμπορικά συμφέροντα της ΕΕ, επιτρέποντας στην ΕΕ να λάβει (άμεσα) αντίμετρα.

Οι γενικοί δασμοί 20% θα μπορούσαν να μειώσουν την αύξηση του ΑΕΠ της ευρωζώνης κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες

Εξετάζοντας πιο βαθιά και αποτελεσματικά μέτρα κατά των αμερικανικών εταιρειών, η ΕΕ εξετάζει το ενδεχόμενο να στοχεύσει τον τομέα των υπηρεσιών. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την εφαρμογή αυστηρότερων κανονισμών για τη Big Tech ή βάσει του Μηχανισμού κατά του Καταναγκασμού (ACI), την καθυστέρηση της έκδοσης επιχειρηματικών αδειών για εταιρείες των ΗΠΑ, τον περιορισμό της πρόσβασής τους σε δημόσιες συμβάσεις, τον περιορισμό των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή την πλήρη απαγόρευση των επενδύσεων στην ΕΕ.

Ωστόσο, η επίκληση αντιμέτρων στο πλαίσιο του ACI θα χρειαζόταν το πράσινο φως από την «ειδική πλειοψηφία» των 15 από τα 27 κράτη μέλη, που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 65% του πληθυσμού του μπλοκ.

Επίσης, οποιαδήποτε αντίδραση στο πλαίσιο του ACI θα χρειαζόταν περίπου οκτώ εβδομάδες και δεν μπορεί να εφαρμοστεί εάν οι δασμοί του Trump δεν είναι «σωφρονιστικοί» ή η υιοθέτησή τους εξαρτάται από αλλαγές πολιτικής που πραγματοποιούνται από την ΕΕ και τα κράτη μέλη της.

Τι σημαίνει για τις οικονομίες της Ευρώπης

Ομολογουμένως, πολλά είναι ακόμα ασαφή, και η πλήρης ποσοτικοποίηση των επιπτώσεων ενός τέτοιου δασμολογικού τσουνάμι, που στην πραγματικότητα επαναφέρει τα επίπεδα δασμών της δεκαετίας του 1930, είναι σχεδόν αδύνατο, κατά την ING.

Οι γενικοί δασμοί 20% θα μπορούσαν να μειώσουν την αύξηση του ΑΕΠ της ευρωζώνης κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες τα επόμενα δύο χρόνια, εστιάζοντας μόνο στον άμεσο και έμμεσο αντίκτυπο στο εμπόριο.

Είναι ενδιαφέρον ότι οι εξαγωγές της ευρωζώνης προς τις ΗΠΑ είχαν αυξηθεί σημαντικά πριν από τις ανακοινώσεις δασμών και το πιο άμεσο αποτέλεσμα θα είναι η αντιστροφή του προεφοδιασμού καθώς τίθενται σε ισχύ οι δασμοί.

Αλλά υπάρχουν περισσότερα από τον άμεσο αντίκτυπο. Όπως, οι δευτερεύουσες επιπτώσεις στην εμπιστοσύνη που θα έχουν ήδη αυτοί οι δασμοί στους ευρωπαίους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις. Η συγκράτηση της κατανάλωσης και των επενδύσεων φαίνεται πιθανή, κατά την ING, διατηρώντας την οικονομική ανάπτυξη στην ευρωζώνη σε ρυθμό… σαλιγκαριού.

Μείωση των προβλέψεων

Δεδομένου ότι οι μεταρρυθμίσεις και ενισχύσεις στην ανταγωνιστικότητα θα χρειαστούν περισσότερο χρόνο για να τεθούν σε ισχύ και θα βελτιώσουν ουσιαστικά την τύχη των ευάλωτων τομέων, ο διάβολος είναι στις λεπτομέρειες.

Μέχρι να φανούν οι λεπτομέρειες, η ING μειώνει την πρόβλεψή της για την ανάπτυξη του ΑΕΠ της ευρωζώνης σε 0,6% ετησίως, από 0,7% ετησίως, για το 2025 και σε 1,0%, από 1,4% για το 2026.

Η μέτρηση των επιπτώσεων στον πληθωρισμό είναι τόσο περίπλοκη που θα εξαρτηθεί και από την αντίδραση της ΕΕ. Υποθέτοντας κάποια αντίποινα από την ΕΕ, ο πληθωρισμός στην Ευρώπη θα αυξηθεί επίσης.

Ωστόσο, την ίδια στιγμή, οι δασμοί των ΗΠΑ θα μπορούσαν να αυξήσουν τα ήδη υψηλά επίπεδα αποθεμάτων και τη χαμηλή χρησιμοποίηση της παραγωγικής ικανότητας, αποτελώντας τη σωστή συνταγή για αποπληθωρισμό μόλις οι εταιρείες προσπαθήσουν να αποθεματοποιήσουν.

Επίσης, άλλες χώρες που πλήττονται από τους δασμούς των ΗΠΑ, πιστεύουν ότι η Κίνα, μπορεί επίσης να προσπαθήσει να αυξήσει τις εξαγωγές στην Ευρώπη μειώνοντας τις τιμές.

Όσο αντιφατικό κι αν ακούγεται, μακροπρόθεσμα, ένας πλήρης εμπορικός πόλεμος είναι πιθανό να είναι αποπληθωριστικός για την Ευρώπη, κατά την εκτίμηση της ING. Ωστόσο, βραχυπρόθεσμα, όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στα αντίμετρα της Επιτροπής για να μετρηθεί σωστά ο αντίκτυπος στον πληθωρισμό.

Τα πρώτα αντίμετρα θα τεθούν σε ισχύ στα μέσα Απριλίου, αλλά αυτά είναι σχετικά μικρά καθώς ανταποκρίνονται στους δασμούς χάλυβα και αλουμινίου. Καθώς η Κομισιόν δεν έχει ανακοινώσει ακόμη αντίμετρα στις τελευταίες ανακοινώσεις, κανείς δεν γνωρίζει πώς θα εξελιχθεί ο συνολικός αντίκτυπος στις τιμές της ευρωζώνης.

Σε ό,τι αφορά την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τα τελευταία σχόλια αξιωματούχων της ΕΚΤ τονίζουν ότι φαίνεται να υπάρχει ακόμη μια σημαντική ομάδα που υποστηρίζει μια παύση στη μείωση των επιτοκίων στην επόμενη συνεδρίαση, η οποία θα πραγματοποιηθεί σε δύο εβδομάδες.

Ωστόσο, η έκκληση για παύση ήταν ισχυρότερη πριν από μερικές εβδομάδες, όταν οι προσδοκίες δημοσιονομικής τόνωσης οδήγησαν σε βελτίωση των προοπτικών για την ανάπτυξη της ευρωζώνης (και τον πληθωρισμό). Με το τελευταίο αρνητικό σοκ στο εμπόριο και την εμπιστοσύνη και τις ελάχιστες προοπτικές για γρήγορες διαπραγματεύσεις, οι πιθανότητες η ΕΚΤ να θέλει να ωθήσει περαιτέρω το επιτόκιο πολιτικής σε ουδέτερο έδαφος σε δύο εβδομάδες έχουν σαφώς αυξηθεί, καταλήγει η ING.