Μεξικό: Πώς η πρόεδρος κατάφερε να αποφύγει τους νέους δασμούς Τραμπ 

Στις 2 Απριλίου η κυβέρνηση στο Μεξικό ήταν –ίσως- η μόνη στον κόσμο με χαμόγελα, όχι γιατί γλύτωσε απαραίτητα τα χειρότερα, αλλά επειδή η χώρα έμεινε έξω από τον τελευταίο γύρο ανταποδοτικών δασμών που επέβαλε σε όλο τον κόσμο ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.

Με τον Πλανητάρχη να επιβάλλει τέτοιους δασμούς ακόμη και σε ομάδα άγονων, ακατοίκητων ηφαιστειακών νησιών κοντά στην Ανταρκτική, που καλύπτονται από παγετώνες και φιλοξενούν πιγκουίνους -δασμούς 10% στην προκειμένη περίπτωση των πιγκουίνων- η επιτυχία για την εξαίρεση του Μεξικού από το γύρο αυτό αποδίδεται εξ’ ολοκλήρου στην πρόεδρο της χώρας, Claudia Sheinbaum και το επιτελείο της.

Το να βλέπει μόνο μακροπρόθεσμα χωρίς άμεσες απειλές για ανταπόδοση και λεκτικές κόντρες είναι η σταθερή στρατηγική που χρησιμοποιεί η πρόεδρος τη χώρας από την αρχή της ανάληψης καθηκόντων από τη νέα αμερικανική κυβέρνηση. Μια στρατηγική που μέχρι στιγμής έχει σώσει το Μεξικό από τους δασμούς που επιβάλλονται σε μεγάλη κλίμακα σε σχεδόν όλες τις άλλες χώρες, σχολίαζαν διεθνείς αναλυτές.

Το στοίχημα για το Μεξικό και την ίδια τη Sheinbaum είναι πολύ μεγάλο, λόγω της σημαντικής εξάρτησης της χώρας στις εισαγωγές από τις ΗΠΑ που είναι με πολύ μεγάλη διαφορά ο σημαντικότερος εμπορικός της εταίρος.

Είναι ενδεικτικό ότι το 2024 το Μεξικό εξήγαγε στις Ηνωμένες Πολιτείες αυτοκίνητα, ανταλλακτικά και εξαρτήματα για τη συναρμολόγηση αξίας 182,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Γραφείου Οικονομικής Ανάλυσης των ΗΠΑ, επίσημου φορέα της αμερικανικής κυβέρνησης. Δεδομένων αυτών των μεγεθών, μεγάλοι δασμοί από τον Τραμπ θα μπορούσαν να έχουν καταστροφικές συνέπειες για την οικονομία του Μεξικού. Η Sheinbaum εν μέσω της κατάστασης αυτής έδειξε ένα τελείως ψύχραιμο πρόσωπο και συνέχισε να εμπλέκεται σε αυτό που φαίνεται να αναζητά ο αμερικανός πρόεδρος: σε διαπραγματεύσεις.

Η «κουλ» κα Sheinbaum

Από την επομένη κιόλας της ορκωμοσίας του Τραμπ στα τέλη Ιανουαρίου, όταν ο νέος ένοικος του Λευκού Οίκου είχε εκτοξεύσει τις πρώτες εμπορικές και γεωπολιτικές απειλές, η Sheinbaum είχε πει ήταν «σημαντικό να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας». Ακόμη και όταν ο Τραμπ έδωσε εκτελεστικές εντολές που περιελάμβαναν τη μετονομασία του Κόλπου του Μεξικού σε Κόλπο της Αμερικής και την ανακήρυξη πολλών μεξικανικών καρτέλ ως τρομοκρατικών οργανώσεων – μια πράξη που θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο ακόμη και για τη χρήση αμερικανικών στρατευμάτων σε μεξικανικό έδαφος.

Η Sheinbaum χρησιμοποίησε την ίδια στρατηγική το Μάρτιο, όταν ο Τραμπ επρόκειτο να ανακοινώσει δασμούς σε όλες τις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου στις ΗΠΑ επηρεάζοντας, μεταξύ άλλων, τη χώρα της. Μιλώντας στους δημοσιογράφους στην καθημερινή της πρωινή ενημέρωση, επανέλαβε: «Όπως είπα προηγουμένως [πρέπει να έχουμε] ψυχραιμία».

Σε αντίθεση με τους κορυφαίους Καναδούς κυβερνητικού αξιωματούχους, η Sheinbaum μέχρι στιγμής έχει αποφύγει να εμπλακεί σε πόλεμο λέξεων με τον Αμερικανό ομόλογό της, όπως σχολίαζε το CNN. Ο Sheinbaum – η 62χρονη επιστήμονας ειδική στο κλίμα και πρώην δήμαρχος της Πόλης του Μεξικού που έγινε η πρώτη γυναίκα πρόεδρος του Μεξικού τον Οκτώβριο – παρέμεινε δημοσίως ρεαλίστρια και ήρεμη –κουλ («cool») κατά τα λεγόμενά της- και μέχρι τώρα φαίνεται η πολιτική της να οδηγεί σε στενότερη συνεργασία με τις ΗΠΑ.

Η εμπορική συμφωνία USMCA

Η Sheinbaum χρησιμοποιεί προς όφελός της τη συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών (USMCA) που υπεγράφη από το Μεξικό, τον Καναδά και τις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της πρώτης κυβέρνησης Τραμπ, η οποία όπως λέει έχει θωρακίσει το Μεξικό. Και ότι τώρα η κυβέρνησή της θα επικεντρωθεί στο πως θα μειώσει ή ακόμη και καταργήσει στους δασμούς 25% που ανακοίνωσαν οι ΗΠΑ την 1η Φεβρουαρίου σε εισαγόμενα αυτοκίνητα, χάλυβα και αλουμίνιο. Επίσης υποσχέθηκε να επιταχύνει την εγχώρια παραγωγή για να διαφυλάξει τις θέσεις εργασίας και να μειώσει τις εισαγωγές.

Όταν, επίσης, στις 26 Μαρτίου ο Τραμπ ανακοίνωσε δασμούς 25% ανεξαιρέτως σε όλα τα αυτοκίνητα που εισάγονται στις ΗΠΑ -στην πιο σημαντική κλιμάκωση μέχρι εκείνη τη στιγμή κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου πριν της ανακοινώσεις της 2ας Απριλίου- του παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο – η Sheinbaum επέλεξε τον πραγματισμό και την υπομονή. Δικαιώθηκε για αυτό –μέχρι στιγμής τουλάχιστον- στις 2 Απριλίου όταν οι νέοι μεγάλοι και πάνω από κάθε προσδοκία ανταποδοτικοί δασμοί Τραμπ έφεραν τσουνάμι αντιδράσεων παγκοσμίως.

Ισχυρή διπλωματία

«Κατά την τελευταία μου επικοινωνία με τον Πρόεδρο Τραμπ, είπα ότι, στην περίπτωση των ανταποδοτικών δασμών (στις 2 Απριλίου), η κατανόησή μου ήταν ότι δεν θα υπήρχαν δασμοί (στο Μεξικό), επειδή το Μεξικό δεν επιβάλλει δασμούς στις Ηνωμένες Πολιτείες», είπε η Sheinbaum. Όπως κι έγινε.

Ο υπουργός Οικονομίας Marcelo Ebrard από την πλευρά του –και δεξί χέρι της Sheinbaum- εξήρε το γεγονός ότι το Μεξικό απέφυγε τον τελευταίο γύρο των δασμών και ανέφερε πως μεγάλες μεξικανικές εξαγωγές, συμπεριλαμβανομένων γεωργικών προϊόντων όπως αβοκάντο, ρούχα και ηλεκτρονικά είδη, θα συνεχίσουν να εισέρχονται στις ΗΠΑ χωρίς δασμούς.

Η Sheinbaum, εν τω μεταξύ, ενθάρρυνε τις εταιρείες που παράγουν στο Μεξικό αλλά δεν είχαν περιληφθεί για διάφορους λόγους στο πλαίσιο της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου, να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να πληρούν τις προϋποθέσεις. Ως βασικό παράδειγμα χρησιμοποίησε τις γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες που παράγουν στο Μεξικό.

Για να πληρούνται τέτοιες προϋποθέσεις να συμμετέχει μια εταιρεία που παράγει στο Μεξικό στην εν λόγω συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών (United States-Mexico-Canada Agreement, γνωστή και ως USMCA) μπορεί να χρειάζεται από το να υποβάλλει ορισμένα έγγραφα μέχρι να προσαρμόσει τις προμήθειες εξαρτημάτων για την κατασκευή των προϊόντων της. Για παράδειγμα να χρησιμοποιεί εξαρτήματα από μια τρίτη χώρα αλλά όχι από κάποια άλλη (πχ Κίνα).