Δασμοί Τραμπ: Ετοιμοπόλεμη η Κίνα – Οι λεπτές ισορροπίες του Σι και το μάθημα από τους προηγούμενους δασμούς

Αν οι ΗΠΑ θέλουν εμπορικό πόλεμο η Κίνα είναι έτοιμη να πολεμήσει. Αυτό είναι το μήνυμα από την άμεση απόφαση του προέδρου Σι Τζινπίνγκ να προβεί γρήγορα σε αντίποινα κατά των σαρωτικών δασμών του Ντόναλντ Τραμπ, αναφέρει ρεπορτάζ του Bloomberg.

Μετά από εβδομάδες που απαντούσε μόνο με στοχευμένα μέτρα και καλούσε σε διάλογο η Κίνα προχώρησε σε μια πιο σκληρή προσέγγιση την Παρασκευή, απαντώντας στους «αμοιβαίους» δασμούς του Τραμπ με δικούς της γενικούς δασμούς και περισσότερους ελέγχους στις εξαγωγές. Η επίσημη εφημερίδα του Κομμουνιστικού Κόμματος ακολούθησε με ένα κύριο άρθρο τη Δευτέρα τονίζοντας ότι το Πεκίνο δεν είναι πλέον «προσκολλημένο σε ψευδαισθήσεις» για την επίτευξη συμφωνίας, ακόμη και αν αφήνει ανοιχτή την πόρτα για διαπραγματεύσεις.

Πριν καθίσουμε να διαπραγματευτούμε μια συμφωνία πρέπει να πολεμήσουμε

Οι αγορές ταλανίστηκαν καθώς οι επενδυτές προετοιμάζονται για έναν παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο, ανησυχώντας για τις αρνητικές επιπτώσεις του. Οι δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου έριξαν λάδι στη φωτιά, καθώς είπε ότι δεν θα συνάψει συμφωνίες για τη μείωση των δασμών, εκτός εάν εξαλείψουν το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με τη χώρα αυτή.

«Πιστεύουμε ότι πριν καθίσουμε να διαπραγματευτούμε μια συμφωνία πρέπει να πολεμήσουμε, επειδή η άλλη πλευρά θέλει να πολεμήσει πρώτα» λέει ο Wu Xinbo, διευθυντής στο Κέντρο Αμερικανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Fudan στη Σαγκάη, σχετικά με τη στάση της Κίνας. Σχετικά με το ενδεχόμενο μιας κλήσης Τραμπ-Σι, ο Wu σημείωσε ότι «Η πιθανότητα να υπάρξει μια κλήση Τραμπ-Σι είναι πολύ πιθανή: «Μόλις με χαστούκισες και δεν πρόκειται να σου τηλεφωνήσω και να σε παρακαλέσω να με συγχωρέσεις».

Οι μετοχές υποχώρησαν λόγω των ανησυχιών για τον αντίκτυπο του εμπορικού πολέμου στην παγκόσμια οικονομία. Η Ασία κατέγραψε τη χειρότερη ημέρα από το 2008. Ο δείκτης των κινεζικών μετοχών που είναι εισηγμένες στο Χονγκ Κονγκ  μπήκε σε bear market, ενώ ο δείκτης αναφοράς Hang Seng  σημείωσε τη μεγαλύτερη πτώση από το 1997. Ο ευρωπαϊκός δείκτης Stoxx 600 κατρακύλησε περισσότερο από 6% ενδοσυνεδριακά, ενώ τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης του S&P 500 σηματοδότησαν μεγαλύτερη αναταραχή για τις αμερικανικές αγορές.

Πίεση και περηφάνια

Η κλιμάκωση των εντάσεων ενδέχεται να μειώνει την προοπτική να υπάρξει τηλεφωνική συνομιλία ανάμεσα στους δύο ηγέτες στο άμεσο μέλλον. Ο Τραμπ δεν έχει μιλήσει με τον Σι από τότε που επέστρεψε στον Λευκό Οίκο, το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα που ένας Αμερικανός πρόεδρος δεν έχει μιλήσει με τον Κινέζο ομόλογό του μετά την ορκωμοσία του εδώ και 20 χρόνια.

«Ο Τραμπ και ο Σι είναι εγκλωβισμένοι στο παράδοξο της πίεσης και της υπερηφάνειας» εκτιμά ο Κρεγκ Σίνγκλετον, ανώτερος συνεργάτης στο μη κομματικό Ίδρυμα για την Υπεράσπιση των Δημοκρατιών. «Αλλά εδώ είναι το δίλημμα: αν ο Σι αρνηθεί να εμπλακεί, η πίεση κλιμακώνεται, αν εμπλακεί πολύ σύντομα, κινδυνεύει να φανεί αδύναμος».

Καθώς η Κίνα αντιμετωπίζει την πραγματικότητα ότι η αύξηση των αμερικανικών δασμών σε ρυθμό που σύμφωνα με το Bloomberg Economics θα εξαλείψει ως επί το πλείστον το διμερές εμπόριο είναι αναπόφευκτη, οι κορυφαίοι ηγέτες εντείνουν τις προσπάθειες για την ενίσχυση της εγχώριας οικονομίας. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής συγκεντρώθηκαν στο Πεκίνο το Σαββατοκύριακο για να συζητήσουν σχέδια για την επιτάχυνση των κινήτρων για την ενίσχυση της κατανάλωσης, ανέφερε νωρίτερα το Bloomberg News, καθώς ο Σι στηρίζεται στην τεράστια καταναλωτική βάση της Κίνας για να βοηθήσει στην απορρόφηση της μεταποιητικής παραγωγής της χώρας.

«Δεδομένης της ευρείας επίθεσης στην οικονομία της Κίνας από τους αμερικανικούς δασμούς, περιμέναμε από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να επισπεύσουν την τόνωση της οικονομίας και η είδηση ότι συζήτησαν μέτρα για τη σταθεροποίηση της οικονομίας και των αγορών φαίνεται να επιβεβαιώνει ότι είναι στα σκαριά», τονίζουν οι Chang Shu, David Qu και Eric Zhu του Bloomberg Economics.

Σε τεντωμένο σκοινί ο Σι

Ο Κινέζος ηγέτης βαδίζει σε τεντωμένο σχοινί. Πρέπει να προβάλλει δύναμη στο εσωτερικό της χώρας του και παράλληλα να στηρίξει την οικονομία που παλεύει με τον αποπληθωρισμό. Μια σημαντική πρόκληση είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών, η οποία έχει κλονιστεί βαθιά από την πολυετή ύφεση της αγοράς ακινήτων που εξαφάνισε σημαντικό μέρος του πλούτου τους.

Αρκετές μεγάλες παγκόσμιες τράπεζες, ανάμεσα τους οι UBS Group AG, Goldman Sachs Group Inc. και Morgan Stanley, έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου σχετικά με τις πιθανές οικονομικές επιπτώσεις από τις πιο απότομες αυξήσεις δασμών των ΗΠΑ εδώ και έναν αιώνα. Προειδοποίησαν ότι αυτό θα μπορούσε να ασκήσει ακόμη μεγαλύτερη πίεση στις ήδη μετριοπαθείς προβλέψεις για την ανάπτυξη της Κίνας το 2025, οι οποίες είναι ήδη χαμηλές καθώς βλέπουν το ΑΕΠ να κινείται με ρυθμό που φτάνει στο 4%.

Τα όπλα της Κίνας

Το Πεκίνο διαθέτει διάφορα εργαλεία που θα μπορούσε να επιστρατεύσει εάν οι εντάσεις με την Ουάσινγκτον επιδεινωθούν. Αν οι προηγούμενες ενέργειες ήταν οδηγός, θα μπορούσε να αφήσει το γιουάν να αποδυναμωθεί για να αντισταθμίσει τον αντίκτυπο των δασμών, να αυστηροποιήσει τους ελέγχους των εξαγωγών σε κρίσιμα ορυκτά ή να αυξήσει την πίεση στις αμερικανικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Κίνα.

Ταυτόχρονα, η Κίνα μπορεί να διευρύνει τη διπλωματική της εμβέλεια οικοδομώντας ισχυρότερους οικονομικούς δεσμούς αλλού. Τον περασμένο μήνα, εμπορικοί αξιωματούχοι από την Κίνα, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα απηύθυναν από κοινού έκκληση για ανοικτό και δίκαιο εμπόριο. Κατά τη διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψής του στις Βρυξέλλες, ο Κινέζος αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Λιάο Μιν εξέφρασε την προθυμία του να συνεργαστεί με την Ευρωπαϊκή Ένωση για την υπεράσπιση του πολυμερούς εμπορικού συστήματος. Η κινεζική πρεσβεία στην Οτάβα έκανε επίσης παρόμοια ανοίγματα για συνεργασία με τον Καναδά.

Η αναμενόμενη επίσκεψη του Σι στη Νοτιοανατολική Ασία αργότερα αυτό το μήνα αποκτά πρόσθετη σημασία. Το Πεκίνο θα εξετάσει πιθανότατα τι θα μπορούσαν να προσφέρουν χώρες όπως η Καμπότζη, η Μαλαισία και το Βιετνάμ στην Ουάσιγκτον με την ελπίδα δασμολογικής ελάφρυνσης και κατά πόσον οι κινήσεις αυτές θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τα κινεζικά συμφέροντα.

Προετοιμασία για αντιπαράθεση

«Αυτό που ίσως είναι πιο δύσκολο να διαχειριστεί η Κίνα θα είναι τα μέτρα προστατευτισμού που θα λάβουν άλλες οικονομίες για να προστατεύσουν τις βιομηχανίες τους από την αναμενόμενη πλημμύρα φθηνότερων κινεζικών προϊόντων, καθώς η ζήτηση στις ΗΠΑ και σε άλλες βασικές αγορές θα περιοριστεί» υπογραμμίζει ο Lee Sue-Ann, ανώτερος συνεργάτης του Ινστιτούτου ISEAS-Yusof Ishak.

Ωστόσο, παρά την αυξημένη πίεση, δεν υπάρχει καμία σαφής ένδειξη ότι η Κίνα επιδιώκει την πλήρη απεξάρτηση από τις ΗΠΑ. Αντιθέτως, φαίνεται να διεκδικεί τη θέση της και να προετοιμάζεται για μια παρατεταμένη αντιπαράθεση, ενώ παράλληλα διατηρεί ανοιχτές τις μελλοντικές επιλογές.

«Η Κίνα θέλει να μεταφέρει στις ΗΠΑ ότι δεν εκφοβίζεται και ότι είναι πρόθυμη να σταθεί στο ύψος της» τονίζει ο Χένρι Γκάο, καθηγητής νομικής στο Πανεπιστήμιο Singapore Management University, ο οποίος ερευνά τις κινεζικές εμπορικές πολιτικές. «Αντί να στοχεύει στην πρόκληση σημαντικής ζημίας, ο στόχος φαίνεται να είναι η άσκηση πίεσης και η ενθάρρυνση του διαλόγου».

Μειωμένη εξάρτηση

Η αυτοπεποίθηση της Κίνας αυτή τη φορά πηγάζει από την πεποίθηση ότι είναι καλύτερα προετοιμασμένη από ό,τι ήταν κατά τη διάρκεια του πρώτου εμπορικού πολέμου του Τραμπ, έχοντας μάθει από τα τελευταία οκτώ χρόνια. Το Πεκίνο έχει διευρύνει το δίκτυο των εμπορικών εταίρων του, μειώνοντας την εξάρτησή του από τις ΗΠΑ τόσο για τις εισαγωγές όσο και για τις εξαγωγές.

Στις ΗΠΑ κατευθύνθηκε λιγότερο από το 15% των κινεζικών εξαγωγών πέρυσι από 19% το 2017  αν και το εμπόριο που διοχετεύεται μέσω τρίτων χωρών πιθανώς κάλυψε μέρος του ελλείμματος. Ομοίως, οι εισαγωγές από τις ΗΠΑ – ήδη σχετικά μικρές – έχουν γίνει λιγότερο κρίσιμες για την Κίνα.

Τα γεωργικά προϊόντα αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα, με την Κίνα να επιδιώκει να μειώσει την εξάρτησή της από την αμερικανική σόγια. Οι Αμερικανοί εξαγωγείς – που κάποτε κυριαρχούσαν στην κινεζική αγορά – είδαν το μερίδιό τους να μειώνεται μόλις στο 20% πέρυσι, καθώς η Κίνα αύξησε τις αγορές της από τη Βραζιλία.

Όλα αυτά μπορεί να κερδίσουν στην Κίνα περισσότερο χρόνο μέχρι οι δύο πλευρές να συμφωνήσουν να συναντηθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.