Δασμοί Τραμπ: Σε δεινή θέση ελιά και ελαιόλαδο – Σε σοκ αγορά και αγρότες

Περιβάλλον νέων αβεβαιοτήτων δημιουργεί η επιβολή των δασμών που ανακοίνωσε ο πρόεδρος Τραμπ για δύο από τα πιο εμβληματικά αγροτικά προϊόντα, την επιτραπέζια ελιά και το ελαιόλαδο, για τα οποία οι ΗΠΑ, αποτελεί μια δυναμική αγορά.

Οι νέες συνθήκες, που διαμορφώνονται έχουν προκαλέσει την έντονη ανησυχία τόσο των αγροτών όσο και της μεταποίησης και των εξαγωγέων, οι οποίοι εκφράζουν στον ΟΤ τους φόβους τους για την επόμενη ημέρα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία το 2024 οι εξαγωγές ελληνικών ελιών προς τις ΗΠΑ ανήλθαν σε 201,6 εκατ. ευρώ, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 26% των συνολικών εξαγωγών ελιάς (761 εκατ. ευρώ)

«Πρόκειται για ένα πρόβλημα το οποίο το περιμέναμε, χωρίς όμως να ξέρουμε τι διαστάσεις θα έχει ή και πόσο θα επηρεάσει τη ροή των εξαγωγών», λένε χαρακτηριστικά εκπρόσωποι της αγοράς στον ΟΤ, σημειώνοντας ότι αν και ακόμα είναι πολύ νωρίς για συμπεράσματα, το σίγουρο είναι ότι ο αντίκτυπος θα είναι αρνητικός.

Πάντως, η αγορά αναμένει την εξειδίκευση των μέτρων από την αμερικανική πλευρά, ευελπιστώντας ότι τα επιχειρήματα για την εξαίρεσή τους από τους δασμούς θα εισακουστούν.

Σε ό,τι αφορά τον πρωτογενή τομέα, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν στον ΟΤ εκπρόσωποι των αγροτών, η νέα αυτή κατάσταση θα πιέσει ακόμα περισσότερα το εισόδημά τους, το οποίο έχει επιβαρυνθεί τόσο από το κόστος παραγωγής όσο και από την κλιματική αλλαγή, θέτοντας σε κίνδυνο τη βιωσιμότητά τους.

Το «χτύπημα» στην επιτραπέζια ελιά

Το νούμερο ένα ελληνικό εξαγώγιμο προϊόν σε αξία προς την αμερικανική αγορά είναι οι επιτραπέζιες ελιές, οι οποίες κατέχουν το 27,4% των συνολικών εξαγωγών του κλάδου των τροφίμων και ποτών προς την Αμερική.

Σύμφωνα με τα στοιχεία το 2024 οι εξαγωγές ελληνικών ελιών προς τις ΗΠΑ ανήλθαν σε 201,6 εκατ. ευρώ, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 26% των συνολικών εξαγωγών ελιάς (761 εκατ. ευρώ). Την ίδια στιγμή, οι εξαγωγές ελιάς προς τις ΗΠΑ σημείωσαν αύξηση 39,1% σε σχέση με το 2023, γεγονός που υπογραμμίζει την αυξανόμενη ζήτηση και τη σταθερή παρουσία τους στην αμερικανική αγορά.

Πλήγμα για την εξαγωγική προοπτική του προϊόντος στην αμερικάνικη αγορά αποτελούν οι δασμοί 20%, καθώς, όπως αναφέρει στον ΟΤ ο πρόεδρος της ΠΕΜΕΤΕ Κώστας Ζούκας, «πρόκειται για μια δυσάρεστη εξέλιξη και ειδικά για τον κλάδο της ελιάς, καθώς έχουμε καταφέρει τα τελευταία χρόνια να διεισδύσουμε με πολύ δυναμικό τρόπο στην αμερικανική αγορά, με τις εξαγωγές να φτάνουν περίπου το 30%».

Στα 68 εκατ. ευρώ ανήρθαν σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία οι εξαγωγές ελληνικού έξτρα παρθένου ελαιόλαδου στην αμερικανική αγορά

Με τους δασμούς, όπως εξηγεί στον ΟΤ ο κ. Ζούκας, θα επιβαρυνθεί το κόστος του προϊόντος αλλά και η τιμή στον καταναλωτή, ενώ «η ζητούμενη ποσότητα θα μειωθεί και θα υπάρξει μια πίεση στις τιμές του προϊόντος είτε αυτό βρίσκεται στα χέρια των μεταποιητών είτε των παραγωγών».

Πάντως, όπως σημειώνει ο πρόεδρος της ΠΕΜΕΤΕ στον ΟΤ, το βασικό επιχείρημα που θα χρησιμοποιήσει ο κλάδος της επιτραπέζιας ελιάς στις συζητήσεις με τους αρμόδιους φορείς είναι ότι «το επιχείρημα του Τραμπ για στήριξη της εγχώριας αμερικάνικης παραγωγής δεν έχει έδαφος στην περίπτωση της επιτραπέζιας ελιάς, καθώς αυτή δεν παράγεται στην Αμερική και επιβάλλοντας δασμούς, στην ουσία επιβαρύνεται ο Αμερικανός καταναλωτής με ένα επιπλέον κόστος. Να σημειωθεί ότι μόνο στην Καλιφόρνια καλλιεργείται μόνο μια ποικιλία πράσινης ελιάς, η οποία είναι μικρής έκτασης και διεισδυτικότητας στην αμερικανική αγορά».

Πλήγμα και για το ελαιόλαδο

Στα 68 εκατ. ευρώ ανήρθαν σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία οι εξαγωγές ελληνικού έξτρα παρθένου ελαιόλαδου στην αμερικανική αγορά.

«Η αγορά των ΗΠΑ είναι μια από τις σημαντικότερες αγορές για το ελληνικό ελαιόλαδο και απορροφά περίπου το 25% των εξαγωγών επώνυμου προϊόντος μας. Τα τελευταία χρόνια έχουμε ξεπεράσει τους 13.000 τόνους, ποσότητα που δεν μας κάνει περήφανους αλλά ωστόσο αισιόδοξους για καλύτερα αποτελέσματα στο μέλλον», τονίζει στον ΟΤ ο Γιώργος Οικονόμου, σύμβουλος διοίκησης ΣΕΒΙΤΕΛ.

«Η επιβολή εισαγωγικών δασμών στο σημαντικό ποσοστό του 20% είναι προφανές ότι θα προκαλέσει αναστάτωση, τόσο στους εξαγωγείς μας όσο και στους εισαγωγείς αλλά και στους Αμερικάνους καταναλωτές. Είναι παρήγορο το γεγονός ότι δεν υπάρχει διάκριση μας μεταξύ των άλλων ελαιοπαραγωγικών χωρών (Ισπανία, Ιταλία κλπ) αλλά δημιουργεί πρόβλημα «αθέμητου» ανταγωνισμού το μειωμένο ποσοστό δασμών της Τουρκίας στο επίπεδο του 10%», σημειώνει στον ΟΤ ο κ. Οικονόμου.

Μάλιστα, όπως επισημαίνει ο κ. Οικονόμου «το θετικό είναι ότι κατά την τρέχουσα περίοδο η τιμή της πρώτης ύλης είναι πιο κάτω από τα επίπεδα των 2 προηγούμενων ετών και ελπίζουμε ότι οι καταναλωτές θα δείξουν μια σταθερότητα στην επιλογή των ελαιολάδων έναντι των ανταγωνιστικών σπορελαίων και δεν θα τους επηρεάσει η όποια αύξηση τιμής, παράλληλα με τις προσπάθειες περιορισμού ανατιμήσεων που θα κάνουν όλοι οι κρίκοι της αλυσίδας διανομής στην εν λόγω χώρα».

H παγκόσμια ελαιοκομία ενωμένη

«Με την επιβολή δασμών διακυβεύονται ζωτικά συμφέροντα της ελαιοκομίας καθώς η αγορά των ΗΠΑ αποτελεί τη μεγαλύτερη εισαγωγέα και καταναλώτρια χώρα, την “ατμομηχανή” του παγκόσμιου εμπορίου ελαιολάδου αλλά και σημαντικού μεριδίου της επιτραπέζιας βρώσιμης ελιάς», αναφέρει το ΔΣ της Επιστημονικής Εταιρείας Εγκυκλοπαιδιστών Ελαιοκομίας (4Ε), εξετάζοντας την επιβολή των ανταποδοτικών δασμών (reciprocal tarrifs) από την κυβέρνηση Ντόλαντ Τραμπ.

«Το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιοκομίας (ΔΣΕ/ IOC) αποτελεί τη μόνη διακρατική οργάνωση, η οποία συσπειρώνει και μπορεί να εκφράσει με αυθεντικό και αποτελεσματικό τρόπο τα ενιαία συμφέροντα του παγκόσμιου ελαιοκομικού τομέα»

Απέναντι σε αυτό τον κίνδυνο όλες οι ελαιοπαραγωγικές χώρες, όπως επισημαίνει η 4 Ε, οφείλουν ενωμένες, παραμερίζοντας τις όποιες επί μέρους διαφορές τους, να προασπίσουν τα κοινά τους συμφέροντα. Το ελαιόλαδο αποτελεί το 1,5% της παγκόσμιας παραγωγής και κατανάλωσης λιπαρών ουσιών, ενώ η βρώσιμη επιτραπέζια ελιά είναι ένα μοναδικό προϊόν.

Επίσης, το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιοκομίας (ΔΣΕ/ IOC) αποτελεί τη μόνη διακρατική οργάνωση, η οποία συσπειρώνει και μπορεί να εκφράσει με αυθεντικό και αποτελεσματικό τρόπο τα ενιαία συμφέροντα του παγκόσμιου ελαιοκομικού τομέα. «Συνεπώς θα πρέπει το ΔΣΕ/ IOC να αναλάβει τάχιστα μία πρωτοβουλία να συγκεντρώσει τις απόψεις των χωρών – μελών του και στη συνέχεια να διαπραγματευθεί μια ενιαία θέση του ελαιοκομικού τομέα απέναντι στην κυβέρνηση Τραμπ», σημειώνει η 4 Ε.

Το αίτημα της εξαίρεσης από την επιβολή δασμών, όπως επισημαίνει η 4 Ε διαθέτει υπέρ του δύο μεγάλα επιχειρήματα:

α) Την υγεία του αμερικανικού λαού. Το ελαιόλαδο, η βάση της μεσογειακής διατροφής, έχει καταξιωθεί και αναγνωρισθεί ως μια κατ΄εξοχήν υγιεινή λιπαρή ουσία όχι μόνο από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Τροφίμων (EFSA) αλλά, πρόσφατα και από τον αντίστοιχο αμερικάνικο (FDA). Η αναγνώριση αυτή συμπίπτει με την πολιτική «Make America Healthy Again» του υπουργού Υγείας R.F. Kennedy Jr.

β) Την αμελητέα επίπτωση στην αμερικάνικη οικονομία και γεωργική παραγωγή. Το εισαγόμενο ελαιόλαδο δεν ανταγωνίζεται τη ντόπια αμερικάνικη παραγωγή η οποία είναι λιγότερο από το 5% της συνολικής κατανάλωσης. Συνεπώς οι Αμερικανοί αγρότες δεν πρόκειται να ωφεληθούν από την επιβολή δασμών στο εισαγόμενο ελαιόλαδο.

Πάντως η 4Ε υπενθυμίζει την πάγια θέση της υπέρ της σύστασης Εθνικού Συμβουλίου Ελαιοκομίας κατά τα πρότυπα του ΔΣΕ/ IOC, μιας αντιπροσωπευτικής διεπαγγελματικής και διεπιστημονικής οργάνωσης, η οποία λειτουργώντας μαζί με το ΥπΑΑΤ, θα είναι σε θέση να εκφράσει και υπερασπιστεί τα ζωτικά συμφέροντα της ελληνικής ελαιοκομίας.