Δασμοί Τραμπ: Η μεγαλύτερη στροφή των τελευταίων 100 ετών στον προστατευτισμό

Με ένα σαρωτικό πακέτο εκτεταμένων «αμοιβαίων» δασμών σχεδόν σε όλον τον κόσμο, πιο επιθετικό σε σχέση με αυτό που ανέμεναν οι αγορές και οι αναλυτές, ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, ο αυτοαποκαλούμενος και ως ο «Ανθρωπος των Δασμών («Tariff Man»), προχώρησε την περασμένη Τετάρτη 2 Απριλίου, ημερομηνία που ο ίδιος αποκάλεσε ως «Ημέρα Απελευθέρωσης», στη μεγαλύτερη κίνηση προστατευτισμού των τελευταίων 100 και πλέον ετών, ενώ, καθώς αρκετές κυβερνήσεις εξετάζουν αντίμετρα, αυξάνονται οι πιθανότητες ο κόσμος να υποπέσει στην άβυσσο των εμπορικών πολέμων.

Σύμφωνα με τη Fitch Ratings, ο πραγματικός δασμολογικός συντελεστής των ΗΠΑ σε όλες τις εισαγωγές θα αυξηθεί φέτος στο 22%, επίπεδα που παρατηρήθηκαν τελευταία φορά το 1910, ενώ σύμφωνα με την ING θα κυμανθεί το 2025 στην περιοχή του 20% (μεταξύ πάντως 18,5% και 26,5%), σε επίπεδα που βρισκόταν στα μέσα της 10ετίας του 1930, από την εποχή δηλαδή της Μεγάλης Ύφεσης.

Οι δασμοί στα αυτοκίνητα θα οδηγήσουν σε αύξηση των τιμολογίων σε ένα τυπικό όχημα κατά επιπλέον 8.000 δολάρια

Για τη UBS, επίσης, το 2026 ο μέσος σταθμισμένος δασμολογικός συντελεστής θα κυμανθεί στο 25,1%, σε υψηλά 100 και πλέον ετών, ενώ η Evercore ISI υπολογίζει τον μέσο δασμολογικό συντελεστή στο ρεκόρ του 29%. Σε ένα αρνητικό σενάριο από τη Moody’s, οι δασμοί άνω του 20% θα οδηγήσουν σε αύξηση της ανεργίας 7,3% στις αρχές του 2027 (από 4,1% σήμερα) στις ΗΠΑ, πτώση των χρηματιστηρίων κατά 25%, ενώ την ίδια περίοδο το μέσο κόστος ανά νοικοκυριό των ΗΠΑ, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Yale, θα είναι τουλάχιστον 3.400 δολάρια. Καθώς ο Τραμπ ανακοίνωσε δασμούς στα επίπεδα της δεκαετίας του 1930, τότε που ο περίφημος δασμολογικός νόμος Smoot-Hawley οδήγησε σε βαθύτερη ύφεση και σε ετήσιες απώλειες 30% τον Dow Jones, εύλογα οι επενδυτές αντέδρασαν με «ξεπούλημα» των μετοχών, εκτιμώντας πως η κλιμάκωση των εμπορικών πολέμων δεν θα έχει κερδισμένους.

Τα κρυπτονομίσματα βρέθηκαν επίσης στο «κόκκινο», το δολάριο διεύρυνε τις ζημιές του έναντι του καλαθιού με τα υπόλοιπα 10 ισχυρότερα νομίσματα, καθώς δεν απολαμβάνει σε αυτή τη φάση τον παραδοσιακό του ρόλο ως ασφαλές καταφύγιο, ενώ αντίθετα ο χρυσός σημείωσε νέα ιστορικά υψηλά και οι αποδόσεις των ομολόγων (οι τιμές τους που κινούνται αντίστροφα σημείωσαν άνοδο) υποχώρησαν. «Το αφήγημα μετατοπίζεται από τον αμερικανικό εξαιρετισμό στον αμερικανικό απομονωτισμό», αποφάνθηκαν οι αναλυτές.

Διακήρυξη

Κατά τη διάρκεια των ανακοινώσεων στον Κήπο των Ρόδων του Λευκού Οίκου, ο Τραμπ προχώρησε στη «διακήρυξη της οικονομικής ανεξαρτησίας» των ΗΠΑ επιβάλλοντας έναν βασικό δασμό 10% στις εισαγωγές από όλες τις χώρες και έναν «εξατομικευμένο ανταποδοτικό υψηλότερο δασμό» από 10% ως 50% στους 60 «χειρότερους παραβάτες»-χώρες με τα μεγαλύτερα εμπορικά πλεονάσματα.

Η Κίνα θα επιβαρυνθεί με συντελεστή 34%, ο οποίος αυξάνει στο 54% μαζί με τον υφιστάμενο δασμό 20% και εκτινάσσεται στο 76% αν συμπεριληφθούν και οι δασμοί που επιβλήθηκαν στη χώρα κατά την πρώτη του θητεία («Trump 1.0»). Οι χώρες της ΕΕ επιβαρύνονται με 20% (25% για τα οχήματα).

Οι κατασκευαστές που μετέφεραν την παραγωγή στο Βιετνάμ για να αποφύγουν τους δασμούς στην Κίνα δεν είχαν τύχη, καθώς η χώρα θα αντιμετωπίσει πλέον δασμό 46%, ενώ η Ιαπωνία αντιμετωπίζει δασμούς 24%, η Ινδία 26%, η Ταϊβάν 32%, η Ελβετία 31%, με τη Βρετανία και τις άλλες αγγλοσαξονικές χώρες μαζί με την Τουρκία να επιβαρύνονται με 10%. Οι κορυφαίοι εμπορικοί εταίροι Καναδάς και Μεξικό θα υπόκεινται στο δικό τους καθεστώς, ενώ βρίσκονται αντιμέτωποι με δασμούς 25% ή τουλάχιστον με δασμολογικό συντελεστή 12,5%.

Οι σαρωτικοί δασμοί θα δημιουργήσουν πάντως νέα εμπόδια στη μεγαλύτερη καταναλωτική οικονομία στον κόσμο, αντιστρέφοντας δεκαετίες ελεύθερου εμπορίου που έχουν διαμορφώσει την παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Την ίδια ώρα αρκετές κυβερνήσεις σε όλον τον κόσμο εξετάζουν αντίμετρα που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε δραματικά υψηλότερες τιμές τα πάντα: από τα ποδήλατα μέχρι το κρασί.

Σύμφωνα με τη Fitch Ratings, ο πραγματικός δασμολογικός συντελεστής των ΗΠΑ σε όλες τις εισαγωγές θα αυξηθεί φέτος στο 22%, επίπεδα που παρατηρήθηκαν τελευταία φορά το 1910

Η διατλαντική σχέση

Ειδικά για την Ευρώπη, οι ανακοινώσεις Τραμπ, λένε οι αναλυτές της ING, θα πρέπει να είναι η τελευταία υπενθύμιση ότι η διατλαντική σχέση έχει αλλάξει πια για τα καλά και αυτό δεν ισχύει μόνο για τις πολιτικές ασφάλειας και άμυνας. Ακόμα κι αν δεν υπάρχουν νικητές στους εμπορικούς πολέμους, κάποιοι χάνουν περισσότερο από άλλους. Ενώ μάλιστα τις τελευταίες εβδομάδες οι ευρωπαϊκές αμυντικές πρωτοβουλίες και η γερμανική δημοσιονομική στροφή ενίσχυσαν τις οικονομικές προσδοκίες μεσοπρόθεσμα, οι δασμοί έφεραν πάλι παγωνιά στις βραχυπρόθεσμες προοπτικές της Γηραιάς Ηπείρου.

Αμεσες επιδράσεις

Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Citigroup, οι δασμοί Τραμπ θα έχουν επίπτωση 1% στο ΑΕΠ της ευρωζώνης με άμεσες επιδράσεις – στα όρια της ύφεσης – από το β’ εξάμηνο του 2025, που θα οδηγήσουν τα επόμενα τρίμηνα σε μηδενική αύξηση του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ. Η Ευρώπη φέρεται ότι θα περιμένει τέσσερις εβδομάδες πριν αποφασίσει για αντίποινα, δίνοντας στον εαυτό της χρόνο για να διαπραγματευτεί με τις ΗΠΑ. Η ΕΚΤ θα μειώσει, όπως εκτιμάται, ταχύτερα τα επιτόκια, ενώ Γερμανία, Ιταλία και Ιρλανδία θεωρούνται οι πιο ευάλωτες οικονομίες.

Η Ελλάδα

Σε αυτό το πλαίσιο και δεδομένου ότι η Ευρώπη είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ελλάδας, αφού προς τα εκεί κατευθύνεται το 57% των ελληνικών εξαγωγών (έναντι 4,6% στις ΗΠΑ), και η ελληνική οικονομία αναμένεται πως θα επηρεαστεί μερικώς, με την ανάπτυξη πάντως ακόμη, ελέω των ροών κεφαλαίων του Ταμείου Ανάκαμψης να είναι ανθεκτική στην περιοχή του 2%-2,3% την ερχόμενη 2ετία.

Η εξωτερική ζήτηση ελληνικών αγαθών και υπηρεσιών πάντως συναρτάται άμεσα από τον ρυθμό ανάπτυξης των εμπορικών της εταίρων στην Ευρώπη που είναι ευάλωτες σε έναν γενικευμένο εμπορικό πόλεμο, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν και η 5η πιο σημαντική αγορά για τις ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις.

«Εκμετάλλευση»

Ο Τραμπ, που φέρεται επίσης να σχεδιάζει και άλλους δασμούς που στοχεύουν σε ημιαγωγούς, φαρμακευτικά προϊόντα και δυνητικά κρίσιμα ορυκτά, θέλησε να βάλει τέλος στις «ημέρες που οι ΗΠΑ ήταν αντικείμενο εκμετάλλευσης» και που την οδήγησαν σε εμπορικό έλλειμμα ήδη από το 1975, το οποίο έκτοτε διευρύνεται συνεχώς, ξεπερνώντας σήμερα το 1 τρισ. δολ.

«Οι φορολογούμενοί μας έχουν εξαπατηθεί για περισσότερα από 50 χρόνια, αλλά αυτό δεν πρόκειται να ξανασυμβεί», ενώ, όπως αποφάνθηκε, μια «χρυσή εποχή» ξεκινά για την αμερικανική οικονομία, με την ING να «βλέπει» πάντως βραχυχρόνια μια επώδυνη μεταβατική περίοδο.

«Ξεπούλημα» των μετοχών του Dow Jones, ζημιές για το δολάριο, στο κόκκινο τα κρυπτονομίσματα

Οι δαπάνες

Σύμφωνα με την ING, καθώς οι συνολικές εισαγωγές των ΗΠΑ κυμαίνονται στα 3,3 τρισ. δολ. με μέσο δασμολογικό συντελεστή στην περιοχή του 20%, τα έσοδα θα μπορούσαν να φθάσουν τα 660 δισ. ευρω. Οι συνολικές καταναλωτικές δαπάνες των Αμερικανών ήταν πέρυσι 19,83 τρισεκατομμύρια δολάρια, τα οποία θα μπορούσαν να αυξηθούν 3,3% αν μετακυλίσει το σύνολο των δασμών στους καταναλωτές, φθάνοντας 20,49 τρισ. δολάρια, κοστίζοντας σε κάθε Αμερικανό 2.000 δολάρια.

Ενας άλλος τρόπος σκέψης είναι ότι το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών (μετά από φόρους) ήταν 22,1 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2024, επομένως 660 δισεκατομμύρια δολάρια επιπλέον φόροι ισοδυναμούν με το 2,7% του διαθέσιμου εισοδήματος, δηλαδή 1.800 δολάρια για κάθε Αμερικανό ή 7.200 δολάρια για μια τετραμελή οικογένεια. Οι δασμοί στα αυτοκίνητα θα οδηγήσουν επίσης σε αύξηση των τιμολογίων σε ένα τυπικό όχημα κατά επιπλέον 8.000 δολάρια.

Κίνδυνοι εκτροπής

Ο Τραμπ ανέφερε πάντως ότι θα εξετάσει το ενδεχόμενο μείωσης των δασμών εάν οι άλλες χώρες άρουν τους εμπορικούς φραγμούς τους στις εξαγωγές των ΗΠΑ, ενώ συνολικά, σύμφωνα με αναλυτές, οι επιδράσεις των δασμών δεν είναι εύκολο να υπολογιστούν και προκύπτουν από τη μετακύλιση του δασμού στις τελικές τιμές, που γίνονται ισχυρότερες όσο αυξάνεται η μεταβολή του δασμού, αλλά και από τις έμμεσες επιπτώσεις από το σοκ της εξαγωγικής ζήτησης στις επενδύσεις, τις προσλήψεις και την κατανάλωση, την ώρα που αυξάνονται οι κίνδυνοι εκτροπής του εμπορίου.

Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (ΟΤ) – ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ