Ευρώπη: Πώς ελπίζει να εξοπλίσει την Ουκρανία σαν «αστακό»

Την ώρα που συνεχίζεται ο πόλεμος Ρωσίας και Ουκρανίας η Ευρώπη δείχνει να έχει σημειώσει αργή πρόοδο ως προς τη δημιουργία μιας ισχυρής δύναμης που θα συμβάλει στην υποστήριξή της δεύτερης. Η αμερικανική στρατιωτική βοήθεια μειώνεται και σύντομα θα εξαντληθεί εντελώς, εκτός αν ανανεωθεί από τον Ντόναλντ Τραμπ, κάτι που μοιάζει απίθανο. Ο καλύτερος τρόπος για να εξασφαλιστεί η ασφάλεια της Ουκρανίας, λένε οι υποστηρικτές της, είναι να διασφαλιστεί ότι είναι οπλισμένη «σαν αστακός», είτε υπάρχει κατάπαυση του πυρός είτε όχι. Για τον σκοπό αυτό, στις 19 Μαρτίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιέγραψε μια «στρατηγική σκαντζόχοιρου» για την Ουκρανία, η οποία αποτελείται από δύο μέρη, σύμφωνα με δημοσίευμα του Economist.

Πρώτον, η Ευρώπη θα προμηθευτεί περισσότερα πυρομαχικά και οπλικά συστήματα για λογαριασμό της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων κρίσιμων πυραύλων αεράμυνας. Δεύτερον, θα ενισχύσει την αμυντική βιομηχανία της Ουκρανίας, την οποία αποκαλεί «τον πιο αποτελεσματικό και οικονομικά αποδοτικό τρόπο στήριξης των στρατιωτικών προσπαθειών της Ουκρανίας». Το σχέδιο είναι πνευματικό τέκνο της Κάγια Κάλλας, πρώην πρωθυπουργού της Εσθονίας, η οποία τώρα είναι η κορυφαία διπλωμάτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θέλει να διπλασιάσει τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία φέτος, στα 40 δισ. ευρώ (44 δισ. δολάρια).

Η υπόθεση της επένδυσης στην εγχώρια βιομηχανία όπλων της Ουκρανίας είναι επιτακτική. Η Ουκρανία ήταν μεγάλος κατασκευαστής όπλων κατά τη σοβιετική εποχή, αλλά η βιομηχανία εξαφανίστηκε σε μεγάλο βαθμό μετά την ανεξαρτησία της το 1991. Παρ’ όλα αυτά, υπήρχε μια μηχανολογική βάση και ένας ακμάζων νέος τεχνολογικός τομέας για να αξιοποιηθεί όταν η Ρωσία εξαπέλυσε την πλήρους κλίμακας εισβολή της πριν από τρία χρόνια.

Πέρυσι οι ουκρανικές εταιρείες όπλων παρήγαγαν εξοπλισμό αξίας 10 δισ. δολαρίων

Τα θεμέλια

Η χώρα είχε τα θεμέλια: έναν σταθερό τομέα βιομηχανίας και πλήθος σχολών μηχανικών και πανεπιστημίων από τα οποία οι άνθρωποι με εξειδικευμένες γνώσεις μεταπήδησαν στην άμυνα, λέει ο Andriy Zagorodnyuk, πρώην υπουργός Άμυνας που προεδρεύει στο Κέντρο Αμυντικών Στρατηγικών, μια δεξαμενή σκέψης στο Κίεβο.

«Από το 2022 η εξέλιξη είναι εξαιρετικά έντονη. Υπάρχει μια συνεχής διαδικασία καινοτομίας», προσθέτει. Ενώ η προμήθεια όπλων στη Δύση διαρκεί συνήθως χρόνια, στην Ουκρανία μια ιδέα μπορεί να μετατραπεί σε όπλο στο χέρι ενός στρατιώτη μέσα σε λίγους μήνες.

Πέρυσι οι ουκρανικές εταιρείες όπλων παρήγαγαν εξοπλισμό αξίας 10 δισ. δολαρίων, σύμφωνα με έκθεση που δημοσίευσε τον Μάρτιο το Ουκρανικό Ινστιτούτο για το Μέλλον (UIF), μια άλλη δεξαμενή σκέψης. Αυτό αντιπροσώπευε μια εντυπωσιακή τριπλάσια αύξηση από το 2023 και δεκαπλάσια από το 2022. Οι περισσότερες από 800 ιδιωτικές και κρατικές επιχειρήσεις του αμυντικού τομέα απασχολούν 300.000 ειδικευμένους εργαζόμενους. Ο Oleksandr Kamyshin, ο οποίος επιβλέπει την αμυντική βιομηχανία για τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, τον πρόεδρο της Ουκρανίας, λέει ότι φέτος η παραγωγή θα είναι περίπου 15 δισ. δολάρια, αλλά ο τομέας θα έχει τη δυνατότητα να παράγει περίπου 35 δισ. δολάρια. Ο περιορισμός οφείλεται απλώς στην έλλειψη χρημάτων, για την οποία ελπίζει ότι οι σύμμαχοι θα βοηθήσουν.

Δεν είναι σαφές ποιο ποσοστό των αναγκών των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας καλύπτεται από την τοπική παραγωγή. Η έκθεση του UIF το ανεβάζει στο 30%, αλλά ο κ. Zagorodnyuk πιστεύει ότι πλησιάζει το 50%.

Η Ουκρανία προσδοκά να κατασκευάσει 5 εκατ. από τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη

Η παραγωγή πυραύλων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών

Αυτό που δεν αμφισβητείται είναι ότι η παραγωγή αυξάνεται σταθερά, παρά τις συνεχείς ρωσικές απεργίες στα εργοστάσια. «Ορισμένες εγκαταστάσεις έχουν χτυπηθεί πέντε ή περισσότερες φορές», λέει ο κ. Zagorodnyk για να προσθέσει: «Αλλά επιβιώνουν». Τα εργοστάσια είναι και διάσπαρτα και αχανή, γεγονός που τα καθιστά ανθεκτικά στις επιθέσεις.

Η Ουκρανία προσδοκά να κατασκευάσει 5 εκατ. από τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη (FPV) που κυριαρχούν στο πεδίο της μάχης, σε σύγκριση με 2 εκατ. πέρυσι. Στόχος της είναι να κατασκευάσει 30.000 μεγαλύτερα μη επανδρωμένα αεροσκάφη μεγάλου βεληνεκούς, τα οποία μπορούν να πλήξουν βαθιά μέσα στη Ρωσία. Και ο κ. Ζελένσκι έχει θέσει ως στόχο 3.000 εξελιγμένους πυραύλους κρουζ, όπως ο νέος Long Neptune, με βεληνεκές 1.000 χιλιομέτρων (ένας έπληξε πρόσφατα ένα διυλιστήριο πετρελαίου στην Κριμαία), και « πυραυλικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη», όπως το Palianytsia με στροβιλοκινητήρα. Η Ουκρανία δοκιμάζει επίσης τους δικούς της βαλλιστικούς πυραύλους σε ρωσικούς στόχους- αυτοί είναι εξαιρετικά γρήγοροι και συνεπώς δυσκολότερο να αναχαιτιστούν. Ο Fabian Hoffmann, ειδικός σε θέματα πυραύλων, εκτιμά ότι αυτοί οι αριθμοί για μεγάλους πυραύλους μπορεί να είναι φιλόδοξοι.

Η καινοτομία έχει καταστήσει την τεχνολογία ηλεκτρονικού πολέμου της Ουκρανίας τεχνολογία αιχμής. Ο Nico Lange, πρώην αξιωματούχος του γερμανικού υπουργείου Άμυνας πιστεύει ότι οι δυνατότητές της ξεπερνούν πλέον εκείνες τόσο των ρωσικών όσο και των δυτικών συστημάτων. Μια πρόσφατη επιτυχία ήταν ο παρεμβολέας Lima, ο οποίος μπλοκάρει το σύστημα καθοδήγησης των ρωσικών βομβών ολίσθησης που είχαν καταστρέψει τις αμυντικές θέσεις της Ουκρανίας.

Υπάρχουν σημαντικά κενά σε ό,τι μπορεί να παράγει η Ουκρανία

Το παραδοσιακό υλικό

Η Ουκρανία ενισχύει επίσης την παραγωγή παραδοσιακού υλικού. Πέρυσι έστειλε πάνω από 2,5 εκατ. βλήματα πυροβολικού και όλμων στη γραμμή του μετώπου, με τη βοήθεια των συνεργασιών με τη νορβηγική Nammo και την KNDS, μια γαλλογερμανική εταιρεία. (Πολλά βλήματα όλμων ουκρανικής κατασκευής, ωστόσο, είχαν σοβαρά προβλήματα ποιότητας.) Η μηνιαία παραγωγή του πολύ αξιόλογου αυτοκινούμενου οβιδοβόλου Bohdana, που κατασκευάζεται από την ουκρανική KZVV, αυξήθηκε από έξι σε περίπου είκοσι. Αυτό είναι τρεις φορές πιο γρήγορα από ό,τι η Nexter, μια γαλλική εταιρεία, μπορεί να κατασκευάσει τα ακριβότερα πυροβόλα CAESAR. Με περισσότερη ευρωπαϊκή χρηματοδότηση η παραγωγή του Bohdana θα μπορούσε να διπλασιαστεί.

Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικά κενά σε ό,τι μπορεί να παράγει η Ουκρανία, γεγονός που καθιστά τις κοινοπραξίες με ευρωπαϊκές και αμερικανικές εταιρείες ζωτικής σημασίας. Τα σασί για τα τεθωρακισμένα οχήματα που απαιτούνται για να μεταφέρουν τα στρατεύματα στην πρώτη γραμμή του μετώπου πρέπει ακόμη να εισάγονται. Η Rheinmetall, ένας γερμανικός γίγαντας της αμυντικής βιομηχανίας, άνοιξε πρόσφατα το πρώτο από τα δύο εργοστάσια στην Ουκρανία για την κατασκευή του οχήματος μάχης πεζικού Lynx.

Μια άλλη κρίσιμη πρόκληση είναι να μειωθεί η εξάρτηση της Ουκρανίας από τα δυτικά συστήματα αεράμυνας, ιδίως τα αμερικανικά. Η ποσότητα που απαιτείται είναι «τόσο μεγάλη που δεν μπορεί να καλυφθεί με εισαγωγές», λέει ο κ. Zagorodnyuk. Τον Ιανουάριο ο Oleksandr Syrskyi, ο αρχιστράτηγος της χώρας, επιβεβαίωσε ότι η Ουκρανία αναπτύσσει ένα σύστημα που μπορεί να καταρρίψει βαλλιστικούς πυραύλους.

Μια κοινοπραξία με τη γαλλική εταιρεία Thales, μέρος της κοινοπραξίας που κατασκευάζει το σύστημα αεράμυνας SAMP-T, θα παρέχει πρόσβαση σε προηγμένα ραντάρ και οπτοηλεκτρονικά.

Οι αλυσίδες εφοδιασμού των ουκρανικών εταιρειών αντιμετωπίζουν επίσης προβλήματα

Ευρωπαϊκές επενδύσεις

Οι άμεσες ευρωπαϊκές επενδύσεις σε ουκρανικές αμυντικές επιχειρήσεις παρεμποδίζονται από το ύποπτο νομικό σύστημα της χώρας και τη χαμηλή πιστοληπτική της ικανότητα. Ο κ. Lange λέει ότι οι επενδύσεις θα πρέπει να πηγαίνουν σε πιο δυναμικές ιδιωτικές εταιρείες και όχι σε εταιρείες που ελέγχονται από το κράτος. Οι αλυσίδες εφοδιασμού των ουκρανικών εταιρειών αντιμετωπίζουν επίσης προβλήματα. Ο Fabrice Pothier, πρώην διευθυντής πολιτικής και σχεδιασμού του ΝΑΤΟ, ανησυχεί για την εξάρτησή τους από κινεζικά εξαρτήματα για μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Η Ευρώπη, λέει, θα πρέπει να παρέχει στους Ουκρανούς «οπτικά, γυροσκόπια, αισθητήρες και χειριστές πτήσης». Ο κ. Zagorodnyuk πιστεύει ότι η Ευρώπη θα μπορούσε να δώσει στην Ουκρανία ένα πλεονέκτημα έναντι της Ρωσίας στέλνοντάς της προηγμένες εργαλειομηχανές, εξαρτήματα και λογισμικό.

Ο γρηγορότερος τρόπος για να φτάσουν τα κιτ στα χέρια των Ουκρανών μαχητών είναι το «δανέζικο μοντέλο». Η Ουκρανία προσδιορίζει τις προτεραιότητες, η Δανία πληρώνει και οι Δανοί εμπειρογνώμονες αξιολογούν τους προμηθευτές και επιβλέπουν την εκτέλεση της παραγγελίας. Πέρυσι οι Δανοί αγόρασαν 18 οβιδοβόλα Bohdana, τα οποία πήγαν κατευθείαν στις ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας. Ακολούθησε χρηματοδότηση για μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραυλικά συστήματα μεγάλου βεληνεκούς.

Η χρηματοδότηση περιλάμβανε 125 εκατ. ευρώ από το εθνικό ταμείο της Δανίας για την Ουκρανία, 20 εκατ. ευρώ από τη Σουηδία, 2,7 εκατ. ευρώ από την Ισλανδία και 390 εκατ. ευρώ από τόκους που προέκυψαν από δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Στις 3 Απριλίου η Δανία δεσμεύτηκε να χορηγήσει επιπλέον 264 εκατ. ευρώ. Η Ουκρανία ελπίζει ότι θα βρεθεί τουλάχιστον 1 δισ. ευρώ για την πρωτοβουλία φέτος.

Η χαμένη ευκαιρία

Ο κ. Kamyshin λέει ότι «πέντε και πλέον» ευρωπαϊκές χώρες χρησιμοποιούν τώρα το δανέζικο μοντέλο.

Δυστυχώς, το σχέδιο της κας Κάλλας κατέρρευσε στην ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής της 20ής Μαρτίου. Κατηγορήθηκε από ορισμένους ότι δεν κατάφερε να κάνει τη διπλωματική προεργασία για να πείσει τους ηγέτες να συμφωνήσουν εκ των προτέρων. Τελικά το σχέδιο αποδυναμώθηκε: 5 δισ. ευρώ θα δαπανηθούν για πυρομαχικά. Η κα. Κάλλας είναι αποφασισμένη να αναβιώσει το σχέδιο. Αν αποτύχει, η Ευρώπη θα έχει πετάξει στα σκουπίδια τον ταχύτερο και αποτελεσματικότερο τρόπο για να αμυνθεί η Ουκρανία.