Ελαιόλαδο: Πτήση στο μέλλον για το αγουρέλαιο Πτελεού – Ετοιμάζεται για τη λίστα των… ΠΟΠ

Αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που τους δίνει ο τόπος τους και έχοντας ως έμβλημα την ελιά, ελαιοπαραγωγοί με έδρα το Πτελεό του Βόλου, εδώ και μια τετραετία έχουν ξεκινήσει ένα δύσκολο ταξίδι για την προβολή και στήριξη της τοπικής ελαιοκομίας. Στις… αποσκευές τους έχουν χωρέσει την αγάπη και το σεβασμό για το προϊόν τους, το ελαιόλαδο, αλλά και το μεράκι να συνεχίσουν.

«Η αξία του ελληνικού ελαιώνα είναι ανεκτίμητη, ενώ το μέλλον του φαντάζει δύσκολο. Αντί να περιμένουμε απαθείς τις εξελίξεις μπορούμε να σκεφτόμαστε, να δοκιμάζουμε λύσεις και να αξιοποιούμε τις ευκαιρίες που μας δίνει ο τόπος», λέει χαρακτηριστικά στον ΟΤ ο αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Παραδοσιακών Ελαιώνων Νοτιοδυτικής Μαγνησίας «OLIVETTO MAGNES» Αγαπητός Χριστέλλος.

Προτεραιότητα η ανάδειξη των παραγόμενων ελαιοκομικών προϊόντων υψηλής διατροφικής αξίας της περιοχής ως αποτέλεσμα του μικροκλίματος, της γεωγραφικής θέσης και των καλλιεργητικών πρακτικών μέσα από συντονισμένη εξωστρέφεια

Αν και ο Σύνδεσμος μετρά μόλις τέσσερα χρόνια ζωής, ήδη έχει προσθέσει στο βιογραφικό του δράσεις και παρεμβάσεις για την προστασία του παραδοσιακού ελαιώνα, των παραγωγών, της τοπικής οικονομίας. Ψηλά στη λίστα των προτεραιοτήτων του έχει τοποθετηθεί η ανάδειξη των παραγόμενων ελαιοκομικών προϊόντων υψηλής διατροφικής αξίας της περιοχής ως αποτέλεσμα του μικροκλίματος, της γεωγραφικής θέσης και των καλλιεργητικών πρακτικών μέσα από συντονισμένη εξωστρέφεια.

Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και όλες οι προσπάθειες για την ανάδειξη του ποιοτικού τους προϊόντος, του αγουρέλαιου Πτελεού, για το οποίο ετοιμάζεται φάκελος με τη συνδρομή της Περιφέρειας Θεσσαλίας και του Δήμου Αλμυρού για να ενταχθεί στη λίστα των ΠΟΠ.

Μάλιστα, μετά από σχετικές προωθητικές ενέργειες, που έχει πραγματοποιήσει η Δήμος Αλμυρού, μια ομάδα παραγωγών, έχουν βάλει στόχο την αγορά του Μαρόκου. Στο πλαίσιο αυτό, θα ταξιδέψουν εκεί στις αρχές του Μαΐου, προς εξεύρεση νέας αγοράς.

Η τυχαία συνάντηση

Μια τυχαία συνάντηση και συζήτηση δύο ελαιοπαραγωγών σε ελαιοτριβείο στο Πτελεό στάθηκε η αφορμή για να πάρει «σάρκα και οστά» ο Σύνδεσμος Παραδοσιακών Ελαιώνων  Νοτιοδυτικής Μαγνησίας «Oliveto Magnes». «Εκείνο το βράδυ στο ελαιοτριβείο, συμφωνήσαμε με τον νυν πρόεδρο του Συνδέσμου Σταμάτη Αλαμανιώτη, ότι οι ελαιοπαραγωγοί δεν εκπροσωπούνται από κάποιο όργανο, το οποίο θα διεκδικεί τα δικαιώματά μας αλλά και θα προβάλει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της τοπικής ελαιοκομίας», εξηγεί στον ΟΤ ο αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Αγαπητός Χριστέλλος.

Η αρχική εκείνη συνάντηση έβαλε τα θεμέλια ώστε το 2021 να ιδρυθεί ο Σύνδεσμος, ο οποίος σήμερα αριθμεί 130 μέλη – ελαιοπαραγωγούς, με τον ορεινό παραδοσιακό ελαιώνα, να εκτείνεται από την είσοδο της Νοτιοδυτικής Μαγνησίας από τον Άγιο Δημήτριο και συνεχίζει προς Αχίλλειο, Πτελεό, Άγιους Θεόδωρους, Νηές Σούρπης και Αμαλιάπολη.

«Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου μας λόγω της βιοποικιλότητας της περιοχής, της επιρροής που έχει από το θαλάσσιο περιβάλλον, είναι εξαιρετικά και για το λόγο αυτό χρήζει διαφορετικής μεταχείρισης»

«Από το 2021 που συστάθηκε ο Σύνδεσμος έχουμε προχωρήσει σε διάφορες παρεμβάσεις προς τον ΕΛΓΑ, το ΥπΑΑΤ, την Περιφέρεια και το Δήμο Αλμυρού, για προβλήματα που σχετίζονται με τα προϊόντα μας, τις τιμές και τις επιδοτήσεις, που συνεχώς μειώνονται. Σε αυτό συνέβαλαν όλοι που απαρτίζουν το ΔΣ έως σήμερα όπως ο αντιπρόεδρος Χρήστος Καλλές, ο Νίκος Χουλιάρας, η Ελένη Αποστολοπούλου, ο Απόστολος Ζάρρας, ο Γιάννης Βαλωμένος και άλλοι εξαίρετοι ελαιοπαραγωγοί», επισημαίνει ο κ. Χριστέλλος.

Σημαντικής σημασίας παρέμβαση αποτελεί, όπως τονίζει στον ΟΤ ο αντιπρόεδρος του Συνδέσμου, η πρόταση που έχει καταθέσει στο ΥπΑΑΤ, και σύμφωνα με την οποία ζητείται «η ελιά και το ελαιόλαδο να προστατευθεί ως προέλευση, με αυξημένη τιμή και επιδότηση, καθώς παράγεται σε παραδοσιακούς δύσβατους ελαιώνες, στους οποίους παράγουμε και καλλιεργούμε ακόμα χειρωνακτικά και όχι με μηχανική βοήθεια, που μειώνει το κόστος παραγωγής. Μάλιστα, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου μας λόγω της βιοποικιλότητας της περιοχής, της επιρροής που έχει από το θαλάσσιο περιβάλλον, είναι εξαιρετικά και για το λόγο αυτό χρήζει διαφορετικής μεταχείρισης».

Στο δρόμο της αναγνώρισης…

Το αγουρέλαιο Πτελεού ανήκει σε εκείνα τα προϊόντα της θεσσαλικής γης, για τα οποία έχει ξεκινήσει η διαδικασία να αποκτήσουν ταυτότητα και να ενταχθούν στα ΠΟΠ.

«Για το ελαιόλαδο και κυρίως το αγουρέλαιο, έχουμε προχωρήσει σε εκατοντάδες αναλύσεις από το τμήμα Γεωπονικής και αγροτικού τομέα της Περιφέρειας Θεσσαλίας, του οποίου επικεφαλής είναι ο νυν περιφερειάρχης Δημήτρης Κουρέτας. Με αυτές τις αναλύσεις είδαμε πολύ καλά αποτελέσματα, προχωρώντας όμως σε διάφορες πρακτικές ώστε να βελτιώσουμε ακόμα περισσότερο τα τελικά οργανοληπτικά στοιχεία του ελαιόλαδου», εξηγεί στον ΟΤ ο κ. Χριστέλλος.

Η όλη προσπάθεια από το 2022 χρηματοδοτείται από το Δήμο Αλμυρού, ο οποίος σήμερα διενεργεί όλες τις διαδικασίες ώστε το αγουρέλαιο της περιοχής να ενταχθεί στη λίστα των ΠΟΠ.

Όμως, αυτό που μέχρι σήμερα εκκρεμεί είναι η επίσημη αναγνώριση της περιοχής ως «παραδοσιακοί ελαιώνες», στα πρότυπα του μοντέλου των ελαιώνων Αμφίσσης, καθώς όπως σημειώνει ο κ. Χριστέλλος «όλες οι προσπάθειες έχουν πέσει στο κενό».

Οι παραδοσιακοί ελαιώνες Νοτιοδυτικής Μαγνησίας

Ο φορέας με έδρα τον Πτελεό Μαγνησίας, έχει οργανωτικό και αναπτυξιακό χαρακτήρα. Στοχεύει στην εφαρμογή ενός νέου Μοντέλου Ελαιοκομίας  που αφενός θα κάνει βιώσιμη και ελκυστική στις νεότερες γενιές την ελαιοκομία, αφετέρου θα προχωρήσει σε ενέργειες για την αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων, που παρουσιάζονται ως εμπόδια στην ευρύτερη περιοχή τόσο λόγω της κλιματικής αλλαγής όσο και των νέων δεδομένων που διαμορφώνουν την αγορά κυρίως στα προϊόντα του ελαιόλαδου και της επιτραπέζιας ελιάς.

Παρά το γεγονός ότι η περιοχή, βάσει επιστημονικών δεδομένων, παράγει υψηλής ποιότητας εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο καθώς και επιτραπέζιες ελιές αντίστοιχης διατροφικής αξίας, εντούτοις, οι καλλιεργητικές δυσκολίες λόγω της ημιορεινής θέσης των ελαιώνων, το υψηλό κόστος καλλιέργειας και αγροεφοδίων, οι μεγάλες ελλείψεις σε οργάνωση, σε υποδομές, σε τεχνολογικό εξοπλισμό, σε επιστημονική υποστήριξη και σε κεφαλαιακή κάλυψη, την καθιστούν μέρα με την μέρα μη ανταγωνιστική σε σχέση με άλλες περιοχές χαμηλού κόστους που ευνοούν την εντατική και υπερεντατική καλλιέργεια και αναπτύσσονται εντός και εκτός Ελλάδας.

Ο κίνδυνος της μη ανταγωνιστικότητας οφείλεται όχι μόνο στην εμφάνιση της εντατικής καλλιέργειας στα πεδινά, αλλά κυρίως στην αδυναμία αξιοποίησης των εξαιρετικών, συχνά δε μοναδικών ποιοτικών χαρακτηριστικών των προϊόντων της περιοχής. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να χάνεται στις περισσότερες περιπτώσεις η Προστιθέμενη Αξία Ποιότητας και να μειώνονται δραματικά τα έσοδα των ελαιοπαραγωγών.

Τα παραπάνω συσσωρευμένα και σημαντικά προβλήματα των Παραδοσιακών Ελαιώνων της περιοχής θέτουν την διατήρηση της ελαιοκαλλιέργειας εν αμφιβόλου, ωστόσο υπάρχει ελπίδα αν υπάρξει άμεση και επιτακτική ανάγκη ανάληψης πρωτοβουλιών και ευθύνης, για συνέργειες παραγωγών, για εκσυγχρονισμό και για προσαρμογή τόσο στα νέα δεδομένα όσο και στην αξιοποίηση των εργαλείων της νέας αγροτικής πολιτικής, που προσφάτως οριστικοποιήθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αναμένοντας ότι η επικαιροποίηση της Εθνικής Στρατηγικής για την νέα ΚΑΠ θα λάβει διαμορφωτικά υπόψη και τα τοπικά δεδομένα.

«Είναι οι λόγοι σύστασης του φορέα, δηλώνοντας παρών στις νέες προκλήσεις ώστε να σχεδιαστεί συγκεκριμένη ατζέντα που όχι μόνον να φέρνει στην επιφάνεια τις αιτίες των προβλημάτων αλλά και παρουσίασης συγκεκριμένων τρόπων αντιμετώπισης και ρεαλιστικών προτάσεων της αναγκαίας περαιτέρω ανάπτυξης», επισημαίνει ο Σύνδεσμος.

Η θέση του Συνδέσμου στον ανασχεδιασμό της τοπικής ελαιοκομίας και της βιωσιμότητάς της στηρίζεται σε ένα πολύ απλό σκεπτικό: «Έμφαση στην παραγωγή υψηλής διατροφικής και υγειοπροστατευτικής  αξίας επιτραπέζιας ελιάς και ελαιόλαδου που μπορούν να δώσουν οι τοπικοί ελαιώνες αξιοποιώντας τα οφέλη, που προσφέρουν η ντόπια ποικιλία, το μικροκλίμα, η επιστήμη και η τεχνολογία».