Γερμανία: Έκρυψε το «Μαύρο Μηδέν» καθώς ξεκινά η εποχή των δαπανών

Ένα «άγαλμα» που απεικόνιζε ένα μαύρο μηδενικό μεγέθους ανθρώπου στεκόταν κάποτε περήφανα στο κέντρο της Στουτγάρδης – σύμβολο της προσήλωσης της Γερμανίας στους ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς.

Αλλά μια δεκαετία αργότερα, το άγαλμα μαζεύει σκόνη σε μια κρατική αποθήκη, σφηνωμένο ανάμεσα σε παροπλισμένες οθόνες και κουτιά με χριστουγεννιάτικα στολίδια.

Η αθόρυβη συνταξιοδότηση του «Schwarze Null» συμβολίζει τη κατακλυσμιαία αλλαγή που βρίσκεται σε εξέλιξη στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης: κάποτε ένθερμος υπερασπιστής του δημοσιονομικού συντηρητισμού, η Γερμανία έχει χαλαρώσει τους δημοσιονομικούς κανόνες της και έχει ξεκινήσει ένα τεράστιο πρόγραμμα δημοσίων δαπανών που τροφοδοτείται από χρέη ως απάντηση στα οικονομικά και γεωπολιτικά σοκ.

Ο Μερτς, ο οποίος μόλις πριν από λίγους μήνες εξακολουθούσε να υπερασπίζεται το αυστηρό φρένο χρέους της χώρας, έχει συγκλονίσει πολλούς στη Γερμανία με τον ρυθμό των κινήσεων του, πιέζοντας γρήγορα τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις για να ξεκλειδώσει έως και 1 τρις ​​ευρώ σε επιπλέον δανεισμό την επόμενη δεκαετία για άμυνα και υποδομές.

Στη Στουτγάρδη, το άγαλμα Black Zero δημιουργήθηκε από το υπουργείο Οικονομικών της Βάδης-Βυρτεμβέργης το 2014 για να γιορτάσει το γεγονός ότι είχε φτάσει σε ισοσκελισμένο προϋπολογισμό πολλές φορές τα προηγούμενα χρόνια.

 Η Γερμανία υπό το “Μαύρο Μηδέν”

Αυτή η δημοσιονομική πειθαρχία αντικατοπτρίστηκε από τον υπουργό Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος την ίδια χρονιά ισορρόπησε τον προϋπολογισμό της χώρας για πρώτη φορά από το 1969. Όταν άφησε τα καθήκοντά του το 2017, οι υπάλληλοι του υπουργείου στο Βερολίνο σχημάτισαν ένα ανθρώπινο μηδέν για να γιορτάσουν το επίτευγμά του.

Αλλά όταν ο Πράσινος πολιτικός Ντανιάλ Μπαγιάζ έγινε υπουργός Οικονομικών της Βάδης-Βυρτεμβέργης το 2021, το Black Zero έμοιαζε όλο και πιο αναχρονιστικό, καθώς η βιομηχανική περιοχή αναστατωνόταν από τα lockdown της πανδημίας Covid-19 και τις διακοπές της εφοδιαστικής αλυσίδας.

Στις Βρυξέλλες, η Γερμανία είχε συμφωνήσει σε άνευ προηγουμένου κοινό δανεισμό της ΕΕ ύψους 800 δισ. ευρώ για την αναζωογόνηση των οικονομιών και στο Βερολίνο, η Μέρκελ είχε εξαπολύσει ένα πακέτο έκτακτης ανάγκης 550 δισ. ευρώ.

Η ομάδα του Μπαγιάζ αποφάσισε αρχικά να βάψει το άγαλμα πράσινο και μετά το αφαίρεσε εντελώς.

Για τον Μπαγιάζ, μια μεταρρύθμιση του φρένου χρέους, η οποία περιορίζει το διαρθρωτικό έλλειμμα της Γερμανίας στο 0,35 % του ΑΕΠ, ήταν αναπόφευκτη ενόψει μιας στάσιμης οικονομίας, των υψηλότερων δαπανών του ΝΑΤΟ και της κακής κατάστασης υποδομών και σχολείων.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι περισσότεροι Γερμανοί υποστηρίζουν το πακέτο χρέους, αλλά παραμένουν δύσπιστοι σχετικά με την ικανότητα της κυβέρνησης Μερτς να χρησιμοποιήσει σωστά τα χρήματα.

Η υποστήριξη για τον Μερτς και το κόμμα του CDU έχει διαβρωθεί από τις εκλογές του Φεβρουαρίου, με την ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία, η οποία αντιτίθεται στο πακέτο δαπανών του, για πρώτη φορά μπροστά από τους συντηρητικούς αυτή την εβδομάδα.

Η δημοσιονομική ορθότητα ήταν τόσο μεγάλο μέτωπο και επίκεντρο του γερμανικού δόγματος που ακόμη και οι Πράσινοι πολιτικοί επέκριναν τον Μερτς επειδή την εγκατέλειψε.

Η συνεπικεφαλής του κόμματος των Πρασίνων Φραντζίσκα Μπράντνερ ορκίστηκε να υπερασπιστεί τη Σουηβή νοικοκυρά – ένα εθνικό σύμβολο οικονομίας που ξοδεύει μόνο όσα κερδίζει ο σύζυγός της.

Οι αυστηροί δημοσιονομικοί κανόνες εγκαταλείπονται

Η Ρεγκίνα Βαλτς, μια νοικοκυρά από τη Σουηβία, η οποία επέστρεψε στη μερική απασχόληση αφού μεγάλωσε πέντε παιδιά, είπε στους FT ότι ήταν υπέρ της περισσότερων επενδύσεων σε υποδομές. Αλλά ήταν ανήσυχη για το μέγεθος του χρέους και ήταν αντίθετη στη χρήση των χρημάτων για όπλα.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ένας μεταπολεμικός πολιτικός αγκάλιασε μεγάλες δαπάνες. Το 1990 ο τότε καγκελάριος του CDU Χέλμουτ Κολ ίδρυσε ένα ειδικό ταμείο για να βοηθήσει στη χρηματοδότηση του κόστους της γερμανικής επανένωσης, που υπολογίζεται σε 2 τρις ​​ευρώ.

Το χρέος που συσσωρεύτηκε στην εποχή του Κολ τροφοδότησε τη συζήτηση που τελικά οδήγησε στο Μαύρο Μηδέν και, το 2009, στην κατοχύρωση του φρένου χρέους στο σύνταγμα.

Άλλοι υψηλόβαθμοι πολιτικοί του SPD, συμπεριλαμβανομένου του Όλαφ Σολτς, ο οποίος υπηρέτησε ως υπουργός Οικονομικών της Μέρκελ πριν γίνει καγκελάριος το 2021, υιοθέτησαν επίσης αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες ως τρόπο για να αποτρέψουν τους συντηρητικούς από το να προσφέρουν φορολογικές περικοπές.

Μέχρι το 2016, όταν τέθηκε σε ισχύ η πέδηση του χρέους, η ανάπτυξη της Γερμανίας είχε επιταχυνθεί ενώ τα επιτόκια είχαν φτάσει σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Η εξισορρόπηση των προϋπολογισμών δεν ήταν δύσκολη υπόθεση.

Ο Βέρνερ Γκάτσερ, ο ανώτατος αξιωματούχος του προϋπολογισμού υπό τον Σόιμπλε, θυμάται όταν είπε στο αφεντικό του ότι όχι μόνο ο προϋπολογισμός ήταν ισοσκελισμένος, αλλά είχε δημιουργήσει πλεόνασμα.

Ο Γκάτσερ σημείωσε ότι το φρένο χρέους επέτρεψε στη Γερμανία να μειώσει το δείκτη χρέους της στο 63% περίπου του ΑΕΠ, κάτι που με τη σειρά του σημαίνει ότι το Βερολίνο μπορεί να δανειστεί με χαμηλότερα επιτόκια από τη Γαλλία ή την Ιταλία.

Κατά την άποψη του Γκάτσερ, το πρόβλημα ήταν ότι οι πολιτικοί δεν είχαν «τη δύναμη να θέτουν προτεραιότητες». «Ο κανόνας του χρέους δεν ήταν ποτέ επενδυτικό φρένο», είπε. Ωστόσο, τομείς όπως οι υποδομές, η ψηφιοποίηση και η άμυνα «δεν χρηματοδοτήθηκαν επαρκώς».

Εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι ο Σόιμπλε, ο οποίος πέθανε το 2023, θα είχε στηρίξει το πακέτο χρέους του Μερτς: «Θα έλεγε ναι σε επενδύσεις σε υποδομές και άμυνα».