Το… θαύμα του πρόχειρου φαγητού

Για τα ενοίκια το γνωρίζαμε. Νιώθετε όμως ότι πληρώνετε ξαφνικά πολύ ακριβά το φαγητό σας σε ένα εστιατόριο, τη διαμονή σας σε ένα ξενοδοχείο και τη νοσοκομειακή περίθαλψη; Δεν κάνετε λάθος, έχουν αυξηθεί με ρυθμό μεγάλο τον τελευταίο χρόνο, μεγαλύτερο του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Περισσότερο όμως από όλα έχουν αυξηθεί οι τιμές του delivery, ναι του πρόχειρου φαγητού.

Εχουν συγκρατηθεί οι τιμές των τροφίμων, αλλά αυτές των φαγητών που παραγγέλνουμε απέξω έχουν απογειωθεί την τελευταία πενταετία και δεν τις ελέγχει κανείς. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό πόσο έχει ξεφύγει από τα… ραντάρ όλων (δεν εντάσσεται στον δείκτη εστιατορίων), η αγορά πανάκριβου… πρόχειρου φαγητού που έχει διαμορφωθεί. Είναι τόσο μεγάλες οι αυξήσεις που πλέον είναι ορατές από τις υπηρεσίες της Τράπεζας της Ελλάδας, ως βασικός συντελεστής του αυξανόμενου κόστους των υπηρεσιών στην Ελλάδα.

Στην πρόσφατη έκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για την ελληνική οικονομία, υπάρχει ειδική αναφορά στο πρόχειρο φαγητό, μαζί με την καταγραφή της οξύμωρης πορείας του πληθωρισμού των υπηρεσιών στην Ελλάδα την τελευταία πενταετία. Συνολικά αποτελούν άνω του 40% της συνολικής καταναλωτικής δαπάνης των νοικοκυριών και εδώ και τουλάχιστον έναν χρόνο φαίνονται να ευθύνονται σχεδόν αποκλειστικά για την ακρίβεια στη χώρα.

Οι παρατηρήσεις της ΤτΕ είναι αποκαλυπτικές. Από τον Ιανουάριο του 2020 μέχρι και τον Απρίλιο του 2022, δηλαδή μέσα στην πανδημία, ο πληθωρισμός των υπηρεσιών στην Ελλάδα ήταν χαμηλότερος από τον αντίστοιχο της ζώνης του ευρώ. Την περίοδο Ιουνίου 2020 – Αυγούστου 2021, δηλαδή πάνω από έναν ολόκληρο χρόνο, οι τιμές των υπηρεσιών μειώνονταν, ο πληθωρισμός υπηρεσιών ήταν αρνητικός. Μέσα στο καλοκαίρι του 2021 ξεκίνησαν την ανοδική τους πορεία οι υπηρεσίες, με αποκορύφωμα την περίοδο μετά τον Μάιο του 2022 όπου η άνοδος του πληθωρισμού των υπηρεσιών ήταν πολύ πιο έντονη από εκείνη στη ζώνη του ευρώ.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο η άνοδος του πληθωρισμού των υπηρεσιών το 2021 και το 2022 αποδόθηκε κυρίως στις κατηγορίες της εστίασης και των ταξιδιωτικών υπηρεσιών. Για το 2023 αποδόθηκε στις κατηγορίες των ενοικίων, ασφαλειών, υγείας και εκπαίδευσης.

Εκτοτε οι τιμές των υπηρεσιών παντού σταθεροποιήθηκαν περίπου στο 4%, στην Ελλάδα ωστόσο συνέχισε να ανεβαίνει φτάνοντας το 5,6% τον Δεκέμβριο του 2024. Από την ανάλυση των στοιχείων, προκύπτει ότι η βασική ευθύνη για την περυσινή άνοδο του πληθωρισμού υπηρεσιών αποδίδεται στα εστιατόρια, τα ξενοδοχεία και τα ενοίκια, που όλα μαζί αποτελούν διαχρονικά το 50% και ειδικά πέρυσι το 70% του συνολικού πληθωρισμού υπηρεσιών.

Η έκθεση της ΤτΕ καταλήγει σε τρεις βασικές αιτίες της αύξησης. Την άνοδο της ζήτησης, δηλαδή την αύξηση κατανάλωσης για τους συγκεκριμένους τομείς. Τη χρονική υστέρηση στην προσαρμογή των τιμών των υπηρεσιών με το αυξημένο γενικό επίπεδο τιμών μετά την ενεργειακή κρίση. Τις μισθολογικές αυξήσεις, ειδικά του κατώτατου στα συγκεκριμένα επαγγέλματα, καθώς οι επιχειρήσεις πέρασαν στις τιμές τις ετήσιες αυξήσεις που ανακοινώνονταν. Καμία όμως από αυτές δεν εξηγεί πλήρως το φαινόμενο των αυξήσεων στο πρόχειρο φαγητό. Για το τελευταίο υπάρχει μόνο μια εξήγηση: απλή κερδοσκοπία σε μια πλήρως ασύδοτη αγορά..