ΔΝΤ: Οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι απειλή για τις αγορές και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα [γράφημα]

Οι δασμοί που επέβαλε ο Ντόναλντ Τραμπ στην Κίνα κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του επέφεραν πλήγμα στις μετοχές κινεζικών κυρίως αλλά και αμερικανικών μετοχών κι επιδείνωσαν σημαντικά τις σχέσεις των δύο πλευρών τόσο όσον αφορά την οικονομία όσο και τη γεωπολιτική.

Το ιστορικό υπόβαθρο της προηγούμενης επιβολής δασμών από τις ΗΠΑ στην Κίνα την περίοδο 2018-2024 από δύο διαδοχικές αμερικανικές κυβερνήσεις εξετάζει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στην τελευταία έκθεσή του που αφορά γεωπολιτικούς κινδύνους και τις επιπτώσεις αυτών στις τιμές των αγορών και στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα –με τίτλο «Geopolitical Risks: Implications for Asset Prices and Financial Stability”.

Τι βλέπει το ΔΝΤ για τις αγορές

Το Ταμείο στην εν λόγω έκθεση καταγράφει επίσης στην αύξηση στις παγκόσμιες γεωπολιτικές εντάσεις, με τελευταίο παράδειγμα τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις συγκρούσεις στη Λωρίδα της Γάζας και συγκρίνει τους κινδύνους με μεγάλες συγκρούσεις και δραματικά γεγονότα στο παρελθόν. Αυτό φαίνεται και στο γράφημα που παρουσιάζει από την έκθεση ο Οικονομικός Ταχυδρόμος.

Το ΔΝΤ στην έκθεση αυτή δεν αναφέρεται άμεσα στο νέο γύρο σύγκρουσης Ουάσιγκτον και Πεκίνου που ξεκίνησε το 2025 μετά τη δεύτερη θητεία Τραμπ, αλλά αναφέρει πως εμπορικές εντάσεις, όπως δασμοί, εμπορικοί πόλεμοι και κυρώσεις, θα μπορούσαν να επιβληθούν για γεωπολιτικούς λόγους και να επηρεάσουν τις διεθνείς σχέσεις και την οικονομική δραστηριότητα. Ως παράδειγμα χρησιμοποιεί τις εμπορικές εντάσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, όπως αυτές εκδηλώθηκαν το 2018.

Το πλήγμα στις μετοχές

Η ανάλυση του ΔΝΤ δείχνει ότι οι τιμές των μετοχών αντέδρασαν αρνητικά στις ανακοινώσεις δασμών από την Κίνα και τις ΗΠΑ κατά την περίοδο 2018 με 2024. Το Ταμείο δεν εξετάζει προς το παρόν το νέο εμπορικό πόλεμο που ξεκίνησε μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου κατά τη δεύτερη θητεία του Τραμπ. Όμως το ιστορικό προηγούμενο δίνει μια εικόνα για τις πιθανές επιπτώσεις που αναμένεται να είναι ακόμη χειρότερες από την περίοδο εκείνη (2018-2024).

Τότε, μετά τις ανακοινώσεις για δασμούς στην Κίνα από τις ΗΠΑ, οι τιμές των μετοχών των κινεζικών εταιρειών είχαν υποχωρήσει κατά σχεδόν 4% κατά μέσο όρο. Αυτή η μείωση έπληξε τις επιχειρήσεις τόσο στους τομείς που επηρεάστηκαν άμεσα όσο και σε εκείνες σε άλλους κλάδους. Το μέγεθος της επίδρασης χαρακτηρίζεται στην έκθεση ως αξιοσημείωτο, καθώς «η μέση απόδοση μετοχών σε αυτές τις εταιρείες τη διετία πριν από την επιβολή αυτών των δασμών ήταν περίπου 0,1%», αναφέρεται. Είναι επίσης ενδεικτικό ότι οι μέσες αποδόσεις των μετοχών κινεζικών εταιρειών μειώθηκαν κατά σχεδόν 8% στις 6 Μαΐου 2019, όταν οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν αυξήσεις δασμών σε κινεζικά προϊόντα ύψους 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων, εκτιμά το ΔΝΤ.

Ο πρώτος εμπορικός πόλεμος

Οι τιμές των μετοχών στις Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται επίσης να επηρεάστηκαν από εκείνο τον πρώτο εμπορικό πόλεμο. Εμφανίζονται να υποχώρησαν κατά 1,3% κατά μέσο όρο εκείνη την περίοδο μετά τις ανακοινώσεις της κυβέρνησης των ΗΠΑ για δασμούς στην Κίνα.

Αυτό υποδηλώνει κάποιες ευρύτερες επιδράσεις στην αγορά λόγω ανησυχιών για εμπορικό πόλεμο, «πιθανώς λόγω της αναμονής αντίποινων δασμών, της διασύνδεσης των επιχειρήσεων μέσω της έκθεσης εσόδων και των αλυσίδων εφοδιασμού, του πιθανού αντίκτυπου στη συνολική ζήτηση ή της γενικής αύξησης της αβεβαιότητας και της αποστροφής του επενδυτικού κινδύνου», εκτιμά το Ταμείο.

Η ανακοίνωση των αντίποινων δασμών από την Κίνα το 2019 είχε επίσης σημαντικό αντίκτυπο στις τιμές των μετοχών τόσο των κινεζικών όσο και των αμερικανικών εταιρειών. Οι τιμές των μετοχών των αμερικανικών εταιρειών είχαν υποχωρήσει κατά 1,6% με 1,8% κατά μέσο όρο, μετά την ανακοίνωση της Κίνας για αντίποινα δασμών στις 23 Αυγούστου 2019.

Συνολικά, αυτά τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι η αύξηση των γεωπολιτικών κινδύνων μπορεί να έχει σημαντικές, δυσμενείς επιπτώσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές των χωρών που εμπλέκονται. Επιπλέον, μπορεί να υπάρξουν διασυνοριακές επιπτώσεις μετάδοσης μέσω εμπορικών και χρηματοοικονομικών δεσμών, σημειώνεται.

Καμπανάκι για αυξημένους γεωπολιτικούς κινδύνους

Οι παγκόσμιοι γεωπολιτικοί κίνδυνοι παραμένουν αυξημένοι, προειδοποιεί το ΔΝΤ. Τέτοιοι κίνδυνοι, που περιλαμβάνουν πιθανά γεγονότα όπως πόλεμους, τρομοκρατικές ενέργειες και διακρατικές εντάσεις και μπορούν να διαταράξουν τις διεθνείς σχέσεις και την οικονομική σταθερότητα, έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.

Η αύξηση των γεωπολιτικών κινδύνων μπορεί να απειλήσει τη μακροοικονομική σταθερότητα μέσω πολλών διαύλων, επισημαίνει το ΔΝΤ. Ειδικότερα, «μια αύξηση των γεωπολιτικών κινδύνων που εκδηλώνεται μέσω πραγματικών ή δυνητικών περιορισμών στο διασυνοριακό εμπόριο και στις χρηματοοικονομικές συναλλαγές ή στρατιωτικές συγκρούσεις μπορεί να προκαλέσει ανακατανομή των ροών κεφαλαίων και να προκαλέσει απότομες διορθώσεις των τιμών των περιουσιακών στοιχείων και τη φερεγγυότητα των χρηματοπιστωτικών και μη χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων» αυξάνοντας τους κινδύνους και για τα μακροοικονομικά, σημειώνεται στην έκθεση.

Οι διακοπές της εφοδιαστικής αλυσίδας μπορεί να αυξήσουν τις τιμές των εμπορευμάτων και να μειώσουν τις τιμές των μετοχών, εάν οι διαταραχές αυτές αναμένεται να έχουν δυσμενή επίδραση στην οικονομική δραστηριότητα. Επιπλέον, γεωπολιτικοί κίνδυνοι μπορούν επίσης να επηρεάσουν σημαντικά τις χώρες που έχουν στενούς οικονομικούς και χρηματοοικονομικούς δεσμούς με χώρες που πλήττονται από συγκρούσεις λόγω, μεταξύ άλλων, διακοπής του εμπορίου ή των επενδύσεων.

Οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων

Η αύξηση του γεωπολιτικού κινδύνου μπορεί να έχει αντίκτυπο στις τιμές των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων μέσω δύο βασικών καναλιών, σύμφωνα με το Ταμείο. Πρώτον, μπορεί να επηρεάσει τις τιμές μέσω οικονομικού καναλιού, όπου η απειλή ή η πραγματοποίηση περιορισμών με γεωπολιτικά κίνητρα στις εμπορικές και χρηματοπιστωτικές συναλλαγές διαταράσσει τις αλυσίδες εφοδιασμού, αναστρέφει τις ροές κεφαλαίων ή προκαλεί δυσμενείς κρίσεις ζήτησης στην οικονομία, επηρεάζοντας άμεσα τις τιμές των χρηματοοικονομικών και πραγματικών περιουσιακών στοιχείων. Αυτές οι αλλαγές μπορούν επίσης να επηρεάσουν ανάπτυξη και πληθωρισμό.

Τα spreads κρατικών αποδόσεων ή τα spread swap πιστωτικής αθέτησης (CDS) μπορεί επίσης να αυξηθούν εάν οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι εγείρουν ανησυχίες για τη δημοσιονομική βιωσιμότητα (λόγω, για παράδειγμα, αυξημένων αναγκών δαπανών και δανεισμού ή λόγω μείωσης της παραγωγής).

Δεύτερο κανάλι μέσω του οποίου οι αυξήσεις γεωπολιτικού κινδύνου μπορούν να επηρεάσουν τις τιμές των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων είναι το κανάλι εμπιστοσύνης της αγοράς.

Τα spreads των κρατικών αποδόσεων

Τέτοιες αυξήσεις μπορεί να προκαλέσουν μακροοικονομική και χρηματοοικονομική αβεβαιότητα ακόμη και αν δεν έχει πραγματοποιηθεί καμία σύγκρουση ή αλλαγή πολιτικής, με αντίκτυπο στις τιμές των περιουσιακών στοιχείων μέσω μείωσης της εμπιστοσύνης των επενδυτών και αύξησης της αποστροφής κινδύνου.

Τα spreads κρατικών αποδόσεων ή τα spread swap πιστωτικής αθέτησης (CDS) μπορεί επίσης να αυξηθούν εάν οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι εγείρουν ανησυχίες για τη δημοσιονομική βιωσιμότητα -λόγω, για παράδειγμα, αυξημένων αναγκών δαπανών και δανεισμού ή λόγω μείωσης της παραγωγής. Επιπλέον, η ανάλυση υποδηλώνει ότι οι χώρες με περιορισμένα δημοσιονομικά και διεθνή αποθεματικά είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στην αύξηση των κρατικών ασφαλίστρων κινδύνου, σημειώνεται το Ταμείο.

ΔΝΤ

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους γεωπολιτικούς κινδύνους που σχετίζονται με τη χώρα κατά την επίβλεψη των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να αφιερώνουν επαρκείς πόρους για τον εντοπισμό, τον ποσοτικό προσδιορισμό και τη διαχείριση αυτών των κινδύνων.

• Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να διατηρούν επαρκή αποθέματα κεφαλαίου και ρευστότητας για την προστασία από ακραίες αλλά εύλογες απώλειες που συνδέονται με την υλοποίηση γεωπολιτικών κινδύνων.

• Οι αναδυόμενες αγορές και οι αναπτυσσόμενες οικονομίες θα πρέπει να συνεχίσουν τις προσπάθειες για την ενίσχυση των χρηματοπιστωτικών αγορών με ισχυρά ρυθμιστικά πλαίσια, για να βοηθήσουν τους επενδυτές να διαχειριστούν και να αντισταθμίσουν τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους από γεωπολιτικούς κραδασμούς.

• Θα πρέπει να διατηρηθεί επαρκής χώρος άσκησης μακροοικονομικής πολιτικής.