Adam Posen: Η Ρωσία είναι υποτελής στην Κίνα

Ο Άνταμ Πόσεν, επικεφαλής του Ινστιτούτου Πέτερσον στην Ουάσιγκτον από το 2013, είναι ένας λαμπρός οικονομολόγος και προσγειωμένος τραπεζίτης, ως πρώην υπεύθυνος χάραξης πολιτικών της Τράπεζας της Αγγλίας.

Απαντώντας σε αιτήματά μας για σχολιασμό της σημερινής γεωπολιτικής και οικονομικής συγκυρίας, μας παρέπεμψε σε άρθρα και δηλώσεις του στην αγγλική εφημερίδα Guardian, στο γαλλικό περιοδικό Le Point και στην Επιθεώρηση Foreign Affairs, στην οποίαν από καιρό αρθρογραφεί.

Όμως στο ερώτημά μας αν υπάρχει πιθανότητα η σημερινή πολιτική Τράμπ να διασπάσει τα δεσμά της Ρωσία του Πούτιν με την Κίνα του Χι Σι Πινγκ, η απάντησή του υπήρξε κατηγορηματικά αρνητική.

«…..Η Ρωσία», μας είπε, «…..έχει τεράστια εξάρτηση από την Κίνα. Γεωπολιτικά είναι υποτελής και η οικονομική σχέση που έχει η Κίνα έναντι της Ρωσίας συμβάλλει σε αυτό. Από την άλλη πλευρά, η θεωρία ότι η Αμερική έχει κάθε λόγο να επενδύσει στη Ρωσία είναι εντελώς αβάσιμη. Οι Αμερικανοί δεν έχουν κανένα οικονομικό συμφέρον να έρθουν πιο κοντά στη Ρωσία. Ο πρόεδρος Τραμπ βρίσκεται σε λάθος δρόμο γιατί, εκτός από μερικά σπάνια ορυκτά, δεν υπάρχει απολύτως τίποτα που να έχει η Ρωσία και να μην έχουν ή να μην μπορούν να αποκτήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες σε ανταγωνιστική τιμή στην παγκόσμια αγορά.

Σε σύγκριση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσία είναι ένας οικονομικός νάνος. Το ΑΕΠ της είναι ισοδύναμο με αυτό μιας νοτιοευρωπαϊκής χώρας. Και, δεδομένου του εκπληκτικού κόστους του πολέμου, η σχετική οικονομική της κατάσταση δεν θα βελτιωθεί… Είναι ακατανόητο να θέλει η Αμερική να την πλησιάσει, αλλά σταμάτησα να προσπαθώ να κατανοήσω τη λογική των οικονομικών και γεωπολιτικών θέσεων της σημερινής κυβέρνησης γιατί δεν έχουν νόημα.

Πρέπει επίσης να επισημάνω ότι ο Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται να παίζει ρωσική ρουλέτα με την παγκόσμια οικονομία, αποσταθεροποιώντας ακόμη και τους πιο στενούς του συμμάχους…

Το να αποσταθεροποιήσεις τους συμμάχους σου είναι να πυροβολείς τον εαυτό σου στα πόδια! Το να προδίδεις την Ατλαντική Συμμαχία και να συμπεριφέρεσαι σαν νταής δεν μπορεί να προωθήσει τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Το μόνο αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής ήταν να πείσει τους Ευρωπαίους να απομακρυνθούν από την Αμερική. Αν και αποδοκιμάζω αυτή την κατάσταση ως Αμερικανός, συμφωνώ 100% με τους Ευρωπαίους που θέλουν να απομακρυνθούν από εμάς.

Πριν από τις τελευταίες προεδρικές εκλογές, φοβόμουν ότι εάν κέρδιζε ο Τραμπ, θα ωθούσε το φάκελο πολύ μακριά… αλλά δεν φανταζόμουν ότι θα προκαλούσε τέτοιο σοκ στο παγκόσμιο εμπόριο και την άμυνα. Εάν η προστασία του NATO είναι αβέβαιη, δεν μπορούμε να παραπονεθούμε ότι οι σύμμαχοι θα απομακρυνθούν από αυτό. Κάτι τέτοιο όμως είναι λυπηρό

Πρώτον, επειδή οι Ευρωπαίοι είναι πολύ πιο σημαντικοί για τους Αμερικανούς από ό,τι φαντάζονται οι τελευταίοι, αλλά και επειδή η Αμερική θα χάσει την ηγετική της θέση. Για δεκαετίες, απολάμβανε ένα άνευ προηγουμένου πλεονέκτημα: ήταν ο ηγέτης του συλλόγου που αποφάσιζε τους κανόνες του παγκόσμιου παιχνιδιού. Ο Τραμπ κατέρριψε αυτό το προνόμιο. Και δεν το αντιλαμβάνεται καν…..».

Μιλώντας επίσης στην εφημερίδα Guardian, και με άρθρο του στο “Foreign Affairs”, ο γνωστός οικονομολόγοτ, τονίζει με έμφαση ότι «….ο Τράμπ και ο υπουργός του Scott Bessent, παίζουν λάθος χαρτιά σε μια παρτίδα πόκερ που οι ίδιοι επιλέγουν».

«…..Όταν μια χώρα (ΗΠΑ) χάνει πολλά δισεκατομμύρια δολάρια στο εμπόριο με σχεδόν κάθε χώρα με την οποία συναλλάσσεται», έγραψε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ με το περίφημο tweet του 2018, «οι εμπορικοί πόλεμοι είναι καλοί και κερδίζονται εύκολα». Αυτή την εβδομάδα, όταν η κυβέρνηση Τραμπ επέβαλε δασμούς άνω του 100 τοις εκατό στις εισαγωγές των ΗΠΑ από την Κίνα, πυροδοτώντας έναν νέο και ακόμη πιο επικίνδυνο εμπορικό πόλεμο, ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Scott Bessent προσέφερε μια παρόμοια αιτιολόγηση: «Πιστεύω ότι ήταν μεγάλο λάθος, αυτή η κινεζική κλιμάκωση, γιατί παίζουν με ένα ζευγάρι των δύο. για εμάς, οπότε αυτό είναι ένα χαμένο από χέρι για αυτούς».

Εν ολίγοις, η κυβέρνηση Τραμπ πιστεύει ότι έχει αυτό που οι θεωρητικοί παιγνίων αποκαλούν κυριαρχία κλιμάκωσης στην Κίνα και σε οποιαδήποτε άλλη οικονομία με την οποία έχει διμερές εμπορικό έλλειμμα. Η κυριαρχία κλιμάκωσης, σύμφωνα με μια έκθεση της RAND Corporation, σημαίνει ότι «ένας μαχητής έχει την ικανότητα να κλιμακώσει μια σύγκρουση με τρόπους που θα είναι επιζήμιοι ή δαπανηροί για τον αντίπαλο, ενώ ο αντίπαλος δεν μπορεί να κάνει το ίδιο σε αντάλλαγμα». Εάν η λογική της κυβέρνησης είναι σωστή, τότε η Κίνα, ο Καναδάς και οποιαδήποτε άλλη χώρα που ανταποδίδει τους δασμούς των ΗΠΑ παίζει πράγματι ένα χαμένο χαρτί.

Αλλά αυτή η λογική είναι λανθασμένη: η Κίνα είναι αυτή που κυριαρχεί στην κλιμάκωση σε αυτόν τον εμπορικό πόλεμο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες λαμβάνουν ζωτικά αγαθά από την Κίνα που δεν μπορούν να αντικατασταθούν σύντομα ή να κατασκευαστούν στο σπίτι με τίποτα λιγότερο από απαγορευτικό κόστος. Η μείωση αυτής της εξάρτησης από την Κίνα μπορεί να είναι λόγος για δράση, αλλά η μάχη με τον τρέχοντα πόλεμο πριν το κάνει είναι μια συνταγή για σχεδόν βέβαιη ήττα, με τεράστιο κόστος. Ή για να το θέσω με τους όρους του Bessent: η Ουάσιγκτον, όχι το Πεκίνο, ποντάρει all in σε μια χαμένη παρτίδα.

Όλα αυτά θα μπορούσαν να θεωρηθούν απλώς μια διαπραγματευτική τακτική, παρά τις επανειλημμένες δηλώσεις και ενέργειες του Τραμπ και του Μπέσεντ. Αλλά ακόμη και με αυτούς τους όρους, η στρατηγική θα κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. Όπως προειδοποίησα στο Foreign Affairs τον περασμένο Οκτώβριο, το θεμελιώδες πρόβλημα με την οικονομική προσέγγιση του Τραμπ είναι ότι θα χρειαστεί να πραγματοποιήσει αρκετές αυτοτραυματιστικές απειλές για να είναι αξιόπιστη, πράγμα που σημαίνει ότι οι αγορές και τα νοικοκυριά θα περίμεναν συνεχή αβεβαιότητα.

Οι Αμερικανοί και οι ξένοι θα επένδυαν λιγότερα παρά περισσότερα στην οικονομία των ΗΠΑ και δεν θα εμπιστεύονταν πλέον την αμερικανική κυβέρνηση να ανταποκριθεί σε οποιαδήποτε συμφωνία, καθιστώντας δύσκολη την επίτευξη διευθέτησης ή συμφωνίας αποκλιμάκωσης μέσω διαπραγματεύσεων. Ως αποτέλεσμα, η παραγωγική ικανότητα των ΗΠΑ θα μειωνόταν αντί να βελτιωθεί, γεγονός που θα αύξανε μόνο τη μόχλευση που έχουν η Κίνα και άλλοι έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών.

Η κυβέρνηση Τραμπ ξεκινά ένα οικονομικό ισοδύναμο του πολέμου του Βιετνάμ – έναν πόλεμο επιλογής που σύντομα θα οδηγήσει σε τέλμα, υπονομεύοντας την πίστη στο εσωτερικό και στο εξωτερικό τόσο στην αξιοπιστία όσο και στην ικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών – και όλοι ξέρουμε πώς έγινε αυτό.