Φυσικό αέριο: Η ΕΕ αναζητά νομικά παραθυράκια για να σπάσει τις συμβάσεις με τη Ρωσία

Νομικά παραθυράκια που θα επιτρέψουν στις ευρωπαϊκές εταιρείες να σπάσουν μακροπρόθεσμα συμβόλαια ρωσικού αερίου χωρίς να πληρώσουν βαριές κυρώσεις στη Μόσχα, διερευνούν οι Βρυξέλλες. Σύμφωνα με πηγές τις οποίες επικαλούνται οι Financial Times, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μελετά τις συμβάσεις και τη δυνατότητα κήρυξης ανωτέρας βίας, η οποία θα επέτρεπε στους εισαγωγείς να εξέλθουν από τις υποχρεώσεις τους χωρίς να πληρώσουν ρήτρες.

Η κίνηση αυτή καταδεικνύει την εντεινόμενη προσπάθεια της ΕΕ να απογαλακτιστεί από τη ρωσική ενέργεια και να στερήσει από το Κρεμλίνο έσοδα για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Το φυσικό αέριο της Μόσχας αποτελεί τώρα μόλις το 11% του μπλοκ μέσω αγωγών, σε σύγκριση με σχεδόν τα δύο πέμπτα το 2022, αλλά οι όγκοι ρωσικού υγροποιημένου φυσικού αερίου LNG αυξήθηκαν ραγδαία τα τελευταία τρία χρόνια.

Οι δικηγόροι της Κομισιόν διερευνούν νομικές επιλογές στο πλαίσιο ενός οδικού χάρτη για το πώς το μπλοκ θα απαλλαγεί από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα έως το 2027. Το σχέδιο έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή για την ΕΕ, η οποία παράλληλα επιδιώκει να παρουσιάσει μια ενεργειακή συμφωνία στις ΗΠΑ για να αντιμετωπίσει τη δασμολογική επίθεση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.

Η φιλορωσική κυβέρνηση της Ουγγαρίας έχει απειλήσει ότι θα απορρίψει τις κυρώσεις για το φυσικό αέριο

Οι ΗΠΑ είναι ήδη ο μεγαλύτερος προμηθευτής υγροποιημένου φυσικού αερίου του μπλοκ. Σύμφωνα με το Κέντρο Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα, η  ΕΕ πλήρωσε 21,9 δισ. ευρώ στη Ρωσία για πετρέλαιο και φυσικό αέριο μεταξύ Φεβρουαρίου 2024 και Φεβρουαρίου 2025.

Σε αντίθεση με τον ρωσικό άνθρακα, το φυσικό αέριο δεν υπόκειται σε απαγόρευση εισαγωγής, ενώ η ΕΕ έχει απαγορεύσει το 90% των εισαγωγών πετρελαίου από τη Μόσχα. Οι εισαγωγές του μεταφερόμενου φυσικού αερίου της χώρας αυξήθηκαν περίπου κατά 60% τα τελευταία τρία χρόνια, αλλά οι συνολικές εξαγωγές ρωσικού αερίου προς το μπλοκ εξακολουθούν να είναι οι χαμηλότερες από το 2022.

Καθυστερεί ο οδικός χάρτης για το φυσικό αέριο

Όπως επισημαίνουν οι FT, ο οδικός χάρτης — που αρχικά επρόκειτο να δημοσιευθεί τον Μάρτιο — έχει καθυστερήσει εν μέρει λόγω των ανησυχιών ότι τυχόν επακόλουθη νομοθεσία θα μπλοκαριστεί από την Ουγγαρία και τη Σλοβακία, μέσω των οποίων διέρχεται το μεγαλύτερο μέρος του εναπομείναντος ρωσικού αερίου που εξακολουθεί να ρέει στην ΕΕ.

Η φιλορωσική κυβέρνηση της Ουγγαρίας έχει απειλήσει ότι θα απορρίψει τις κυρώσεις για το φυσικό αέριο, οι οποίες χρειάζονται ομόφωνη έγκριση από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ.

Σε αντίθεση με τις κυρώσεις, οι δασμοί απαιτούν μόνο την υποστήριξη της πλειοψηφίας των κρατών μελών της ΕΕ για να εγκριθούν

Ένας άλλος λόγος καθυστερήσεων του οδικού χάρτη είναι οι αναβίωση των συζητήσεων για το μέλλον του αγωγού Nord Stream που συνδέει τη Γερμανία με τη Ρωσία, εν μέσω των προσπαθειών των ΗΠΑ να βρουν μια προσέγγιση για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία και τη συμπερίληψη των αγορών φυσικού αερίου στις εμπορικές συνομιλίες με την κυβέρνηση Τραμπ.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υπογράμμισε στους Financial Times ότι το σχέδιο θα πρέπει να δημοσιευτεί σε «τρεις έως τέσσερις εβδομάδες».

Επιφυλάξεις

Παρά την πίεση από τις Βρυξέλλες, τα κράτη της ΕΕ είναι επιφυλακτικά να αναγκάσουν τις εταιρείες να κόψουν τις συμβάσεις LNG με τη Ρωσία, εν μέσω ανησυχιών ότι μία τέτοια απόφαση θα αυξήσει τις τιμές την ώρα που οι εταιρείες παλεύουν με γεωπολιτική αναταραχή και υψηλό κόστος.

Η Επιτροπή έδωσε στα κράτη μέλη εξουσίες να αποτρέψουν τους Ρώσους και Λευκορώσους φορείς να συνδέουν LNG με λιμενικές υποδομές ή να στέλνουν το φυσικό αέριο τους μέσω αγωγών της ΕΕ, αλλά οι υπουργοί παραπονέθηκαν ότι αυτό δεν τους παρέχει αρκετά ισχυρά νομικά μέσα για να αναγκάσουν τις εταιρείες να διακόψουν τις συμβάσεις τους.

Η πολυπλοκότητα για τους δικηγόρους της επιτροπής είναι ότι οι συμβάσεις είναι μυστικές και τείνουν να διαφέρουν. Η χρήση του πολέμου στην Ουκρανία για να χαρακτηριστεί ανωτέρα βία μπορεί να μην είναι νομικά επαρκής, δήλωσε ένας αξιωματούχος της ΕΕ.

Τα λιμάνια της Γαλλίας, της Ισπανίας και του Βελγίου είναι οι κύριοι κόμβοι εισαγωγής για το ρωσικό LNG. Το εργοστάσιο ΥΦΑ Yamal της Μόσχας εξακολουθεί να έχει συμβάσεις με μερικές από τις μεγαλύτερες εταιρείες ενέργειας της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των Shell και Naturgy.

Η δεξαμενή σκέψης Bruegel που εδρεύει στις Βρυξέλλες αυτό το μήνα τάχθηκε υπέρ των δασμών και όχι της πλήρους απαγόρευσης των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου, σημειώνοντας ότι το πρώτο θα αποφέρει έσοδα για την ΕΕ και θα αναγκάσει τους Ρώσους προμηθευτές να μειώσουν τις τιμές για να παραμείνουν ανταγωνιστικοί.

Σε αντίθεση με τις κυρώσεις, οι δασμοί απαιτούν μόνο την υποστήριξη της πλειοψηφίας των κρατών μελών της ΕΕ για να εγκριθούν.

«Χρειάζεται επειγόντως ένα αποτελεσματικό κοινό εργαλείο για τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου – διαφορετικά η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ξανά (την προοπτική) επιλεκτικών προμηθειών φυσικού αερίου για να τροφοδοτήσει βαθιά διχόνοια μεταξύ των κρατών μελών», έγραψαν.

Η άλλη πλευρά

Το αμερικανικό LNG συνέβαλε σε σημαντικό βαθμό ώστε η Ευρώπη να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες της μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία και την απομάκρυνση από το ρωσικό αέριο.

Σήμερα, όμως, με τον Τραμπ να έχει κλονίσει τις σχέσεις με την Ευρώπη και κραδαίνει την ενέργεια ως διαπραγματευτικό χαρτί στις εμπορικές διαπραγματεύσεις, οι επιχειρήσεις βλέπουν με επιφύλαξη την αγορά LNG από τις ΗΠΑ, φοβούμενες μια νέα σχέση ενεργειακής εξάρτησης.

Σε αυτό το πλαίσιο, στελέχη μεγάλων εταιρειών της ΕΕ έχουν αρχίσει να συζητούν το αδιανόητο πριν από ένα χρόνο: την επιστροφή στο ρωσικό αέριο, πράγμα το οποίο απαιτεί στροφή 180 μοιρών από τις Βρυξέλλες που έχουν ορκιστεί να τερματίσουν τις εισαγωγές ρωσικού αερίου μέχρι το 2027.

Την ίδια στιγμή, η ΕΕ σχεδιάζει να ανοίξει ξανά συνομιλίες για την ενίσχυση των αγορών LNG από τις ΗΠΑ και θα καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις για να αντιμετωπίσει την επιθετικότητα του Τραμπ σε σχέση με το διατλαντικό εμπόριο, σύμφωνα με ευρωπαίους αξιωματούχους τους οποίους επικαλείται το Politico.

Συγκεκριμένα, η ΕΕ φέρεται να εξετάζει τρόπους για να συγκεντρώσει τη ζήτηση από τις χώρες μέλη, κάνοντας περισσότερες παραγγελίες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε χαμηλότερες τιμές.