Το μίσος για τα Πανεπιστήμια

Παρατηρώ τη σύγκρουση του Τραμπ με το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ. Η αμερικανική κυβέρνηση έχει κόψει την κρατική χρηματοδότηση σε αυτό το μεγάλο ιδιωτικό πανεπιστήμιο και τώρα απειλεί ότι θα κόψει και τις φοροαπαλλαγές που έχει ως μη κερδοσκοπικό ίδρυμα.

Προκαλεί εντύπωση αυτή η μεταχείριση σε ένα πανεπιστήμιο που είναι το κατεξοχήν ίδρυμα της αμερικανικής ελίτ, θεωρείται κορυφαίο σε πολλούς τομείς, και είναι ένα από τα σημαντικότερα σύμβολα της αμερικανικής υπεροχής.

Και μη νομίζετε ότι ο Τραμπ τα κάνει όλα αυτά για να το κάνει, για παράδειγμα, λιγότερο ελιτίστικο. Αντιθέτως, επικαλείται την απαίτηση συμμόρφωσης με την τρέχουσα πολιτική ποινικοποίησης ουσιαστικά της αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη, αλλά και την εμμονή του να καταργηθούν τα μέτρα που έκαναν τα Πανεπιστήμια πιο συμπεριληπτικά.

Πιστεύω ότι τόσο αυτή η επίθεση, όσο και ο εκβιασμός που έχει κάνει και σε άλλα πανεπιστήμια, σχετίζεται με τον τρόπο που αυτή τη στιγμή ένα μεγάλο φάσμα της Ακροδεξιάς, αλλά και του Ακραίου Κέντρου μισούν το Πανεπιστήμιο και ό,τι αυτό εκπροσωπεί.

Γιατί μπορεί το Χάρβαρντ να είναι ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο, με την έννοια ότι είναι ένα πανεπιστήμιο που ιδρύθηκε το 1636, σε μια εποχή που δεν υπήρχε καν το Αμερικανικό κράτος, αλλά δεν είναι ένα πανεπιστήμιο των «ιδιωτών», όπως αυτά που οραματίζονται διάφοροι να φέρουν στη χώρα μας.

Στηρίζει το κύρος του στην ικανότητά του να είναι ένας κορυφαίος χώρος έρευνας, σπουδών και δημόσιας συζήτησης. Και έγινε όντως ένας από τους χώρους όπου η Αμερική έφτιαχνε την ελίτ της, σε όλες τις πλευρές της κοινωνικής ζωής: 8 Αμερικανοί πρόεδροι, 162 βραβεία Νόμπελ, και 48 βραβεία Πούλιτζερ αυτό δείχνουν.

Όμως, για να μπορεί να το κάνει αυτό ένα πανεπιστήμιο πρέπει να μπορεί να επενδύει στη μόρφωση και την ελεύθερη επιστημονική έρευνα, να έχει ανοχή σε διαφορετικές απόψεις, να προωθεί τη γνώση και όχι την προπαγάνδα, να προστατεύει ως ένα βαθμό την πανεπιστημιακή κοινότητα απέναντι στην αυθαιρεσία της εξουσίας.

Κοντολογίς αυτά που στη δική μας συζήτηση, ορίζουμε ως αρχές ενός δημόσιου πανεπιστημίου.

Όμως, φαίνεται ότι όλα αυτά δεν αρέσουν πια σε αρκετούς. Διάφορα πολιτικά ρεύματα, από τις παραλλαγές της Ακροδεξιάς έως ακόμη και το «Ακραίο Κέντρο», θέλουν τα πανεπιστήμια να είναι «στρατευμένα» σε μια συγκεκριμένα ατζέντα: να αποδέχονται τη χειραγώγηση, είτε του κράτους είτε των «χρηματοδοτών», να υιοθετούν την κυρίαρχη ιδεολογική κατεύθυνση και να μην αποδέχονται «αντιφρονούντες», όπως και εάν αυτοί ορίζονται σε κάθε συγκυρία, να μη διδάσκουν «ενοχλητικά μαθήματα», να μην προάγουν τη συμπεριληπτικότητα, και προφανώς να μην έχουν πραγματικό αυτοδιοίκητο. Γι’ αυτό και θεωρούν «εγκληματικό» να υπάρχουν κινήματα διαμαρτυρίας που αναπτύσσονται στο εσωτερικό των πανεπιστημίων, παρότι όποιος γνωρίζει την ιστορία του πανεπιστημίου ως θεσμού, ξέρει και ότι πάντοτε τα κινήματα στο εσωτερικό του είναι αναπόσπαστο στοιχείο της φυσιογνωμίας του.

Με αυτή την έννοια, αυτά που συμβαίνουν στην Αμερική μπορεί να πατάνε πάνω στις ιδιαιτερότητες και του εκπαιδευτικού και του πολιτικού συστήματος των ΗΠΑ, αλλά δεν είναι τόσο μακρινά και από όσα βλέπουμε στην Ελλάδα.

Γιατί και εδώ έχουμε δει τα τελευταία χρόνια μεγαλύτερη προσπάθεια για να έρθουν αμφίβολης ποιότητας (αλλά εξασφαλισμένης κερδοσκοπίας) «ιδιωτικά ΑΕΙ», παρά να ενισχυθούν δημόσια ιδρύματα που διαρκώς αναβαθμίζουν τη θέση τους στις διεθνείς κατατάξεις παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Και εδώ έχουμε δει πολιτικούς να θεωρούν ότι το να υπάρχουν κινήματα στα πανεπιστήμια είναι ενοχλητική «ανορθογραφία». Και εδώ έχουμε δει προσπάθεια να «πιεστούν» τα ιδρύματα να «βάλουν τάξη», την ώρα που τα τελευταία απλώς εκφράζουν την αγωνία τους να τα αφήσουν να κάνουν τη δουλειά τους.

Σε τελική ανάλυση πώς να μη μισούν την ίδια την ιδέα του δημόσιου πανεπιστημίου, αυτοί που θεωρούν «επικοινωνία» και «ενημέρωση» τις κάθε λογής «Ομάδες Αλήθειας», «δικαιοσύνη» τη διαρκή υπονόμευση της αποκάλυψης σκανδάλων, και «φιλελευθερισμό» τη διαρκή περιφρόνηση των θεσμών;