Πάπας Φραγκίσκος: Η περίοδος «sede vacante» και τα επόμενα βήματα – Από την κηδεία στο «Habemus Papam»

Ο πάπας Φραγκίσκος παρέμεινε στον παπικό θρόνο για 12 χρόνια πριν αφήσει την τελευταία του πνοή σήμερα σε ηλικία 88 ετών. Με τον θάνατό του ξεκινούν περίπλοκες τελετουργίες για την ανάδειξη νέου πάπα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

Οι κανόνες που προβλέπουν τη διαδοχή διέπονται από ένα «σύνταγμα» γνωστό ως Universi Dominici Gregis που εγκρίθηκε από τον Πάπα Ιωάννη Παύλο ΙΙ το 1996 και αναθεωρήθηκε από τον Πάπα Βενέδικτο ΙΣΤ’ το 2007 και το 2013.

Ένας καρδινάλιος, γνωστός ως camerlengo (οικονόμος), επί του παρόντος ο Ιρλανδο-αμερικανός καρδινάλιος Κέβιν Φάρελ, θα διευθύνει τις συνήθεις υποθέσεις της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας των σχεδόν 1,4 δισεκατομμυρίων μελών κατά τη διάρκεια της περιόδου που είναι γνωστή ως «sede vacante» (κενή καρέκλα).

Ο ίδιος επιβεβαιώνει επίσημα τον θάνατο του Πάπα, μια απλή υπόθεση στις μέρες μας που περιλαμβάνει έναν γιατρό και ένα πιστοποιητικό θανάτου. Μέχρι κάποια στιγμή τον 20ό αιώνα, αυτό γινόταν τελετουργικά χτυπώντας ένα ασημένιο σφυρί στο μέτωπο του πάπα τρεις φορές.

Ο camerlengo και τρεις βοηθοί που επιλέγονται μεταξύ των καρδιναλίων κάτω των 80 ετών, γνωστοί ως εκλέκτορες καρδιναλίων, αποφασίζουν πότε η σορός του πάπα θα μεταφερθεί στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου για να εκτεθεί σε λαϊκό προσκύνημα.

Φροντίζουν επίσης να σπάσουν το «Δαχτυλίδι του Ψαρά» (σ.σ. διακριτικό της παπικής εξουσίας) και τη μολύβδινη σφραγίδα του πάπα, ώστε να μην μπορούν να χρησιμοποιηθούν από κανέναν άλλον. Στη σορό του δεν διενεργείται νεκροψία.

Ο camerlengo κλειδώνει και σφραγίζει την προσωπική κατοικία του πάπα. Στο παρελθόν, αυτό γινόταν σε διαμερίσματα στο Αποστολικό Παλάτι, αλλά ο Φραγκίσκος ζούσε σε μια μικρή σουίτα στον ξενώνα του Βατικανού, γνωστή ως Santa Marta.

Ο camerlengo και οι άλλοι καρδινάλιοι δεν μπορούν να λαμβάνουν σημαντικές αποφάσεις που επηρεάζουν την Εκκλησία ή να αλλάζουν τις διδασκαλίες της. Οι επικεφαλής των περισσότερων υπηρεσιών του Βατικανού παραιτούνται μέχρι ο νέος πάπας να τους εγκρίνει ή να τους αντικαταστήσει.

Οι τελετές πένθους διαρκούν εννέα ημέρες, ενώ η ημερομηνία της κηδείας και της ταφής θα αποφασιστεί από τους καρδιναλίους. Το Universi Dominici Gregis λέει ότι θα πρέπει να ξεκινήσουν μεταξύ της τέταρτης και της έκτης ημέρας μετά τον θάνατό του.

Κηδεία – Τι άλλαξε ο πάπας Φραγκίσκος

Ο πάπας Φραγκίσκος, ο οποίος απέφευγε μεγάλο μέρος της λαμπρότητας και των προνομίων που συνεπάγεται η ηγεσία της παγκόσμιας Καθολικής Εκκλησίας, τροποποίησε και απλοποίησε τις παπικές τελετές κηδείας το 2024.

Η εξόδιος ακολουθία θα πραγματοποιηθεί μεν στην πλατεία του Αγίου Πέτρου, αλλά σε αντίθεση με πολλούς προκατόχους του, ο Φραγκίσκος ζήτησε να ταφεί στη Βασιλική της Αγίας Μαρίας της Ρώμης για να είναι κοντά στην αγαπημένη του εικόνα της Παναγίας.

Ο Φραγκίσκος ζήτησε επίσης να ταφεί σε ένα απλό ξύλινο φέρετρο, σε αντίθεση με τους προκατόχους του, οι οποίοι θάφτηκαν σε τρία αλληλοσυνδεόμενα φέρετρα από κυπαρίσσι, μόλυβδο και δρυ.

Ζήτησε ακόμα να μην εκτεθεί το σώμα του πάνω σε μια υπερυψωμένη πλατφόρμα, ή καταπέλτη, στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου για να το βλέπουν οι επισκέπτες στη Ρώμη, όπως συνέβαινε με τους προηγούμενους πάπες.

Το κονκλάβιο

Καρδινάλιοι από όλο τον κόσμο καταφθάνουν στη Ρώμη μετά το θάνατο ενός ποντίφικα. Πραγματοποιούν καθημερινές συναντήσεις, γνωστές ως γενικές συνελεύσεις, για να συζητήσουν θέματα της Εκκλησίας και να εκθέσουν τα χαρακτηριστικά που πιστεύει ο καθένας ότι πρέπει να έχει ο νέος πάπας.

Οι καρδινάλιοι ηλικίας 80 ετών και άνω μπορούν να παρευρίσκονται στις γενικές συναθροίσεις, αλλά δεν επιτρέπεται να συμμετάσχουν στο κονκλάβιο για την επιλογή του επόμενου πάπα, το οποίο είναι μια συγκέντρωση καρδιναλίων ηλικίας κάτω των 80 ετών. Μεγάλο μέρος της συζήτησης λαμβάνει χώρα σε προσωπικές επαφές μεταξύ των καρδιναλίων.

Παραδοσιακά, τηρείται μια περίοδος πένθους 15 ημερών πριν από την έναρξη ενός κονκλάβιου. Πριν παραιτηθεί το 2013, ο Πάπας Βενέδικτος τροποποίησε το «σύνταγμα» ώστε να μπορεί να ξεκινήσει νωρίτερα, αν το επιλέξουν οι καρδινάλιοι, ή το πολύ 20 ημέρες μετά τον θάνατο, αν κάποιοι καρδινάλιοι δυσκολεύονται να φτάσουν στη Ρώμη.

Το κονκλάβιο πραγματοποιείται στην Καπέλα Σιξτίνα. Μέχρι τα δύο κονκλάβια του 1978 που εξέλεξαν τον Ιωάννη Παύλο Ι και τον Ιωάννη Παύλο ΙΙ, οι καρδινάλιοι έμεναν σε αυτοσχέδια δωμάτια γύρω από την Καπέλα Σιξτίνα.

Από το κονκλάβιο του 2005 που εξέλεξε τον Πάπα Βενέδικτο, ψηφίζουν στην Καπέλα Σιξτίνα, αλλά μένουν στον ξενώνα Santa Marta, με περίπου 130 δωμάτια. Η Santa Marta είναι σφραγισμένη και μεταφέρονται με λεωφορείο στην Καπέλα Σιξτίνα.

Η λέξη κονκλάβιο προέρχεται από τα λατινικά και σημαίνει «με κλειδί». Προέρχεται από μια παράδοση που ξεκίνησε τον 13ο αιώνα, όπου κλείδωναν τους καρδινάλιους για να τους αναγκάσουν να αποφασίσουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα και να περιορίσουν τις εξωτερικές παρεμβάσεις.

Αυτές τις ημέρες απαγορεύεται στους συμμετέχοντες οποιαδήποτε επικοινωνία με τον έξω κόσμο. Τα τηλέφωνα, το διαδίκτυο και οι εφημερίδες δεν επιτρέπονται και η αστυνομία του Βατικανού χρησιμοποιεί ηλεκτρονικές συσκευές ασφαλείας για να επιβάλει τους κανόνες.

Εκτός από την πρώτη ημέρα του κονκλάβιου, όπου γίνεται μία ψηφοφορία, οι καρδινάλιοι ψηφίζουν δύο φορές την ημέρα.

Για την εκλογή απαιτείται πλειοψηφία δύο τρίτων συν μία ψήφος. Εάν δεν εκλεγεί κανείς μετά από 13 ημέρες, διεξάγεται δεύτερος γύρος μεταξύ των δύο επικρατέστερων υποψηφίων, αλλά εξακολουθεί να απαιτείται πλειοψηφία δύο τρίτων συν μία ψήφος. Αυτό γίνεται για να προωθηθεί η ενότητα και να αποθαρρυνθεί η αναζήτηση συμβιβαστικών υποψηφιοτήτων.

«Habemus Papam»

Όταν το κονκλάβιο εκλέξει έναν πάπα, τον ρωτούν αν αποδέχεται και ποιο όνομα επιθυμεί να πάρει. Εάν αρνηθεί, η διαδικασία αρχίζει εκ νέου.

Ο νέος πάπας φοράει τα λευκά άμφια που έχουν ετοιμαστεί σε τρία μεγέθη και κάθεται σε έναν θρόνο στην Καπέλα Σιξτίνα για να υποδεχθεί τους άλλους καρδιναλίους, οι οποίοι αποτίουν φόρο τιμής και υπόσχονται υπακοή.

Ο κόσμος θα μάθει ότι ο πάπας έχει εκλεγεί όταν ένας αξιωματούχος κάψει τα χάρτινα ψηφοδέλτια με ειδικά χημικά, ώστε να βγει λευκός καπνός από την καμινάδα του παρεκκλησίου. Ο μαύρος καπνός υποδηλώνει μια ψηφοφορία χωρίς αποτέλεσμα.

Ο ανώτερος εκλέκτορας μεταξύ των καρδιναλίων διακόνων, επί του παρόντος ο Γάλλος καρδινάλιος Ντομινίκ Μαμπερτί, ανεβαίνει στον κεντρικό εξώστη της βασιλικής του Αγίου Πέτρου για να ανακοινώσει στο πλήθος που βρίσκεται στην πλατεία «Habemus Papam» (Έχουμε Πάπα).

Στη συνέχεια, ο νέος πάπας εμφανίζεται και δίνει στο πλήθος την πρώτη του ευλογία ως ποντίφικας.

Πηγή: in.gr