Δίκτυο Καταπολέμησης της Φτώχειας: Οι πολιτικές της κυβέρνησης διαιωνίζουν τη φτώχεια

Τις μέρες της Λαμπρής, που συνεχίζονται τυπικά και σήμερα, κανείς δεν θέλει να σκέφτεται δυσάρεστα πράγματα, όπως η φτώχεια, η εφορία και η χοληστερίνη. Όμως η άτιμη η πραγματικότητα δεν μας αφήνει να την ξεχάσουμε όσο κι αν θέλουμε.

Μπορεί τα πλοία για τα νησιά αποχώρησαν γεμάτα, οι  πληρότητες στους δημοφιλείς προορισμούς να έφτασαν το 100% και οι εξοδούχοι του Πάσχα να έφυγαν κατά εκατοντάδες χιλιάδες, όμως η εικόνα ευημερίας είναι εν μέρει παραπλανητική.

Δεν είναι μόνο τα πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ που δείχνουν ότι πάνω από ένας στους τέσσερις συμπολίτες μας βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας και σε κοινωνικό αποκλεισμό. Είναι οι στατιστικές που δείχνουν ότι σχεδόν το ένα στα δύο νοικοκυριά δυσκολεύεται να πληρώσει λογαριασμούς, δόσεις και ενοίκιο ενώ άλλα τόσα δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν ένα έκτακτο έξοδο ή να πάνε έστω και μια εβδομάδα διακοπές.

Είναι οι έρευνες που εμφανίζουν τον ένα στους δύο να κάνει περικοπές για να καλύψει τα εντελώς αναγκαία και πάνω από έξι στους δέκα να ξεμένουν από χρήματα στις 19 του μήνα.

Κοινωνία του ενός τρίτου

Ποιοι είναι τότε όλοι αυτοί που γεμίζουν τα τουριστικά θέρετρα, μποτιλιάρουν τις εθνικές οδούς στις εθνικές αργίες και σκάνε στο φαϊ στις θρησκευτικές εορτές; Καταρχάς δε σημαίνει ότι όσοι γιορτάζουν τις άγιες μέρες – θρησκευόμενοι και μη – ανήκουν στους προνομιούχους.

Τις περισσότερες φορές συμβαίνει το αντίθετο. Όσο στερείσαι τον υπόλοιπο χρόνο, τόσο θες να ξεδώσεις στις γιορτές, ακόμα και αν μετά μείνεις χωρίς μία.

Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι το ένα τρίτο της κοινωνίας που ευημερεί (γιατί πλέον σχεδόν τα δύο τρίτα ζορίζονται λίγο ως αρκετά), φτάνει και περισσεύει για να δώσει πλάνα και ρεπορτάζ πληρότητας και αφθονίας.

Η φτώχεια διαιωνίζεται και βαθαίνει

Για να επιστρέψουμε στην πεζή καθημερινότητα, το Ελληνικό Δίκτυο Καταπολέμησης της Φτώχειας μόλις εξέδωσε τα συμπεράσματά του από τη νέα έκθεση της ΕΛΣΤΑΤ. Η ετυμηγορία του είναι ξεκάθαρη και στοιχειοθετημένη: «Οι κοινωνικές πολιτικές που εφαρμόζονται στην Ελλάδα δεν προχωρούν σε τομές υπέρ της αντιμετώπισης της φτώχειας και των οικονομικών ανισοτήτων, αντιθέτως μάλλον τις συντηρούν, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις η τάση είναι αυξητική».

Το παραπάνω σχόλιο δεν αποτελεί ανέξοδη κριτική, ούτε έχει κάποιο κομματικό χρωματισμό. Το Ελληνικό Δίκτυο είναι μέλος της μεγαλύτερης πανευρωπαϊκής οργάνωσης για τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό και απαρτίζεται από φορείς και ερευνητές που ασχολούνται συστηματικά με τα παραπάνω ζητήματα. Συντάσσει σε ετήσια βάση την έκθεση για τη φτώχεια στην Ελλάδα, που αποτελεί μελέτη αναφοράς, και συμμετέχει ενεργά στη σύνθεση προτάσεων προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Ως εκ τούτου, οι θέσεις του αξίζει να μας προβληματίσουν.

Η ανισότητα στα ύψη

Όπως σημειώνει το Δίκτυο για την Καταπολέμηση της Φτώχειας, η οικονομική ανισότητα στην Ελλάδα συνεχίζει σε υψηλά επίπεδα. Ο συντελεστής Gini, που δείχνει την ανισότητα στην κατανομή εισοδήματος, παραμένει αμετάβλητος στο 31,8% (ο τέταρτος υψηλότερος στην ΕΕ, σε 15 χώρες για τις οποίες υπάρχουν  διαθέσιμα στοιχεία). Από το 2015 (34,2%) έχουμε μόνο μια αργή μείωση δεν έχει γίνει καμία σημαντική πρόοδος.

Το ποσοστό των ατόμων σε κίνδυνο φτώχειας και σε κοινωνικό αποκλεισμό αυξήθηκε στο 26,9% το 2024, που αντιστοιχεί σε περίπου 2,74 εκατομμύρια άτομα, από 26,1% που ήταν το 2023.

Η Κεντρική και η Βόρεια Ελλάδα είναι οι πιο  εκτεθειμένες στη φτώχεια. Πιο ευάλωτα είναι τα παιδιά (το 27,9% βρίσκεται στα όρια της φτώχειας), οι γυναίκες, οι μονογονεϊκές οικογένειες και τα νοικοκυριά που διαμένουν σε ενοικιαζόμενη κατοικία.

Ανισότητα στη στέγαση

Διαπιστώνεται μεγάλη ανισότητα στις συνθήκες στέγασης και την πρόσβαση σε κοινωνικές δραστηριότητες. Περίπου το 27,0% του πληθυσμού ζει σε κατοικίες με στενότητα χώρου, με το ποσοστό να φτάνει το 40,9% για τα παιδιά και το 56,7% για τα φτωχά παιδιά.

Επιπλέον, το 77,0% των φτωχών δυσκολεύεται να καλύψει τις βασικές ανάγκες του με το εισόδημά του, ενώ το 36,3% του πληθυσμού με καταναλωτικό δάνειο αντιμετωπίζει προβλήματα στην αποπληρωμή του.

Πολιτική επιλογή

Το Δίκτυο τονίζει ότι αφενός η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να εξαιρέσει τις κοινωνικές δαπάνες των κρατών – μελών από τον υπολογισμό του υπερβολικού ελλείμματος και να εντάξει στη φαρέτρα της μια γενναία Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την εξάλειψη της φτώχειας.

Αφετέρου, η Ελληνική Κυβέρνηση οφείλει να ακολουθήσει ένα μείγμα πολιτικών που θα ισορροπεί μεταξύ δύο σημαντικών αξόνων: θα υποστηρίζει αποτελεσματικότερα τα πιο ευάλωτα τμήματα του πληθυσμού την ίδια στιγμή που θα προχωρά σε τομές προς τη δικαιότερη κατανομή των εισοδημάτων, ώστε ώστε να μην τροφοδοτούνται περαιτέρω οι ευαλωτότητες (γεωγραφικές, εθνοτικές, ηλικιακές, έμφυλες, κα).

Η εξάλειψη της φτώχειας είναι πολιτική επιλογή, καταλήγει το Δίκτυο. Εξίσου πολιτική επιλογή είναι και η διαιώνισή της, θα προσθέταμε.