Σαντορίνη: Ο αμπελώνας εκπέμπει SOS – Κίνδυνος να μηδενιστεί η παραγωγή μέχρι το 2042

Σήμα κινδύνου για τη βιωσιμότητα του αμπελώνα στη Σαντορίνη, ο οποίος φθίνει αργά και σταθερά, κρούουν οι οινοποιοί στο νησί, οι οποίοι προειδοποιούν ότι αν δεν παρθούν μέτρα τότε με μαθηματική ακρίβεια, μέχρι το 2042 η παραγωγή σταφυλιών θα μηδενιστεί.

Η γήρανση των αμπελώνων, η έλλειψη νέων αγροτών, η αλόγιστη άναρχη δόμηση και η κλιματική αλλαγή που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην παράκτια μεσογειακή λεκάνη, έχουν φέρει σε δεινή θέση τον αμπελώνα της Σαντορίνης, ο οποίος μάχεται για την επιβίωσή του.

«Η  μέση ηλικία των φυτών αυτή την στιγμή είναι σχεδόν 60 – 70 χρονών. Τα φυτά σε αυτή την ηλικία έχουν φύγει από το παραγωγικό τους στάδιο και ουσιαστικά υπολειτουργούν»

Ο αμπελώνας της Σαντορίνης έχει έκταση  10.000 στρέμματα, με κυρίαρχη ποικιλία (το 80%) το Ασύρτικο. Αν και τα κρασιά ΠΟΠ Σαντορίνη βρίσκονται στη λίστα με τα ποιοτικότερα κρασιά, τα οποία έχουν κερδίσει τις αγορές του κόσμου, ο πρωτογενής τομέας πάνω στον οποίο στηρίζεται το οινοποιητικό οικοδόμημα, σύμφωνα με τους οινοποιούς του νησιού, δείχνει να βαδίζει σε τεντωμένο σχοινί.

«Αν και η κατάσταση φαίνεται δυσοίωνη εμείς είμαστε αισιόδοξοι και θα παλέψουμε για την επιβίωση του αμπελώνα μας», λέει στον ΟΤ ο πρόεδρος του Συνδέσμου Οινοποιών Σαντορίνης Πέτρος Βαμβακούσης.

Το τρίπτυχο

Στο τρίπτυχο, το οποίο επιτείνει την κατάσταση και θέτει σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του Σαντορινιού αμπελώνα, αναφέρεται στον ΟΤ ο κ. Βαμβακούσης. Σε αυτό περιλαμβάνεται η γήρανση του αμπελώνα, ενώ η προσπάθεια ανανέωσής του γίνεται με αργούς ρυθμούς. «Η  μέση ηλικία των φυτών αυτή την στιγμή είναι σχεδόν 60 – 70 χρονών. Τα φυτά σε αυτή την ηλικία έχουν φύγει από το παραγωγικό τους στάδιο και ουσιαστικά υπολειτουργούν. Οπότε είναι και ένας λόγος να έχουμε χαμηλές στρεμματικές αποδόσεις», εξηγεί ο πρόεδρος του Συνδέσμου.

«Ο δεύτερος λόγος είναι η κλιματική αλλαγή και η έλλειψη βροχοπτώσεων και τρίτον δεν έχουμε νέους ανθρώπους στον πρωτογενή τομέα», σημειώνει ο κ. Βαμβακούσης. Αυτό οφείλεται, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει στον ΟΤ, στο γεγονός ότι ακόμα και σαν οινοποιητικός κλάδος «δεν έχουμε καταφέρει να δώσουμε το ερέθισμα να ακολουθήσουν το συγκεκριμένα επάγγελμα. Να δώσουμε υποτροφίες για να σπουδάσουν ή ακόμα και να λειτουργεί στο νησί ένα ΙΕΚ οινοτεχνίας – αμπελουργίας, καθώς το νησί έχει διαθέτει αυτή τη μεγάλη και σπουδαία ποικιλία, το Ασύρτικο, την οποία και προσπαθούμε να σώσουμε».

Αναμένεται, ένα φιλόδοξο project, το οποίο αφορά στην επεξεργασία του νερού του βιολογικού καθαρισμού, προκειμένου αυτό να επιστρέψει πίσω στην καλλιέργεια

«ΣΟΣ για το νερό»

Στην εφαρμογή νέων τεχνολογιών και έρευνα στην αμπελοκαλλιέργεια σε συνεργασία με πανεπιστημιακά και ερευνητικά ιδρύματα, στηρίζει τις προσπάθειες για αντιστροφή του κλίματος, ο Σύνδεσμος Οινοποιών Σαντορίνης, ο οποίος ιδρύθηκε το 2023 με τη συμμετοχή 13 από τα 18 Οινοποιεία του νησιού. Σήμερα στο Σύνδεσμο συμμετέχουν 10 οινοποιεία.

«Χωρίς νερό δεν έχουμε μέλλον και όπως φαίνεται δεν θα επιστρέψουμε σε καιρούς που θα αρχίσει να βρέχει όπως τις περασμένες δεκαετίες. Σύμφωνα με το δικό μας μαθηματικό μοντέλο φαίνεται ότι μέχρι το 2042 ότι η παραγωγή σε σταφύλι θα μηδενίσει. Μάλιστα, στα δύο τελευταία συνέδρια που πραγματοποίησε ο ΣΕΟ, αναδείχτηκε ότι μέχρι το 2060 θα έχει αλλάξει άρδην η χλωρίδα στις παράκτιες μεσογειακές περιοχές, που σημαίνει ότι δεν κινδυνεύει μόνο το αμπέλι της Σαντορίνης αλλά να χαθούν πολλές καλλιέργειες, που βρίσκονται στις λεγόμενες ζώνες ερημοποίησης», επισημαίνει στον ΟΤ ο κ. Βαμβακούσης.

Στα σκαριά νέα καινοτόμα project

Αυτή την περίοδο, έχει δημιουργηθεί μια υπο-ομάδα στο πλαίσιο του Συνδέσμου, η οποία ονομάζεται «ΣΟΣ για το Νερό» και η οποία, όπως εξηγεί στον ΟΤ, ο κ. Βαμβακούσης, «εργάζεται εντατικά για το πώς θα καταφέρουμε να βρούμε νερό για να το χρησιμοποιήσουμε στον αμπελώνα. Δεν θα πάμε να αλλάξουμε την καλλιέργεια από ξηρική σε ποτιστική. Αν καταφέρουμε να βρούμε νερό θα το χρησιμοποιούμε κατά τη διάρκεια του χειμώνα».

Στα σκαριά και μια πρωτοποριακή συσκευή, η οποία εγκλωβίζει χωρίς ενέργεια την υγρασία της ατμόσφαιρας και την μετατρέπει σε νερό

Στην κατεύθυνση αυτή, έχει ήδη ετοιμαστεί φάκελος, ο οποίος θα κατατεθεί στο Μέτρο 16 («Συνεργασία» μεταξύ φορέων), που αναμένεται, για ένα φιλόδοξο project, το οποίο αφορά στην επεξεργασία του νερού του βιολογικού καθαρισμού, προκειμένου αυτό να επιστρέψει πίσω στην καλλιέργεια.

«Αυτό δεν είναι κάτι που ανακαλύψαμε εμείς, το κάνουν ήδη άλλα κράτη εδώ και αρκετά χρόνια, όπως η Ισπανία, εδώ και 23 χρόνια. Στην περίπτωσή μας, ο Σύνδεσμος, με την τοπική υπηρεσία ύδρευσης και αποχέτευσης, και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με τη βοήθεια του καθηγητή Στέφανου Κουνδουρά, θα χαράξουμε ένα πρόγραμμα για το πώς θα χρησιμοποιήσουμε το νερό όταν και εφόσον το έχουμε, με ποιον τρόπο και ποια μεθοδολογία, σε ποιους  αμπελώνες και τι θα πάρουμε απ’ αυτούς (φυσιολογία των φυτών και του καρπού)», σημειώνει.

Την ίδια στιγμή, στα σκαριά βρίσκεται και μια πρωτοποριακή συσκευή, η οποία όπως εξηγεί στον ΟΤ ο πρόεδρος του Συνδέσμου «εγκλωβίζει χωρίς ενέργεια την υγρασία της ατμόσφαιρας και την μετατρέπει σε νερό. Αυτό είναι ένα project, το οποίο ξεκίνησε από τον Αμερικάνικο στρατό με στόχο την επιβίωση των στρατιωτών στην έρημο. Εμείς θέλουμε να το κάνουμε σε μεγαλύτερη κλίμακα και γι’ αυτό βρισκόμαστε σε επικοινωνία με μια εταιρεία καινοτομίας στις Ηνωμένες Πολιτείες που αναλαμβάνει αυτό το έργο να το φτιάξει σε μεγαλύτερη κλίμακα έτσι ώστε να μπορεί, εφόσον βρίσκεται στις διαστάσεις που θέλουμε, να παράγει νερό».

Σε επόμενη φάση, βρίσκονται σε συνεννόηση με την υπηρεσία υδάτων της Περιφέρειας «αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κάποιες γεωτρήσεις που ήδη υπάρχουν και με μια περαιτέρω επεξεργασία και φιλτράρισμα, το βεβαρυμμένο με άλατα νερό να μπορέσει να χρησιμοποιηθεί για πότισμα.

Μάλιστα, σχολιάζοντας το ειδικό πολεοδομικό σχέδιο, το οποίο δόθηκε στη δημοσιότητα τον περασμένο Οκτώβριο, επισημαίνει ότι «σύμφωνα με τη μελέτη φαίνεται ότι υπάρχει ακόμα χώρος για όλους δηλαδή και να επεκτείνουμε τους οικισμούς, να χωρέσουν οι επιχειρήσεις, να μείνει χώρος για τα χωράφια και για τα αμπέλια κλπ», τονίζοντας την αδυναμία της πολιτείας να πάρει μέτρα και να δώσει συγκεκριμένες λύσεις.