Οταν διώχνεις έναν κεντρικό τραπεζίτη

Τη μεταπασχαλινή παγκόσμια οικονομία σκιάζει έντονα η κάτι παρά πάνω από φημολογία ότι ο πρόεδρος Τραμπ είναι έτοιμος να αποπέμψει τον αμερικανό κεντρικό τραπεζίτη Τζερόμ Πάουελ.

Με αυτή την πληροφορία να διαρρέει, από χθες το πρωί πέφτουν τα χρηματιστήρια και αποδυναμώνεται εκ νέου το δολάριο το οποίο έχει ξεπεράσει το 1,15 στην ισοτιμία του με το ευρώ, από περίπου πλήρη ισοτιμία που είχε φτάσει αμέσως μετά την εκλογή του αμερικανού προέδρου.

Η πλευρά Τραμπ αναζητά επειγόντως σωσίβιο από το αποδυναμωμένο δολάριο στη μείωση των επιτοκίων. Ο κεντρικός τραπεζίτης διαγιγνώσκει όπως και κάθε συνάδελφός του ανά τον κόσμο όταν βλέπει νέους φόρους όπως οι δασμοί, ότι αναμένεται αύξηση του πληθωρισμού και ενδεχομένως να χρειαστεί αύξηση των επιτοκίων για να συγκρατηθεί. Εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις.

Δεν είναι η πρώτη φορά που πολιτικός τα βάζει με κεντρικό τραπεζίτη. Το ίδιο σκηνικό αντιπαράθεσης στην Τουρκία είχε οδηγήσει στα περίφημα «ερντογανόμικς» και την αποπομπή έξι διοικητών την περίοδο 2016-2021, οι οποίοι υποχρεώνονταν από τον τούρκο πρόεδρο να μειώνουν τα επιτόκια εκτινάσσοντας τον πληθωρισμό σε αστρονομικά ύψη. Οταν άφησε τον τελευταίο κεντρικό τραπεζίτη να κάνει τη δουλειά του, αυτόματα άρχισε και η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού.

Είχε προηγηθεί πριν από μία δεκαετία στην Ελλάδα η ανοιχτή βεντέτα του τότε πρωθυπουργού με τον κεντρικό τραπεζίτη, με τον πρώτο να διαβεβαιώνει, σύμφωνα με βιβλίο υπουργού του, ότι «θα έδιωχνε με τις κλωτσιές τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος». Τον θεωρούσε εμπόδιο στην οικονομική πολιτική που είχε στο μυαλό του, στην οποία μεταξύ άλλων – όπως είχε αποκαλύψει άλλος υπουργός της εποχής – περιλαμβανόταν και η έφοδος στο Νομισματοκοπείο και η κατάσχεση αποθέματος χαρτονομισμάτων από το ελληνικό κράτος. Η φιλόδοξη όμως ιδέα, που χρειαζόταν τη συναίνεση Στουρνάρα τότε, ήταν η υποστήριξη των τραπεζών με έκτακτη χρηματοδότηση της ΤτΕ που θα επέτρεπε να συνεχιστεί η «διαπραγμάτευση» αγνοώντας τους κανόνες και τους περιορισμούς της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Ολα αυτά δεν είχαν λογική και πρακτική αξία γιατί θα ενεργοποιούσαν σχεδόν αμέσως την έξοδο της Ελλάδας από το ευρωσύστημα. Ο Γ. Στουρνάρας έκανε τη δουλειά του, αντιστάθηκε και έσωσε την χώρα από ένα βέβαιο «ατύχημα».

Ο πρόεδρος Τραμπ σήμερα – όπως και οι Τσίπρας και Ερντογάν παλαιότερα – βλέπει τον εκπρόσωπο ενός ανεξάρτητου θεσμού, όπως είναι η κεντρική του τράπεζα, είτε ως κομματικό αντίπαλο είτε ως ένα απλό στέλεχος της διοίκησης. Προφανώς και οι κεντρικοί τραπεζίτες κάνουν λάθη (ο Πάουελ έχει κατηγορηθεί πολλάκις στο παρελθόν), αλλά οι αγορές έχουν μάθει να τους εμπιστεύονται. Εάν αμφισβητείται η ανεξαρτησία τους, τότε μπορεί να αυξηθεί η αβεβαιότητα για τις αποφάσεις τους. Και στην αγορά δεν αρέσει η αβεβαιότητα. Για να το πούμε όσο πιο απλά γίνεται, τυχόν βίαιη αποπομπή του Τζερόμ Πάουελ, έναν χρόνο νωρίτερα από το κανονικό, θα προκαλούσε – πολλοί πιστεύουν στις ΗΠΑ – μια επικών διαστάσεων οικονομική κρίση. Θα διαβρωνόταν η εμπιστοσύνη προς το δολάριο και αυτό θα επηρέαζε τους πάντες.