ΔΝΤ: Καμπανάκι για δημόσιο χρέος από δασμούς και αμυντικές δαπάνες [γράφημα]

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προειδοποιεί για τα συνεχώς αυξανόμενα επίπεδα δημόσιου χρέους πολλών χωρών λόγω της αβεβαιότητας που δημιουργούν οι νέοι μαζικοί δασμοί από τις ΗΠΑ αλλά και η ανάγκη για αύξηση δαπανών ιδιαίτερα στον τομέα της άμυνας.

Το Ταμείο προβλέπει πλέον ότι το παγκόσμιο δημόσιο χρέος θα αυξηθεί κατά 2,8 ποσοστιαίες μονάδες φέτος – υπερδιπλάσιο από τις εκτιμήσεις για το 2024 – ωθώντας τα επίπεδα χρέους πάνω από το 95% του ΑΕΠ. Επιπλέον, αυτή η ανοδική τάση είναι πιθανό να συνεχιστεί, σημειώνει το ΔΝΤ, με το δημόσιο χρέος να πλησιάζει το 100% του ΑΕΠ μέχρι το τέλος της δεκαετίας, ξεπερνώντας ακόμη και τα επίπεδα που είχαν καταγραφεί εν μέσω της πανδημίας Covid-19.

Μάλιστα, σε ένα εξαιρετικά δυσμενές σενάριο το παγκόσμιο δημόσιο χρέος θα μπορούσε να φτάσει το 117% του ΑΕΠ έως το 2027. Αυτό θα αντιπροσωπεύει το υψηλότερο επίπεδο από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, υπερβαίνοντας τις προβλέψεις αναφοράς κατά σχεδόν 20 ποσοστιαίες μονάδες, προειδοποιεί το Ταμείο.

Τι λέει το ΔΝΤ για την Ελλάδα

Την Ελλάδα πάντως το ΔΝΤ την τοποθετεί στις λίγες εξαιρέσεις χωρών που αναμένεται να δουν το χρέος τους να συρρικνώνεται κατά περισσότερο από 15% την επόμενη πενταετία. Όπως αναφέρει το Ταμείο: «Ο σταθμισμένος μέσος όρος του δημόσιου χρέους προβλέπεται να ξεπεράσει το 100% του ΑΕΠ έως το 2030. Συγκεκριμένα, ενώ το δημόσιο χρέος στο Βέλγιο, τη Γαλλία και τη Σλοβακική Δημοκρατία προβλέπεται να αυξηθεί κατά περισσότερο από 10 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ τα επόμενα πέντε χρόνια, αναμένεται να μειωθεί κατά περισσότερο από 15 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ στην Κύπρο, την Ελλάδα και την Πορτογαλία».

Αυτές οι προβλέψεις αντανακλούν τις ανακοινώσεις για δασμούς που έγιναν μεταξύ 1ης Φεβρουαρίου και 4 Απριλίου. Εν μέσω ουσιαστικής αβεβαιότητας πολιτικής και μεταβαλλόμενου οικονομικού τοπίου, τα επίπεδα χρέους θα μπορούσαν να αυξηθούν ακόμη περισσότερο, προειδοποιεί το ΔΝΤ στην έκθεσή του για τις Δημοσιονομικές Προοπτικές (Fiscal Monitor). Το Fiscal Monitor εκτιμά επίσης ότι μια σημαντική αύξηση της γεωοικονομικής αβεβαιότητας θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση του δημόσιου χρέους κατά περίπου 4,5% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα.

Για τον λόγο αυτό οι συντάκτες της έκθεσης καλούν τις κυβερνήσεις να αναλάβουν από τώρα μέτρα ώστε να θέσουν υπό έλεγχο τα δημοσιονομικά τους, ώστε σε μια ενδεχόμενη διεθνή αναταραχή ή επίθεση των αγορών να μην κινδυνεύσουν με απρόβλεπτες συνέπειες.

Καταλύτης οι δασμοί

«Οι μεγάλες αλλαγές πολιτικής που βρίσκονται σε εξέλιξη έχουν εντείνει την παγκόσμια αβεβαιότητα. Η σειρά πρόσφατων ανακοινώσεων από τις ΗΠΑ για δασμούς και τα αντίμετρα από άλλες χώρες αύξησαν την αστάθεια των χρηματοπιστωτικών αγορών, αποδυνάμωσαν τις προοπτικές ανάπτυξης και αυξάνουν τους κινδύνους. Έρχονται στο πλαίσιο της αύξησης των επιπέδων χρέους σε πολλές χώρες και των ήδη τεταμένων δημόσιων οικονομικών, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις θα πρέπει επίσης να υποδεχτούν νέες και μόνιμες αυξήσεις στις δαπάνες, όπως η άμυνα. Η αύξηση των αποδόσεων (δανεισμού) στις μεγάλες οικονομίες και η διεύρυνση των περιθωρίων στις αναδυόμενες αγορές περιπλέκουν περαιτέρω το δημοσιονομικό τοπίο», αναφέρεται.

Οι προκλήσεις για τις κυβερνήσεις

Η δημοσιονομική πολιτική αντιμετωπίζει κρίσιμες προκλήσεις: εξισορρόπηση της μείωσης του χρέους, δημιουργία αποθεμάτων ασφαλείας έναντι αβεβαιοτήτων και κάλυψη επειγουσών αναγκών δαπανών εν μέσω ασθενέστερων προοπτικών ανάπτυξης και υψηλότερου κόστους χρηματοδότησης.

Οι δημοσιονομικές προκλήσεις μπορεί να αυξήσουν περαιτέρω τους κινδύνους από την αύξηση των επιτοκίων, ειδικά καθώς πολλές χώρες έχουν σημαντικές χρηματοδοτικές ανάγκες. Τα υψηλά επιτόκια θα μπορούσαν να περιορίσουν τις βασικές δαπάνες για κοινωνικά προγράμματα και δημόσιες επενδύσεις. Επιπλέον, η μείωση της εξωτερικής βοήθειας, λόγω της αλλαγής των προτεραιοτήτων μεταξύ των προηγμένων οικονομιών, περιπλέκει τη χρηματοδότηση για τις χώρες χαμηλού εισοδήματος, σημειώνεται.

Γήρανση, δαπάνες και φορολογικό σύστημα

Συνολικά, οι προηγμένες οικονομίες θα πρέπει να αντιμετωπίσουν ζητήματα που σχετίζονται με τη γήρανση του πληθυσμού θέτοντας εκ νέου προτεραιότητες στις δαπάνες, προωθώντας τις μεταρρυθμίσεις στις συντάξεις και την υγειονομική περίθαλψη και διευρύνοντας τη φορολογική βάση, ζητά το ΔΝΤ.

«Καλά σχεδιασμένες μεταρρυθμίσεις στις συντάξεις και στις επιδοτήσεις ενέργειας μπορούν να αποφέρουν εξοικονόμηση πόρων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη στήριξη κοινωνικών προγραμμάτων και επενδύσεων σε υποδομές», αναφέρεται.

Στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες η ενίσχυση του φορολογικού συστήματος χαρακτηρίζεται ως ζωτικής σημασίας λόγω των ιστορικά χαμηλών εσόδων. Οι αναπτυσσόμενες χώρες με χαμηλό εισόδημα θα πρέπει να παραμείνουν στην πορεία των δημοσιονομικών προσαρμογών δεδομένων των προκλήσεων χρηματοδότησης. Η έγκαιρη και τακτική αναδιάρθρωση του χρέους παράλληλα με τέτοιες προσαρμογές είναι απαραίτητη για τις χώρες που αντιμετωπίζουν προβλήματα χρέους, προσθέτουν οι συντάκτες της έκθεσης.

«Για να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά αυτές τις προκλήσεις, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να επικεντρωθούν στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης του κοινού, στη διασφάλιση δίκαιης φορολογίας και στη διαχείριση των πόρων με σύνεση. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούν να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα και να προωθήσουν τη βιώσιμη ανάπτυξη σε αβέβαιους καιρούς», καταλήγει το ΔΝΤ.